امروز هرچند آمارها نشان می‌دهد رشد تولید ۹ درصدی در سال ۱۴۰۱ ثبت شده است اما عملا این صنعت به جایگاه خود در سال ۱۳۹۹ دست یافته است که به معنای عقب ماندن از برنامه‌های تولیدی آن هم به میزان ۵ میلیون تن است. البته مدیریت بحران توانست مشکلات فعالان این بخش را تا حدودی کاهش دهد. صمت در این گزارش به روند تولید و تحقق اهداف برنامه در حوزه فولاد پرداخته است. تولید فولاد در سال گذشته با رشد ۹ درصدی همراه شد، این در حالی است که در سال گذشته تولیدکنندگان فولاد با کمبودهایی در حوزه تامین انرژی و مواد اولیه همراه بودند و همین موضوع باعث شد تا در برنامه‌های تولیدی اثر‌گذار باشد. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، آمار تولید فولاد کشور در سال ۱۴۰۱ را منتشر کرد. طبق آمار منتشر شده، تولید فولاد میانی کشور در سال ۱۴۰۱، ۳۰ میلیون و ۴۳۳ هزار تن بوده که رشد ۹ درصدی (بیش از ۲.۵ میلیون تن) نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. بر اساس آمار تولید سال ۱۴۰۱ که از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران منتشر شده، تولید کل محصولات فولادی کشور در سال ۱۴۰۱ هم نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد ۱۰ درصدی و تولید آهن اسفنجی رشد ۵ درصدی داشته است.

وضعیت تولید فولاد میانی

تولید فولاد میانی ایران در سال ۱۴۰۱ با بیش از ۲.۵ میلیون تن افزایش، رشد ۹ درصدی را نسبت به سال ۱۴۰۰ به ثبت رساند و به ۳۰ میلیون و ۴۳۳ هزارتن رسید. البته این حجم تولید فقط ۲۰۰ هزار تن بالاتر از تولید فولاد ایران در سال ۱۳۹۹ است که نشان می‌دهد طی دو سال اخیر، محدودیت‌های زیرساختی به ویژه انرژی، مانعی جدی برای رشد تولید فولاد ایران بوده است اما در سال ۱۴۰۱ این محدودیت‌ها به ویژه در حوزه برق بهتر از سال ۱۴۰۰ مدیریت شده است.در سال ۱۴۰۱، تولید بیلت و بلوم ایران هم با ثبت رشد ۱۲ درصدی به ۱۸ میلیون و ۷۴۳ هزار تن رسید. تولید اسلب (تختال) هم با رشد ۴ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰، در سطح ۱۱ میلیون و ۶۹۰ هزار تن قرار گرفت.

وضعیت تولید محصولات فولادی

در سال ۱۴۰۱، در مجموع تولید محصولات فولادی نسبت به سال قبل از آن، رشد ۱۰ درصدی داشته است. مجموع تولید محصولات فولادی در سال ۱۴۰۱، ۲۱ میلیون و ۵۹۴ هزار تن بوده است.سهم مقاطع طویل از این میزان، ۱۲ میلیون و ۵۳۲ هزار تن و سهم مقاطع تخت ۹ میلیون و ۶۲ هزار تن بوده است. رشد تولید محصولات طویل ۱۲ درصد و رشد تولید محصولات تخت ۸ درصد گزارش شده است.تولید میلگرد در سال ۱۴۰۱ برای نخستین بار در تاریخ فولاد ایران ۵ رقمی شد و به ۱۰ میلیون و ۳۹۰ هزار تن رسید که افزایش ۱۴ درصدی را نسبت به سال قبل نشان می‌دهد. تولید تیرآهن نیز با افزایش ۶ درصدی به ۱ میلیون و ۲۹۱ هزار تن رسیده است. میزان تولید ورق گرم کشور در سال ۱۴۰۱، ۸ میلیون و ۷۳۲ هزار تن گزارش شده که افزایش ۵ درصدی را نشان می‌دهد. در همین حال، میزان تولید ورق سرد و پوشش‌دار به ترتیب ۷ و ۱ درصد کاهش یافته که هشداری جدی در جهت رسیدگی به مسائل این بخش مهم از زنجیره فولاد کشور به شمار می‌آید.

وضعیت تولید آهن اسفنجی

طبق گزارش آماری انجمن فولاد، تولیدکنندگان آهن اسفنجی در سال ۱۴۰۱، ۳۱ میلیون و ۷۳۰ هزار تن از این محصول را تولید کرده‌اند که نسبت به سال قبل، رشد ۵ درصدی را نشان می‌دهد. این در حالی است که محدودیت‌های تامین گاز، تولید واحدهای احیاءمستقیم را حداقل به مدت ۳ ماه تحت تاثیر قرار داد. این طور که آمارها نشان می‌دهد فولادی‌ها توانسته‌اند در سال گذشته با وجود سختی هایی که پیش رو داشتند تولید را افزایش دهند. در سال ۱۴۰۱علاوه بر کمبود برقی که در نیمه اردیبهشت کلید خورد، زمستان سختی پیش روی فولادی‌ها بود. افت فشار گاز باعث شد تا سهمیه بندی گاز در دستور کار قرار بگیرد و بخش زیادی از سهمیه به واحدهای آهن اسفنجی اختصاص پیدا کرد تا تامین مواد اولیه برای واحدهای شمش با مشکل همراه نشود.در بحث تامین برق بسیاری از فولادسازان وارد پروژه‌های احداث نیروگاه شدند و در بحث گاز نیز برخی اعلام آمادگی کرده‌اند تا بتوانند نیاز خود را با توسعه میادین گازی تامین کنند. البته در بحث سرمایه‌گذاری فولادی‌ها در میادین گازی وزارت نفت مانند وزارت نیرو وارد کار نشده است اما شاید این راهکار در ادامه بتواند برخی از موانع را از میان بردارد. اما مشکلات فولادی‌ها تنها به این بخش ختم نمی‌شود بلکه عدم توسعه اکتشافات باعث شده تا در بحث تامین مواد اولیه نیز مشکلاتی ایجاد شود و تمامی این موارد دست به‌دست هم دهد تا برنامه‌های تولیدی تحت تاثیر قرار بگیرد. حالا سوال این است که صنعت فولاد با وجود چالش‌های این چنینی چطور به افزایش رشد ۹ درصدی در تولید رسیده است.

عوامل موثر بر روند تولید

وحید یعقوبی دبیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰ با اعمال محدودیت‌های شدید برقی، تولید در این صنعت با کاهش همراه شد. در واقع در همان چند ماه تولید با افت بسیاری مواجه شد که کل آمار تولیدی سال را تحت تاثیر قرار داد.

یعقوبی ادامه داد: در همان سال تولید سه ماهه دوم نسبت به سه ماهه اول با کاهش ۴۰ درصدی همراه بود.

وی تصریح کرد: با شروع سال ۱۴۰۱ محدودیت‌ها نسبت به سال گذشته مدیریت بهتری داشت کارخانه‌ها ظرفیت‌های جدیدی را وارد مدار تولید کردند. البته نسبت به ظرفیتی که در اختیار داریم همچنان تولید کم است و این رشد تولید به افتی باز می‌گردد که در سال ۱۴۰۰ با آن مواجه بودیم. وی اضافه کرد: درواقع با تلاش‌های انجام شده میزان تولید تقریبا به سال ۱۳۹۹ باز گشته است اما اگر نگاهی به برنامه داشته باشیم خواهیم دید از برنامه اصلی عقب هستیم و عملا ۲ سال در جا زده‌ایم.

رشد تولید فولاد

نادر سلیمانی دیگر فعال صنعت فولاد نیز در گفت‌وگو با صمت بیان کرد: آمارها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ با رشد ۹ درصدی در تولید مواجه شدیم. درواقع ما در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد از تولید خود را از دست داده‌ایم.

وی درباره علت این موضوع اظهار کرد: علت اصلی این موضوع قطع برق و گاز در سال ۱۴۰۰ بود. ما در همان سال جلسات مکرری با دولت داشتیم و اعلام کردیم با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر رفع موانع تولید باید سیاست‌ها به سمتی در حرکت باشد که شاهد رشد تولید باشیم. درغیر این صورت نمی‌توان این موضوع را محقق کرد.

سلیمانی بیان کرد: ما در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ با کاهش ۱۲ درصدی در تولید مواجه شدیم این موضوع باعث شد تا دولت برای سال ۱۴۰۱ به دنبال راهکارهایی باشد که بتواند این موضوع را مدیریت کند.

به گفته این فعال صنعت فولاد، این موضوع حاکی از حرکت طبق برنامه تولیدی نیست. زیرا اعداد و ارقام نشان می‌دهد تولید نسبت به برنامه با کاهش ۵ میلیون تنی همراه است و چندان طبق برنامه جلو نمی‌رویم.

سخن پایانی

هرچند آمارها در سال ۱۴۰۱ روند رو به رشد را در پیش گرفته است اما همانطور که مشاهده می‌کنیم این عدد نسبت به برنامه با کاهش همراه است، این در حالی است در این سال‌ها ظرفیت‌های جدید به خطوط تولید اضافه شده است و بسیاری از واحدها در تلاش هستند به تولید اسمی خود دست پیدا کنند. اما عدم توسعه زیرساخت‌ها به موازات توسعه فولادی‌ها باعث شد تا در نقطه‌ای و آن هم در آستانه چشم‌انداز ۱۴۰۴ و دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تولید با چالش‌های جدی مواجه شود. هرچند پیش از این موضوعات و در همان سال‌ها دستیابی به ۵۵ میلیون تن تولید از دید برخی کارشناس‌ها غیر ممکن بود اما امروز با دلایل موجود می‌تواند گفت فولادی‌ها راه سختی را در این دو سال در پیش دارند.