«گلاسکو» زمین را نجات می‌دهد؟
اجلاس آبوهوایی سازمان ملل متحد «کاپ ۲۶» دوشنبه هفته گذشته به ریاست رسمی الوک شارمان، سیاستمدار انگلیسی و با حضور بیش از ۱۰۰ تن از سران و مقام‌های ارشد کشورهای جهان در گلاسکو اسکاتلند آغاز شد که تا ۲۱ آبان ادامه خواهد داشت.
بیست‌و‌ششمین اجلاس آبوهوایی گلاسکو در حالی با حضور رهبران کشورهای جهان، کارشناسان و فعالان حامی محیط‌زیست و مدافعان مقابله با چالش‌های مربوط به تغییرات آبوهوایی از ۲۰۰ کشور امضا‌کننده پیمان آبوهوایی پاریس برگزار می‌شود که چین، روسیه و عربستان سعودی به‌عنوان مهم‌ترین تولیدکنندگان آلایندگان جهانی در این مراسم حضور نداشتند.
تلاش جمعی برای عبور از بحران
همزمان با آغاز کنفرانس سالانه گرمایش جهانی سازمان ملل متحد در گلاسکو، شرکت‌ها بار دیگر نقش خود را به‌عنوان متولیان حراست از محیط‌زیست و نهادهایی با مسئولیت اجتماعی برجسته می‌کنند. سران کشورها، دیپلمات‌ها و فعالان حضوری ملاقات می‌کنند تا اهداف جدیدی را برای کاهش انتشار سوخت‌های فسیلی تعیین کنند، به این امید که از افزایش میانگین دمای جهانی بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد جلوگیری کنند. تا پیش از انقلاب صنعتی میانگین دمای هوای کره زمین ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بود و تمامی تلاش‌ها برای بازگشت به آن میانگین و عبور از بحران فعلی است. دانشمندان هشدار می‌دهند که انجام ندادن این کار می‌تواند منجر به عواقب فاجعه‌بار گرمایش جهانی شود.
اما در این میان تعهدات آبوهوایی اغلب یک جز کلیدی را نادیده می‌گیرند؛ زنجیره‌های تامین. زنجیره تامین شبکه‌ای پیچیده و پویا از عرضه و تقاضا است. بسیاری از شرکت‌ها آلاینده‌های ناشی از زنجیره تامین خود را در نظر نمی‌گیرند که می‌تواند بخش عمده‌ای از سهم آنها در تولید گازهای گلخانه‌ای باشد. نگاهی دقیق‌تر به ادعاهای شرکت‌های بزرگ امریکا مبنی‌بر تسریع تلاش‌ها برای مقابله با بحران آبوهوا نشان می‌دهد بسیاری از این اظهارات نتوانسته‌اند در بزرگ‌ترین منبع انتشار کربن خللی ایجاد کنند. در این میان برخی از شرکت‌ها علاوه‌بر انجام تعهدات در تلاش هستند با اقداماتی مانند نصب پنل‌های خورشیدی و طراحی فروشگاه‌های کارآمدتر در مصرف انرژی، نقش موثرتری در استفاده ازسوخت‌های پاک داشته باشند. اما انتشار گازهای گلخانه‌ای از کارخانه‌های تولید لباس، مزارع تولید گوشت و دامداری‌ها همچنان رو به افزایش است.
وعده امریکا برای کاهش متان
در نشست گلاسکو دولت بایدن خبر از محدود کردن تولید متان در این کشور داد. متان یک گاز گلخانه‌ای قوی است که از عملیات نفت و گاز طبیعی خارج شده و می‌تواند اتمسفر را ۸۰ برابر سریع‌تر از دی اکسید کربن در کوتاه‌مدت گرم کند. به گزارش فایننشال تایمز، برای نخستین‌بار، آژانس حفاظت از محیط‌زیست در نظر دارد متان وارد‌شده از حدود یک میلیون سکوی نفت و گاز موجود در سراسر ایالات متحده را محدود کند. دولت فدرال پیش از این قوانینی با هدف جلوگیری از نشت متان از چاه‌های نفت و گاز داشت اما دولت ترامپ این قوانین را لغو کرد. طبق اخبار به‌دست آمده بایدن قصد دارد این اقدامات را احیا و تقویت کند. اعلام این خبر در حالی بود که بایدن در سطح بین‌المللی و داخلی با فشار شدیدی مواجه است. امریکا کشوری است که بیشترین گازهای گلخانه‌ای را به اتمسفر تحمیل می‌کند. از این رو، بایدن باید نشان می‌داد درباره کاهش تغییرات آبوهوایی جدی است. در ادامه همچنین کاخ سفید ابتکارات آبوهوایی جدید دیگری از جمله طرح حفاظت از جنگل‌های استوایی و تلاش برای سرعت بخشیدن به فناوری پاک را اعلام کرد.
سابقه تلاش برای حذف متان
مقررات کاهش تولید گاز متان در واشنگتن سابقه شکستگی و عدم تعهد دارد. باراک اوباما برای نخستین‌بار در سال ۲۰۱۶ قوانینی را برای کاهش گاز متان از چاه‌های گاز جدید و اصلاح‌شده پیشنهاد داد و پیش از اتمام زمان ریاست جمهوری‌اش، آن را نهایی کرد. جمهوری‌خواهان در سال ۲۰۱۷ با استفاده از قانون مبهم موسوم به قانون بازنگری کنگره که به قانون‌گذاران اجازه می‌دهد قوانین را طی ۶۰ روز پس از نهایی شدن لغو کنند، تلاش کردند اما شکست خوردند. اما خروج ترامپ از معاهده اقلیمی پاریس ورق را برگرداند و امریکا به تمامی فعالیت‌های مخرب خود ادامه داد. امسال دموکرات‌ها تلاش خود را برای اجرای قانون بازنگری کنگره به کار بسته و به تغییر روند و حذف عقب‌نشینی ترامپ رای مثبت دادند.
موافقت ۲۰ G با محدودیت استفاده از زغال‌سنگ
رهبران گروه ۲۰ که نماینده بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان زغال سنگ در جهان هستند، موافقت کردند نخستین گام‌ها را برای تضعیف آینده زغال سنگ بردارند. در بیانیه مشترکی که در پایان نشست سران این گروه در رم منتشر شد، رهبران گروه ۲۰ اعلام کردند به تامین مالی نیروگاه‌های زغال سنگ در خارج از کشورهای خود پایان خواهند داد. اما این بیانیه شامل هیچ تعهد جدیدی درباره محدود کردن استفاده از زغال سنگ در داخل این کشورها نیست.
قرار شده رهبران گروه ۲۰ به‌عنوان نماینده بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان زغال سنگ در جهان، تامین مالی نیروگاه‌های زغال‌سنگ در خارج از کشور را متوقف کنند. هرچند این اقدام بسیار کمتر از آنچه برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی مورد نیاز است، به شمار می‌رود.
پس از انقلاب صنعتی تا امروز سوخت زغال‌سنگ سهم عمده‌ای در افزایش دمای زمین داشته است. زغال‌سنگ با قدرت‌بخشی به دوران صنعتی، بسیاری از کشورهای گروه ۲۰ را به آنچه امروز هستند، تبدیل کرده است؛ ۲۰ اقتصاد بزرگ جهان. آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، روسیه، عربستان، افریقای جنوبی، کره جنوبی، ترکیه، انگلیس، ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا این گروه ابرقدرتان اقتصادی جهان را تشکیل می‌دهند.
به گزارش فایننشال تایمز، به گفته تحلیلگران، دور کردن بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان از زغال سنگ تا سال ۲۰۳۰ میلادی برای رسیدن به هدف ۱.۵ درجه حیاتی است. اما کشورهای قدرتمندی وجود دارند که به زغال سنگ متکی هستند. چین بیش از هر کشور دیگری زغال‌سنگ مصرف می‌کند و در هفته‌های اخیر به دلیل کمبود برق، تولید برق زغال‌سنگ را افزایش داده است. هند نیز برای تولید بیشتر برق خود به زغال سنگ متکی است و قصد دارد مقدار بیشتری از آن را برای تامین انرژی مورد نیاز خود مصرف کند. استرالیا صادرکننده بزرگ زغال سنگ است و مایل است درآمدهای خود را حفظ کند. همچنین گروه ۲۰ با ترتیبات مالی خاص برای تشویق اقتصادهای نوظهور به دور کردن انرژی از سوخت‌های فسیلی موافقت نکرد.
بی‌اعتنایی چین در مقابل سرمایه‌گذاری اروپا
براساس اخبار اعلام‌شده، وعده جدید آبوهوایی چین در سال جدید تغییری نخواهد داشت. این یک خبر ناخوشایند برای جامعه جهانی است. اهداف به‌روز‌شده چین برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مبارزه با تغییرات آبوهوایی، تکرار آنچه رهبر این کشور نزدیک به یک سال پیش وعده داده بودند، خواهد بود. این نویدی برای پیشرفت در نشست جهانی آبوهوا نیست. چین امسال نیز در زمینه رویکردهای این کشور برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای اهداف و وعده‌های خود رسمی کرد. اما این کشور در بروزرسانی رسمی اهداف خود برای مبارزه با تغییرات آبوهوایی که به آژانس تغییر اقلیم سازمان ملل ارائه شد، فراتر نرفت. چین درحال‌حاضر بیشترین سهم را در تولید گازهای گلخانه‌ای دارد و اعلام اهداف این کشور، آغاز تلخی را برای مذاکرات نشست بین‌المللی آبوهوا در گلاسکو نشان داد. از سوی دیگر، این خبر نشان‌دهنده چالش‌های سیاسی و اقتصادی چین در دور شدن از سوخت‌های فسیلی است. چین بیش از سایر کشورها به منظور تامین سوخت نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها و همچنین تداوم فعالیت‌های تولید سیمان و فولاد زغال سنگ می‌سوزاند.
بنابراین کاری که چین از هم‌اکنون تا سال ۲۰۳۰ انجام می‌دهد، برای تلاش‌های جهانی برای کاهش سرعت تغییرات فاجعه‌بار آبوهوا بسیار مهم است.
به گزارش راشا تودی، مشارکت تعیین‌شده ملی یا NDC به‌روز شده توسط چین، متعهد به ۴ مسئله اصلی است که شی جین پینگ، رهبر چین تقریبا یک سال پیش آن را بدین شرح بیان کرد: چین با کاهش احتراق نفت، گاز و زغال سنگ، انتشار دی اکسید کربن خود را به حداقل رسانده و تا قبل از سال ۲۰۳۰ انتشار کربن خود را نسبت به سال ۲۰۰۵ تا ۶۵ درصد کاهش خواهد داد. در مقابل، اروپا در نشست گلاسکو اعلام کرده یک میلیارد یورو در فناوری‌های پاک مانند هیدروژن سبز سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
به گزارش نیویورک تایمز، اتحادیه اروپا هیدروژن سبز را به‌عنوان یک فناوری حیاتی در مسیر قاره به سمت انتشار خالص کربن صفر تا سال ۲۰۵۰ نام‌گذاری کرده و از سال آینده اروپا شروع به انتخاب پروژه‌ها برای تامین مالی خواهد کرد.
سخن پایانی
تلاش جمعی برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای که زمین را به ورطه نابودی کشانده، نه در حد حرف، بلکه باید رنگ عمل به خود بیند چرا‌که در سال‌های اخیر با برگزاری نشست‌های مختلف بین‌المللی آبوهوایی دیده شده کشورهای پرادعا در عرصه‌های اقتصاد جهانی، بیش از سایران به تعهدات زیست‌محیطی خود وفادار بوده‌اند. امید می‌رود تا جهان اول و دوم که بیش از جهان سوم در نابودی زمین تاثیر دارند، در مقابله با از بین رفتن زمین به تعهدات زیست‌محیطی خود پایدار باشند.
