رشد قابل ‌ توجه بهای آهن ‌ اسفنجی در ماه ‌ های پایانی سال گذشته مانع ریزش نرخ فولاد در کشور همپای افت بهای این محصول در بازار جهانی شد. بااین ‌ وجود، در هفته ‌ های اخیر و به ‌ دنبال کاهش بهای آهن ‌ اسفنجی در بورس کالا، نرخ فولاد و محصولات فولادی متناسب با این محصول کاهش نداشته است. گویی داستان تکراری گرانی و سپس تثبیت قیمت ‌ ها در اوج، این ‌ بار برای فولاد تکرار شده است. نسبت بهای فروش آهن ‌ اسفنجی به شمش فولاد در بورس کالا در فروردین ۱۴۰۱ برابر ۶۷ . ۴ درصد گزارش شد. این نسبت در فروردین امسال به ۵۸ . ۶ درصد کاهش یافت. باتوجه به نرخ فروش آهن ‌ اسفنجی در بورس کالا، این افت حکایت از نرخ بالای فولاد در فروردین امسال در مقایسه با سال گذشته دارد. بیشترین نسبت بهای فروش آهن ‌ اسفنجی به شمش در دی ‌ سال گذشته ثبت شد. در این بازه زمانی، نرخ آهن ‌ اسفنجی به ۷۸ . ۴ درصد شمش رسید. این افزایش به ‌ دلیل بروز محدودیت در تامین گاز واحدهای احیا مستقیم و افت قابل ‌ توجه تولید و به ‌ دنبال آن عرضه آهن ‌ اسفنجی حاصل شد، اما با پایان یافتن ماه ‌ های سرد سال و اعمال نظارت از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، شاهد کاهش قابل ‌ توجه محصول احیا در هفته ‌ های اخیر بوده ‌ ایم، هرچند انتظار می ‌ رود، این افت قیمتی در سایر حلقه ‌ های زنجیره فولاد نیز استمرار پیدا کند.

ضرورت اصلاح بیشتر قیمت ‌ ها

صنعت فولاد ایران با تکیه بر ذخایر معدنی و انرژی گاز احداث شده ‌ اند، بر همین اساس نیز محدودیت در تامین گاز واحدهای احیا مستقیم در عمل روند فعالیت در این زنجیره را متاثر می ‌ کند. به ‌ دنبال بروز محدودیت گاز در ماه ‌ های سرد سال ۱۴۰۱ ، از میزان تولید آهن ‌ اسفنجی به ‌ شدت کاسته و روند رو به رشد بهای این محصول به چالشی جدی و مستمر برای فعالان زنجیره فولاد بدل شد. با افزایش دما و کاهش نیاز کشور به گاز به ‌ ویژه در بخش خانگی، این مشکل مرتفع شد، تا جایی که در هفته ‌ های اخیر شاهد ریزش مداوم بهای آهن ‌ اسفنجی در معاملات بورس کالا بوده ‌ ایم. به ‌ بیانی دیگر، با افزایش سطح عرضه آهن ‌ اسفنجی و کاهش رقابت برای خرید این محصول، در عمل قیمت ‌ ها به سطح نرمال بازگشته است. در این میان، وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با نظارت حداکثری بر تقاضا، سهم بسزایی در تعادل ‌ بخشی به بازار ایفا کرده است. تا جایی که بهای فروش این محصول در هفته جاری به کمترین سطح در ۴ ماهه اخیر رسید. همزمان شاهد افت بهای شمش و محصولات فولادی نیز بودیم، بااین ‌ وجود باید اعتراف کرد که شیب ریزش بهای شمش و محصولات فولادی به ‌ مراتب کندتر از آهن ‌ اسفنجی است. در همین حال، باید تاکید کرد که فعالان صنعت فولاد که در طول ماه ‌ های گذشته نسبت به رشد بهای آهن ‌ اسفنجی گلایه ‌ مند بودند و آن را تنها عامل روند رو به رشد بهای شمش و به ‌ دنبال آن محصولات فولادی عنوان می ‌ کردند. افزایش نرخ آهن ‌ اسفنجی در نیمه دوم سال گذشته حتی مانع ریزش بهای فولاد در ایران هم ‌ پای افت نرخ این محصول در بازار جهانی شد. تا جایی که در مواردی فولاد و محصولات فولادی در بورس کالا با بهایی به ‌ مراتب بالاتر از نرخ جهانی به فروش رفتند، اما اکنون به ‌ دنبال ریزش نرخ آهن ‌ اسفنجی، تولیدکنندگان شمش و محصولات فولادی مخالف اصلاح نرخ متناسب با ریزش بهای ماده اصلی اولیه تولید خود (یعنی آهن ‌ اسفنجی) هستند. بدون تردید انتظارات تورمی حاکم بر بازار و رغبت برای خرید شمش یا محصولات فولادی در همین سطوح قیمتی، مانع اصلاح جدی نرخ است، اما باید تاکید کرد که در چنین شرایطی سود حاصل از اصلاح بهای مواد اولیه به جیب تولیدکنندگان به ‌ ویژه در حلقه ‌ های میانی زنجیره خواهد رفت.قیمت بالای فولاد و افت قابل ‌ توجه بهای آهن ‌ اسفنجی، در قالب سود صنایع فولادی شناسایی می ‌ شود. این در حالی است که انتظار می ‌ رود با اصلاح بهای آهن ‌ اسفنجی شاهد اصلاح قیمت ‌ ها در سایر حلقه ‌ های بالادستی و پایین ‌ دستی این زنجیره از جمله کنسانتره، گندله، میلگرد و.... نیز باشیم و در نهایت مردم از این اصلاح قیمتی منتفع شوند.

تحمیل فشار برای ارزانی، نتیجه ‌ بخش نیست

ابوذر انصاری، کارشناس بازار کالایی در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: در ماه ‌ ها و هفته ‌ های پایانی سال گذشته رکوردهای قیمتی جدیدی از آهن ‌ اسفنجی و شمش فولاد در رینگ داخلی بورس ‌ کالا ثبت شد، اما بررسی روند معاملات محصولات یادشده در بورس کالا حکایت از کاهشی ‌ شدن روند دادوستد در این بستر معاملاتی دارد.

وی در تشریح دلایل رشد نرخ آهن ‌ اسفنجی و فولاد در ماه ‌ های پایانی سال گذشته گفت: در ماه ‌ های سرد سال محدودیت گاز صنایع موجب کاهش عرضه آهن ‌ اسفنجی و در نتیجه کاهش حجم معاملات، افزایش نرخ پایانی میانگین موزون و افزایش رقابت در بورس کالا شد، در نتیجه قیمت ‌ ها به ‌ طرز چشمگیری رشد کرد. در ادامه، تولیدکنندگان فولاد نیز به ‌ دلیل کمبود گاز در کشور ناچار به کاهش تولید شدند.

انصاری گفت: در واقع ریسک ‌ هایی همچون محدودیت برق در فصول گرم سال و محدودیت گاز صنایع در ماه ‌ های سرد، عملکرد صنایع را تحت ‌ تاثیر منفی قرار می ‌ دهد. بااین ‌ وجود، تنظیم بازار و مدیریت این ریسک ‌ ها از توان وزارت صنعت، معدن و تجارت، خارج است.

این کارشناس بازار کالایی در ادامه بااشاره به روند کاهشی بهای آن اسفنجی و به ‌ دنبال آن فولاد در هفته ‌ های اخیر و در تشریح دلایل آن گفت: اتصال گاز طبیعی واحدهای آهن ‌ اسفنجی و افزایش تولید و عرضه هفتگی این محصول در بورس کالا مهم ‌ ترین علت روند کاهشی نرخ است. در ادامه، شرط جدید خرید مواد اولیه از بورس کالا مبنی بر آنکه خریداران موظف هستند که محصول تولیدی خود را در بورس کالا عرضه کنند و همچنین اعمال ضریب شفافیت ۹۰ درصد ۳ ماهه، از دیگر دلایل روند ریزشی بهای آهن ‌ اسفنجی در بورس کالا بوده است. علاوه بر تمام موارد یادشده، حذف دلار از قیمت ‌ گذاری زنجیره فولاد و اصلاح سقف رشد نرخ پایه هفتگی بورس کالا به یک درصد را می ‌ توان از دیگر دلایل اصلاح قیمتی این محصول عنوان کرد.

انصاری تعامل میان وزارت صنعت، معدن و تجارت با شرکت ‌ های بزرگ زنجیره فولاد در راستای ارائه تخفیف نرخ پایه را از دیگر دلایل روند ریزشی نرخ آهن ‌ اسفنجی در هفته ‌ های اخیر عنوان کرد. در همین حال، تفکیک تالار صادراتی از داخلی و اعمال مقررات خاص در راستای حمایت از مصرف ‌ کننده داخلی و هماهنگی با گمرک برای جلوگیری از صادرات کالاهایی که به ‌ منظور مصرف داخلی خریداری شده ‌ اند نیز، در بهبود شرایط موثر بوده است.

این کارشناس بازار کالایی گفت: بااین ‌ وجود، شاید نتوان منتظر افت بیشتر بهای فولاد و محصولات فولادی باشیم، به ‌ ویژه آنکه حفظ تناسب قیمتی در زنجیره فولاد کشور ضروری و عامل تداوم سودآوری منطقی در حلقه ‌ های مختلف این صنعت است. وی افزود: رشد نرخ آهن ‌ اسفنجی به ‌ دلیل محدودیت در تامین گاز به ‌ مراتب بیشتر از فولاد بود، در نتیجه اکنون انتظار می ‌ رود که فولاد و محصولات فولادی، افت نرخ بیشتری را تجربه کند. این کارشناس بازار کالایی گفت: بدون تردید تحمیل فشار برای کاهش بیشتر نرخ فولاد نتیجه ‌ بخش نخواهد بود. علاوه بر این، نمی ‌ توان و نباید منکر شرایط اقتصادی کشور شد. در واقع در کشور ما تورم و انتظارات تورمی، فاکتور اصلی و موثر بر بهای محصولات مختلف هستند. باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، تداوم روند صعودی قیمت ‌ ها جای تعجب ندارد.

فولاد ارزان نمی ‌ شود

رضا شهرستانی، فعال صنعت فولاد در گفت ‌ وگو با صمت و در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال افت بهای شمش فولاد باتوجه به روند نزولی نرخ آهن ‌ اسفنجی در معاملات بورس کالا اظهار کرد: محدودیت در تامین انرژی واحدهای احیا و پیشی گرفتن قابل ‌ توجه تقاضا بر عرضه زمینه رشد قابل ‌ توجه بهای آهن ‌ اسفنجی را در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ فراهم کرد. روند رو به رشد بهای آهن ‌ اسفنجی به ‌ عنوان ماده اولیه تولید شمش فولاد به ‌ قدری بود که هزینه تمام ‌ شده تولید شمش فولاد به ‌ شدت افزایش یافت و بسیاری از واحدها در مرحله زیان قرار گرفتند.

وی افزود: به ‌ دنبال اتمام فصل سرما و رفع محدودیت در تامین گاز صنایع فولادی، نرخ آهن ‌ اسفنجی به محدوده ‌ ای قابل ‌ قبول و منطقی بازگشت. بااین ‌ وجود، نباید منتظر کاهش قابل ‌ توجه بهای شمش فولاد در رینگ معاملاتی بورس کالا باشیم، به ‌ ویژه آنکه هزینه تولید این محصول در مقایسه با سال گذشته و بهای سایر نهاده ‌ های تولید فولاد از جمله فروآلیاژها و.... به ‌ شدت افزایش یافته است.

این فعال صنعت فولاد تاکید کرد: تجربه حکایت از آن دارد که ارزان ‌ فروشی شمش فولاد در نهایت به فروش ارزان محصولات فولادی به مردم منجر نخواهد شد. کنترل یا سرکوب نرخ شمش نه ‌ تنها نتیجه ‌ بخش نیست، بلکه زمینه ‌ ساز بروز رانت، فساد و سودجویی برای عده ‌ ای خاص و صاحب نفوذ خواهد بود.

انتظارات تورمی، مانع ریزش بیشتر قیمت ‌ ها

محمد اعتباری، فعال بازار فولاد در گفت ‌ وگو با صمت اظهار کرد: به ‌ دنبال کاهش بهای آهن ‌ اسفنجی در معاملات بورس کالا، بهای شمش فولاد و به ‌ دنبال آن مقاطع طویل فولادی از جمله میلگرد و تیرآهن نیز کاهش یافته است. بااین ‌ وجود، نباید منتظر کاهش بیشتر بهای این محصولات باشیم. بازگشت نرخ فولاد و محصولات فولادی به بهای فروش آن در سال گذشته ممکن نیست.

این فعال بازار فولاد، افزایش هزینه تولید اعم از رشد دستمزد، افزایش نرخ حمل ‌ ونقل، افزایش بهای سایر نهاده ‌ های تولید و.... را مهم ‌ ترین عامل بازدارنده کاهش نرخ تا محدوده سال گذشته عنوان کرد و افزود: تورم نیز مانعی جدی در مسیر افت حداکثری بهای فولاد و محصولات فولادی خواهد بود.

اعتباری گفت: بازگشت قیمت ‌ ها به سطح قبلی در کشور ما در عمل معنی و مفهوم ندارد، چرا که انتظارات تورمی مانع آن خواهد شد. علاوه ‌ براین، به ‌ دنبال افت مداوم ارزش بهای پول ملی در سال ‌ های اخیر و نبود دورنمای روشن از آینده و بهبود شرایط اقتصادی، بخش بزرگی از سرمایه ‌ های مردم جذب بازارهای غیرمولد و پس از آن بازارهای کالایی شده است. فولاد و محصولات فولادی نیز به محلی برای جذب این سرمایه ‌ های سرگردان بدل شده ‌ اند، در چنین شرایطی امکان تعدیل قیمت ‌ ها وجود ندارد.

این فعال بازار فولاد تاکید کرد: تورم حاکم بر اقتصاد ما، روند تولید شرکت ‌ های فولادی را هم تحت ‌ تاثیر قرار می ‌ دهد. در چنین شرایطی، فروش میلگرد با بهای کمتر از ۲۰ هزار تومان به ‌ ازای هر کیلوگرم در موقعیت کنونی، به ‌ منزله تحمیل خسارت به فولادسازان است، بنابراین تا زمانی که شرایط اقتصادی کشور اصلاح نشود، نباید به کاهش جدی قیمت ‌ ها امید چندانی داشت.

سخن پایانی

در ماه ‌ های پایانی سال گذشته، شاهد افت بهای فولاد و محصولات فولادی در بازار جهانی بودیم، اما در موارد متعددی همین محصولات در بورس کالای ایران، حتی با نرخ بالاتر از نرخ ‌ های جهانی به ‌ فروش رفتند. فعالان صنعت فولاد، رشد قابل ‌ توجه بهای آهن ‌ اسفنجی را عامل اصلی گرانی فولاد عنوان می ‌ کردند، اما در حال ‌ حاضر که بهای آهن ‌ اسفنجی سقوط شدید قیمتی را تجربه کرده، شیب افت بهای شمش و محصولات فولادی، به ‌ مراتب کمتر از آهن ‌ اسفنجی گزارش می ‌ شود. در این میان، نسبت میان نرخ آهن ‌ اسفنجی به شمش فولادی، هر روز کمتر می ‌ شود. بدین ‌ ترتیب سود حاصل از افت بهای آهن ‌ اسفنجی به جیب فولادسازان می ‌ رود، البته فعالان صنعت فولاد کشور رشد تورم، افزایش هزینه دستمزد و همچنین رشد بهای سایر نهاده ‌ های تولید را مانع اصلاح قیمت ‌ ها عنوان می ‌ کنند، گویی همواره چراغ رشد نرخ فولاد سبز است.