طرح «اصلاح نظام انتخابات تناسبی مجلس شورای اسلامی» برای رها شدن از اشکالات متعدد نظام اکثریتی شهرستانی و استانی و استفاده از مزیت نظام تناسبی استانی با رعایت تعداد کرسی‌های حوزه‌های فرعی شهرستانی، طرحی تحت‌عنوان «نظام انتخاباتی تناسبی استانی ـ شهرستانی (اصلی ـ فرعی)» تدوین شده، که متن آن به شرح زیر است:

ماده واحده: یک ماده به‌عنوان ماده مکرر به شرح زیر به ماده واحده قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی اضافه می‌شود.

ماده واحده مکرر ـ نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی از نوع تناسبی استانی ـ شهرستانی (اصلی ـ فرعی) است که نمایندگان هر حوزه فرعی براساس ترتیبات ذیل انتخاب می‌شوند:

۱. هر نامزد می‌تواند به‌صورت مستقل یا تنها به‌عنوان عضو یک لیست در انتخابات شرکت کند. در صورت عضویت نامزدهای غیرمستقل در بیش از یک لیست، آرای آنها قرائت نخواهد شد.

۲. هر رأی‌دهنده در هر حوزه انتخابیه فرعی، می‌تواند با رعایت تعداد کرسی‌های آن حوزه و سایر حوزه‌های انتخابیه فرعی، به نامزدهای موردنظر خود در تمام یا برخی حوزه‌های فرعی رأی دهد.

۳. در برگ رأی‌هایی که تنها نام لیست موردنظر رأی‌دهنده درج شده است، برای هر کدام از اعضای لیست یک رأی منظور خواهد شد. در برگه‌هایی که همزمان نام یک لیست و نام برخی نامزدها درج شده است، آرای رأی‌دهنده تنها به حساب اعضای آن لیست منظور خواهد شد.

۴. نامزدهایی می‌توانند در رقابت‌های انتخاباتی هر حوزه شرکت کنند که یا متولد آن حوزه انتخابیه باشند یا ۵ سال سابقه اشتغال در آن حوزه انتخابیه را داشته باشند (اشتغال تنها برمبنای لیست بیمه صندوق‌های بازنشستگی ملاک عمل قرار می‌گیرد).

۵. نامزد یا نامزدهایی که حداقل ۱۵درصد آرای صحیح مأخوذه از حوزه انتخابیه فرعی خود را کسب کرده باشند، در رقابت‌های حوزه اصلی (استانی) برای انتخاب نماینده آن حوزه فرعی شرکت داده خواهند شد. در صورتی که هیچ‌کدام از نامزدها در این حوزه فرعی واجد این شرط نباشند، برای تعیین وزن نامزدها و ورود آنها به مرحله بعد این شرط نادیده گرفته می‌شود.

۶. در صورتی که رأی استانی یک یا چند نامزد مستقل در هر حوزه انتخابیه فرعی بیشتر از نامزدهای معرفی‌شده توسط لیست‌ها در آن حوزه فرعی باشد، آن فرد یا افراد به‌عنوان نماینده آن حوزه فرعی انتخاب می‌شوند.

۷. سهم نمایندگان مستقل از کل کرسی‌های حوزه استانی، حداکثر معادل سهم آنها از کل آرای استان تعیین می‌شود.

۸. کل کرسی‌های استان، پس از کسر کرسی‌های اشغال‌شده توسط نمایندگان مستقل، بین لیست‌ها تقسیم می‌شود.

۹. لیست‌هایی که سهم آرای آنها از کل آرای استان (حوزه اصلی) کمتر از ۵ درصد باشد، لیست واجد شرایط در تعیین سهم منظور نشده است و در تعیین سهم آرای لیست‌ها دخالت داده نمی‌شوند و با نامزدهای آنها، شبیه نامزدهای مستقل برخورد می‌شود.

۱۰ سهم هر لیست استانی پس از کسر نمایندگان مستقل از کل کرسی‌های استان، از تقسیم سهم آرای آن لیست بر مجموع سهم آرای کل لیست‌های واجد شرایط در آن استان تعیین می‌شود.

۱۱. در تقسیم کرسی‌ها بین لیست‌ها در حوزه‌های فرعی، ابتدا کرسی‌ها بین حوزه‌های چندنماینده‌ای (با اولویت حوزه‌های با تعداد کرسی کمتر یعنی ابتدا ۲، سپس ۴ کرسی و الی آخر) تقسیم، سپس کرسی‌های باقیمانده بین حوزه‌های تک‌نماینده‌ای تقسیم می‌شوند.

۱۲. سهم هر لیست در هر حوزه فرعی چندنماینده‌ای پس از کسر کرسی‌های اشغال‌شده توسط نمایندگان مستقل در آن حوزه از تقسیم سهم آرای لیست بر مجموع سهم آرای لیست‌ها در آن حوزه فرعی تعیین می‌شود.

۱۳. همه نامزدها براساس نسبت رأی آنها بر رأی رقیب اولویت‌بندی شده و برای انتخاب شدن اولویت با افرادی است که این نسبت برای آنها بیشتر باشد. افراد حاضر در هر لیست نیز براساس نسبت رأی خود بر رقیب در حوزه‌های مختلف فرعی اولویت‌بندی می‌شوند. در انتخاب نمایندگان هر لیست و پر کردن سهمیه آن لیست در حوزه‌های فرعی تک‌نماینده‌ای، اولویت به نامزدی داده می‌شود که نسبت رأی او بر رقیب از سایر حوزه‌های فرعی در آن لیست بیشتر باشد.

۱۴. انتخابات تک‌مرحله‌ای است، بنابراین کلیه قوانین مرتبط با دور دوم انتخابات مجلس و مغایر با این ماده از جمله مواد..... لغو می‌شود.وزیر کشور به تصمیم مجلس برای برگزاری انتخابات تناسبی واکنش داد و گفت: این طرح هنوز تبدیل به قانون نشده است.

به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، وزیر کشور درباره تصمیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای برگزاری انتخابات تناسبی در تهران، گفت: ما تابع قانون هستیم، اما این طرح هنوز به قانون تبدیل نشده است. اگر طرح نمایندگان به قانون تبدیل شد، از آن تبعیت می‌کنیم.

احمد وحیدی درباره مخالفت خود با این طرح در جلسه هیات‌نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام، تصریح کرد: نه مخالفت نبود، بلکه بابت شیوه اجرایی و شفاف‌تر شدن این طرح بود تا در اجرا دچار مشکل نشویم. ما در شیوه اجرا صحبت داشتیم، اما اینکه در چارچوب اسناد بالادستی است یا نه؛ ورود نکردیم. برای ما مهم است که در اجرا، مشکل نداشته باشیم.

شورای نگهبان موافق است

در همین حال، سخنگوی شورای نگهبان گفت: در شورای نگهبان هیچ ابهام و اشکالی درباره برگزاری انتخابات تناسبی در تهران نداریم و با آن موافق هستیم.

هادی طحان‌نظیف درباره آخرین مصوبات شورای نگهبان، گفت: لایحه موافقتنامه بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت جمهوری کرواسی درباره کمک و همکاری متقابل در امور گمرکی خلاف قانون اساسی و شرع مقدس شناخته نشد و از سوی شورای نگهبان تایید شد.

سخنگوی شورای نگهبان بااشاره به اقدامات مثبت مجلس شورای اسلامی در بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس گفت: طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز بررسی و ایرادات طرح به مجلس شورای اسلامی منعکس شده است.

عمده اشکالات و ابهامات شورای نگهبان به طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مرتفع شده و فقط چند مورد باقی مانده است. امیدوارم مجلس موارد باقیمانده را هرچه زودتر برطرف کند تا انتخابات پیش‌رو با قانون جدید برگزار شود.

فرصت آزمون و خطا نداریم

باوجود موارد یادشده، این طرح در بین نمایندگان مجلس مخالفانی هم دارد. نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر نبود زیرساخت‌های برگزاری انتخابات تناسبی گفت: برآوردها حاکی از آن است که برگزاری انتخابات تناسبی منجر به افزایش میزان مشارکت در انتخابات خواهد شد، اما باید زیرساخت‌های این کار فراهم شود.

رضا تقی‌پور گفت، درباره مصوبه مجلس شورای اسلامی مبنی بر برگزاری انتخابات تناسبی در تهران، اظهار کرد: برآوردها حاکی از آن است که برگزاری انتخابات تناسبی منجر به افزایش میزان مشارکت در انتخابات خواهد شد.

وی بیان کرد: از طرف دیگر، یکسری نگرانی‌ها مطرح می‌شود، مربوط به اینکه چون ما به‌صورت دائمی احزاب و گروه‌بندی‌های سیاسی نداریم و معمولا احزاب ما در زمان انتخابات شکل می‌گیرند، ممکن است زیرساخت‌ها برای تفکیک لیست‌های انتخاباتی فراهم نباشد.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اگر این اشکالات از قبل پیش‌بینی و زیرساخت‌ها هم آماده شود، می‌توان انتخابات تهران را به‌صورت تناسبی برگزار کرد.

بنده اطلاعات روشنی ندارم که آیا وزارت کشور زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات تناسبی در تهران دارد یا خیر؛ اما فضای عمومی کشور و زیرساخت‌های این کار باید فراهم شود.

تقی‌پور در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا تا اسفند می‌توان زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات تناسبی در تهران را فراهم کرد، گفت: وزارت کشور باید در این زمینه پاسخگو باشد؛ اما نکته قابل‌توجه آن است که شهرهای بزرگ مانند تهران در انتخابات تعیین‌کننده هستند و نگاه مردم شهرهای دیگر از منظر میزان مشارکت به شهرهای بزرگ است.

وی اظهار کرد: تاکید ما این است که ما خیلی فرصت آزمون و خطا نداریم و راه‌حل‌هایی که درباره انتخابات پیشنهاد می‌شود، باید دقیق و سنجیده باشد.