در ماه‌های گذشته، بهای دلار بازار آزاد برای مدت‌زمان طولانی در کانال ۵۰ هزار تومانی ثابت بود، اما در هفته‌های اخیر به‌دنبال بروز تنش در شرایط سیاسی منطقه و تنش‌های ژئوپلتیکی که ایران و کشورهای همسایه را تهدید می‌کند، شاهد شتاب گرفتن بهای دلار بوده‌ایم. روند رو به رشد نرخ دلار یکی از محرک‌های اصلی حاکم بر بازار سرمایه است. باتوجه به صادرات‌محور بودن برخی سهم‌ها، این اثرگذاری بیشتر هم می‌شود. بااین‌وجود، نباید فراموش کرد در شرایطی که تنش‌های ژئوپلتیک محرک نرخ دلار است، همزمان ریسکی جدید عملکرد بورس تهران را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد. به‌این‌ترتیب با رشد بهای دلار شاهد صعود بورس نبوده‌ایم.

باوجودی که طی روزهای گذشته شاهد سبزپوشی بازار سرمایه بوده‌ایم، اما باید اقرار کرد که اثرات تغییر در نرخ ارز در بازار آزاد به‌سرعت بر بازار سرمایه منعکس نمی‌شود. رشد کنونی بورس تهران را هم باید مدیون آثار روانی این رشد دانست.تداوم سازکار قیمت‌گذاری دستوری در بازار سرمایه و الزام صادرکنندگان به بازگشت ارز خود با نرخ تعیین‌شده از سوی دولت که به‌مراتب پایین‌تر از بهای دلار در بازار آزاد است، مانع سوددهی واقعی در این صنایع است. الزام به ارزان‌فروشی ارز توسط صنایع به دولت در شرایطی اجرایی می‌شود که این تولیدکنندگان باتوجه به منابع محدود ارزی کشور، ناچار هستند نیازهای وارداتی خود را با دلار آزاد خریداری کنند. در چنین شرایطی، رشد نرخ دلار در بازار آزاد به‌درستی و باسرعت در بازار سرمایه منعکس نمی‌شود.البته با رشد نرخ دلار در بازار آزاد، شاهد تغییر در پیش‌بینی و انتظارات تورمی در اقتصاد ایران خواهیم بود. به‌بیان‌دیگر، نرخ دلار یکی از فاکتورهای موثر بر تورم در اقتصاد ما است. بدین‌ترتیب، اثرات رشد نرخ دلار در بازار آزاد با گذشت زمان در بازار سرمایه نیز منعکس خواهد شد.

علاوه‌براین، با افزایش نرخ دلار در بازار آزاد، در بازه زمانی کمتر از ۶ ماه بهای مواد اولیه تولید و همچنین تامین تجهیزات تولید در صنایع افزایش می‌یابد، چراکه ارز موردنیاز برای رفع نیازهای تولیدکنندگان به‌سادگی تامین نمی‌شود و در موارد بسیاری، صنایع ناچار هستند که برای تامین نیازهای ارزی خود، این نیازها را با نرخ دلار آزاد خریداری کنند. به‌این‌ترتیب، این روند رو به رشد دلار در میان‌مدت و بلندمدت بر عملکرد صنایع بورسی نیز اثرگذار خواهد بود.در بررسی عملکرد بورس تهران در سال‌های اخیر، باید تاکید کرد که عملکرد این بازار همچنان به مسیر رشد واقعی خود بازنگشته یا به بیان دیگر، این بازار از ارزش واقعی خود عقب‌ مانده است. شاخص کل بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ به ۲ میلیون واحد رسید. سال ۱۳۹۹ مجموع سود شرکت‌های بورسی و فرابورس کمتر از ۵۰۰ همت برآورد می‌شد. در حال‌ حاضر شاخص کل بورس تهران به حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رسیده است، بااین‌وجود سود شرکت‌های بورسی و فرابورس بیش از هزار همت برآورد می‌شود، بنابراین این بازار به‌شدت جای رشد دارد؛ هرچند موانعی مانع صعود این بازار تا محل رشد واقعی آن می‌شود.نسبت P/E یکی از شاخص‌هایی است که میزان ارزشمندی سهم‌های مختلف را مشخص می‌کند. نسبت P/E شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ به ۳۸ هم رسید، اما در حال‌ حاضر این شاخص به‌طورمیانگین کمتر از ۶ است، بنابراین باید این‌طور ادعا کرد که شرکت‌های بورسی ما به‌مراتب ارزنده‌تر از موقعیت کنونی خود هستند.چنانچه ارزش واقعی شرکت‌های بورسی، معیار تعیین شاخص کل بازار سرمایه باشد، این شاخص در مرز ۳ تا ۳.۵ میلیون واحد قرار خواهد گرفت، اما مسئولان امسال نسبت به ارتقای ارزش بازار سهام، به‌شدت مقاومت کرده‌اند. نگرانی مسئولان از نوسانات بورس، مانع حرکت این بازار در مسیر رشد واقعی شده است. بنابراین ارزش بازار رو به رشد پیش‌بینی می‌شود، اما اینکه آیا بازار اجازه رشد دارد یا خیر، با سوال و شبهه همراه است و بسته به سیاست مسئولان دارد. در واقع سیاست‌گذاران با ابزارهایی که در اختیار دارند، این بازار را تنظیم می‌کنند. در چنین موقعیتی، نباید منتظر روزهای پررونق بازار سرمایه و درخشش آن متناسب با ارزش ذاتی این بازار باشیم. در همین حال، ریسک‌های غیرمنتظره از جمله تنش‌های ژئوپلتیک از دیگر مواردی هستند که عملکرد بازار بورس را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و نمی‌توان از قبل درباره آنها اظهارنظر قطعی کرد.