پیش از برگزاری جام جهانی در قطر، بخش خصوصی در ایران توانست نسبت به تامین دو فروند کشتی کروز برای جابه‌جایی مسافران از ایران به قطر اقدام کند و قرار بر این بود که این دو فروند کروز از بندر بوشهر علاقه‌مندان به تماشای مسابقات جام جهانی را به دوحه برسانند اما در آستانه آغاز جام جهانی، قطر اعلام کرد که در پذیرش کشتی‌های کروز محدودیت دارد و اجازه جابه‌جایی مسافر به کشتی‌های کروز را نداد. پس از آن هر چند قرار شد از این کروزها برای سفرهای دریایی خارجی و گردشگری بین جزایر داخلی استفاده شود اما خبری از سفرهای دریایی با کروز وطنی نشد و حالا معاون سازمان بنادر و دریانوردی می‌گوید: یکی از این کشتی‌های کروز در بوشهر و دیگری در بندر عباس بلااستفاده مانده است.

این کروزها اموال بخش خصوصی هستند

علی نازی، معاون سازمان بنادر درباره آخرین وضعیت دو فروند کشتی کروز در آب‌های ایران اظهارکرد: این دو فروند کشتی کروز از اموال بخش خصوصی هستند، در ید دولت نیستند که بتوانیم برای بکارگیری این کشتی‌های کروز در سفر و گردشگری دریایی برنامه‌ریزی داشته باشیم اما در طول یک سال گذشته تسهیلاتی برای مالک این دو فروند کشتی کروز فراهم کرده‌ایم.

 نازی با بیان اینکه درحال‌حاضر یکی از این کشتی‌های کروز در بوشهر و دیگری در بندر عباس بلااستفاده مانده است، تاکید کرد: ظرفیت یکی از این کروزها ۶۸۰ صندلی با ظرفیت پذیرش ۱۲۰ خودرو است و کشتی کروز سانی هم به‌صورت هتلینگ است و ظرفیت بیشتری دارد و در ایران تنها کشتی‌های کروز محسوب می‌شوند. احتمالا برای مالک عدم استفاده از این دو فروند کشتی کروز به صرفه‌تر است، درحالی‌که کشتی چه حرکت کند و چه بلااستفاده بماند هزینه نگهداری قابل توجهی دارد و در شرایطی که از آن استفاده نشود تنها هزینه سوخت موتور از مجموع هزینه‌ها کسر می‌شود.

معاون سازمان بنادر با بیان اینکه تسهیلات خوبی برای استفاده از این کشتی‌ها در نظر گرفتیم، گفت: از جمله این تسهیلات، تسهیلگری در بخش تعمیرات و تعرفه‌ها بوده و همچنین در بخش تخصیص سوخت یارانه‌ای مصوباتی داشتیم و رایزنی و مذاکرات با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس انجام شد تا با استفاده از این کشتی‌ها خط مسافری منظم برقرار شود. با وجود این تعدد تسهیلات و مشوق‌ها باید بخش خصوصی برای فعالیت در این حوزه عزم و اراده داشته باشد و سازمان بنادر به‌عنوان دولت وظایف خود را برای تسهیلگری انجام داده است.

نازی ادامه داد: البته ناگفته نماند هنوز با توجه به این مصوبات انجام شده و تفاهمات انجام شده اما هنوز تخصیص سوخت یارانه‌ای تخصیص داده نشده و نمی‌دانیم علت مخالفت وزارت نفت چه بوده و چرا به اجرا نمی‌رسد اما تمام موافقتنامه‌ها و مصوبات صورت پذیرفته و اجرای این مصوبه ۸۰ درصد بر نرخ تمام شده سفرهای دریایی اثر می‌گذارد به طوریکه قرار بر این است با اجرای این مصوبه ۸۰ درصد سوخت مورد مصرف یارانه‌ای و ۲۰ درصد به‌صورت بانکرینگ تامین شود.

ظرفیت‌های دست نخورده

خرداد سال گذشته در جریان مذاکرات ایران و قطر برای همکاری در جام جهانی ۲۰۲۲ و با توجه به محدودیت اقامتگاه در کشور میزبان، مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرد که «ایران از جزیره کیش، جام جهانی فوتبال را پشتیبانی می‌کند و قرار است همه ظرفیت‌های رفاهی، اعم از هتل‌ها و اقامتگاه‌های گردشگری و نیز امکانات دریایی در استان هرمزگان در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر در اختیار مسافران قرار گیرد. یکی از امکانات دریایی ایران کشتی مسافری و گردشگری «سانی» است. این کشتی با ظرفیت‌های قابل قبول آماده خدمت‌رسانی به مسافران جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر است.»

رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی هم گفته بود: «ایرانی‌ها می‌توانند صبح با استفاده از کشتی کروز به قطر مسافرت کنند و بازی مورد نظرشان را تماشا کنند و شب به کشور برگردند.»

بااین‌همه در آخرین روزهای پیش از آغاز جام جهانی خبر لغو سفر با کروز ایران به قطر اعلام شد. سپس سرپرست اداره کل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به حذف سفرهای دریایی ایران به قطر برای دوره بازی‌های جام‌جهانی گفت: این سازمان اکنون تمام توان خود را برای بعد از جام جهانی متمرکز کرده که خط بوشهر-قطر استمرار پیدا کند.

مهدی فرمهینی فراهانی ۲۲ آبان سال گذشته در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به حذف سفرهای دریایی ایران به قطر برای دوره بازی‌های جام‌جهانی، اظهار کرد: سازمان بنادر و دریانوردی اکنون تمام توان خود را برای بعد از بازی‌های جام جهانی متمرکز کرده که خط بوشهر-قطر استمرار پیدا کند و مسافران بتوانند در این مسیر جابه‌جا شوند.

وی درباره خط بوشهر-قطر توضیح داد: این خط پیش‌ازاین وجود نداشت؛ عامل مهمی در برقراری خط‌های مسافری وجود دارد و آن هم موضوع سوخت است، که با نرخ بانکرینگ و آزاد محاسبه می‌شد؛ البته امسال با کمک وزارت میراث فرهنگی و همکاری سازمان بنادر، اتفاق خوبی افتاد و موضوع سوخت شناورها مرتفع شد و الان برای سرمایه‌گذار جذابیتی دارد که وقتی می‌خواهد خط مسافری را راه بیندازد، دیگر موضوع سوخت برایش چالش و دغدغه نیست، زیرا به‌صورت یارانه‌ای به شناورها سوخت تخصیص‌یافته که باعث می‌شود بسیاری از هزینه‌هایشان کم شده و سفر برایشان صرفه اقتصادی داشته باشد.سرپرست اداره کل امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی افزود: این کشتی‌ها روپکس هستند و یک رمپ دارند که تریلی، کامیون و کانتینر را روی اسکله می‌گذارند و می‌توانند مسافر و خودرو جابه‌جا کنند، البته ترانزیت کالا با این مدل کشتی‌ها صرفه اقتصادی ندارد و این کشتی‌ها به‌صورت پیش‌فرض مسافر جابه‌جا می‌کنند که مسافر می‌تواند با خودروی خود هم جابه‌جا شود. با راه‌اندازی سفرهای بوشهر به قطر، افراد می‌توانند با این کشتی‌ها به قطر رفته به ایران برگردند یا از قطر به ایران بیایند و برگردند.

فراهانی با بیان اینکه سفرهای دریایی بوشهر به قطر بستگی به فعالیت آژانس‌های‌مسافرتی دارد که چطور بخواهند مسافران را جابه‌جا کنند، گفت: وظیفه اصلی سازمان بنادر در حوزه مسافری، بحث ساخت اسکله و پایانه مسافری استاندارد و پایین آوردن یک‌سری از تعرفه‌های دریایی و بندری است و سازمان بنادر تامین کشتی را بر عهده ندارد؛ سرمایه‌گذار باید ببیند یک خط دریایی برایش صرفه اقتصادی دارد یا نه، البته ما در حوزه مسافری، نازل‌ترین تعرفه‌ها را داریم.

سخن پایانی

درحالی‌که مسئولان وزارت راه و شهرسازی بارها از تلاش برای راه‌اندازی خطوط دریایی برای بازی‌های جام جهانی خبر داده بودند، در نهایت، اعلام شد سفرهای دریایی برای جام جهانی، لغو شده است تا فرصت خوبی که برای توسعه سفرهای دریایی در کشور پیش آمده بود و امکان سفر ارزان برای تماشای بازی‌های جام جهانی عملا بدون نتیجه بماند. نکته قابل توجه اینکه کشتی کروز ایران که قرار بود جابه‌جایی مسافران جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ قطر را برعهده بگیرد با وجود صرف سرمایه بالا، در آب‌های جنوب کشور جا خوش کرده است.