بازار عرضه و تقاضای برنج کشت اول مازندران پس از گذشت بیش از ۷۰ روز و در آستانه ورود شالی کشت دوم در سایه ترس شالیکاران از کاهشی ‌ تر شدن نرخ به ‌ صورت نسبی در شالیکوبی ‌ های استان رونق گرفت. به ‌ نظر می ‌ رسد شالیکاران که روی نرخ ۱۰۰ هزار تومان تاکید و تاکنون نیز مقاومت کرده بودند، در آستانه برداشت کشت دوم برنج به کاهش ۱۰ تا ۱۲ هزار تومانی نسبت به نرخ موردنظرشان کوتاه آمده و اقدام به فروش محصول کرده ‌ اند. طناب ‌ کشی میان کشاورزان از یک ‌ سو با تاجران و بنکداران برای نرخ موردنظر و پیشنهادی برنج تولیدی امسال در مازندران در حالی بسیار طولانی شد که شالیکاران همچنان نسبت به فروش یکجای محصول خودداری و مقاومت می ‌ کنند، طبق آمار رسمی اتحادیه شالیکوبی ‌ داران همچنان پس از گذشت بیش از ۲ ماه از زمان نخستین برداشت، حدود ۶۰ درصد محصول کشت اول برنج کشاورزان در انبارها، آماده فروش موجود است.

براساس اعلام رسمی جهاد کشاورزی مازندران، امسال ۲۱۵ هزار هکتار از زمین ‌ های مازندران زیرکشت اول رفت و نخستین برداشت مکانیزه برنج مازندران نیز به ‌ صورت رسمی ۲۱ تیر در فریدنکنار آغاز و به ‌ محض برداشت محصول، کشت دوم به روش نشا دوباره عملیاتی شد، یعنی ۱۰۴ هزار هکتار یعنی حدود نیمی از این شالیزارهای استان، زیرکشت دوم رفت و اکنون به مرحله خوشه ‌ دهی و به آستانه برداشت رسیده است.

رئیس پایانه صادراتی برنج کشور مستقر در آمل ، بااشاره به رونق نسبی بازار برنج مازندران گفت: اگرچه بازار برنج در آستانه برداشت کشت دوم تا حدودی رونق گرفته است، اما همچنان در انتظار اعلام نرخ خرید تضمین برنج پرمحصول کیفی از سوی وزارت جهاد کشاورزی است. اسماعیل یزدان ‌ پناه با بیان اینکه بعضی کشاورزان محصول ‌ شان را با نرخ ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان به نسبت درصد شکستگی فروختند، گفت: اینکه بازار برنج استان پس از گذشت حدود ۷۵ روز به تعادل و توافق بین ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان رسیده، جای امیدواری است، معتقدم جهاد کشاورزی باید به ‌ صورت کارشناسی در تعیین نرخ ارقام پرمحصول ورد پیدا کند تا رویکرد خودکفایی تولید با توسعه کشت ارقام پرمحصول دچار لطمه نشود. وی تصریح کرد: براساس آمار کشاورزان تاکنون کمتر از ۲۵ درصد از محصول را برای فروش عرضه کرده و تلاش بر آن است که محصول طبق تورم و هزینه ‌ های تولید فروخته شود. مدیرعامل مرکز بین ‌ المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران مستقر در آمل از شروع خرید و فروش برنج در بورس خبر داد و گفت: امیدواریم خرید و فروش این محصول در بورس نیز موردتوجه قرار بگیرد. یزدان ‌ پناه با بیان اینکه سال گذشته، هزار تن خرید و فروش برنج مازندران در بورس کالا عملیاتی شد،گفت: برای نخستین ‌ بار امسال خرید و فروش رقم کیفی پرمحصول فجر نیز در بورس انجام می ‌ شود. وی با اظهار اینکه مرکز بین ‌ المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران کیفیت برنج مازندران را هنگام عرضه در بورس تضمین می ‌ کند و ضمانت ‌ کننده تحویل محصول به خریدار با کیفیت خریداری شده است، افزود: علاوه بر کشاورزان برنجکار، هر شهروند ایرانی می ‌ تواند به خرید و فروش برنج به ‌ عنوان یک کالای بورسی ورود کند. یزدان ‌ پناه یکی از مزیت ‌ های عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا را شفاف ‌ سازی نرخ و کوتاه کردن دست دلالان دانست و گفت: در واقع بورسی شدن محصولات استراتژیک کشاورزی به ‌ نوعی جایگزین قانون خرید تضمینی است که با هدف حمایت از تولید محصولات راهبردی کشاورزی اجرا می ‌ شود.

جبران کاهش نرخ برنج با تولید کشت دوم

مدیر یک واحد شالیکوبی در بابل و از آگاهان بازار برنج مازندران در گفت ‌ وگو با ایرنا گفت: در حال ‌ حاضر نرخ برنج طارم هاشمی ۸۵ تا ۸۷ هزار تومان در هر کیلو نرخ دارد.

احمد قربانی با بیان اینکه پس از گذشت حدود ۷۰ روز از رکود بازار شاهد رونق نسبی بازار برنج هستیم، افزود: هنوز ۶۰ تا ۷۰ درصد محصول شالیکاران در انبارها است. قربانی یکی دیگر از دلایل رونق ملایم بازار برنج مازندران را افزایش چشمگیر کشت دوم و ورود محصول به بازار عنوان کرد و گفت: از آنجایی که هنوز حدود ۷۰ درصد محصول کشت اول در انبارهای شالیکوبی ‌ ها وجود دارد، با ورود برنج کشت دوم، موجودی کالا به یک ‌ باره زیاد خواهد شد و تمایل به فروش محصول نیز افزایش می ‌ یابد. وی با توضیح اینکه اکنون بازار از رکود سنگین خرید و فروش خارج شد و به رونق نسبی رسیده است، ادامه داد: شالیکاران همچنان منتظر اعلام نرخ خرید تضمینی ارقام پرمحصول کیفی به ‌ ویژه شیرودی و فجر هستند. وی با بیان اینکه، امسال طبق اعلام جهاد کشاورزی حدود ۷۰ هزار هکتار از شالیزارهای استان زیرکشت ارقام پرمحصول رفته است، افزود: در حال ‌ حاضر تمامی واحدهای شالیکوبی استان مملو از برنج سفید آماده عرضه است؛ شرایطی که به ‌ لحاظ امنیت، حفظ و نگهداری برای این محصول استراتژیک خطرناک است.

سخن پایانی

اواخر سال ۱۴۰۰ بود که سیر صعودی نرخ انواع برنج ایرانی آغاز و زمینه ‌ ساز افزایش قابل ‌ توجه نرخ این محصول پرمصرف در بازار شد. کارشناسان حوزه کشاورزی، کاهش تولید برنج ناشی از خشکسالی در سال زراعی گذشته، عرضه محدود آن به بازار، احتکار، وجود واسطه ‌ های فراوان در زنجیره ارزش برنج، ممنوعیت ‌ های وارداتی برنج خارجی، بحران روسیه و اوکراین و تحریم ‌ های غرب را از جمله مهم ‌ ترین دلایل افزایش نرخ این محصول عنوان می ‌ کردند. البته برخی اقتصاددانان نیز افزایش نرخ برنج در بازار را تابعی از سیاست ‌ های کلان اقتصادی، تغییرات در سایر بازارهای اقتصادی، انتظارات تورمی، افزایش نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی و اختلال در زنجیره توزیع می ‌ دانستند. در همین راستا، احد آزادیخواه، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت ‌ وگو با فارس با بیان اینکه افزایش نرخ برنج به ‌ هیچ عنوان پذیرفته نیست، معتقد است: «باید رشد نرخ برنج در بازار را ناشی از دست ‌ های پشت ‌ پرده و دلال ‌ بازی دانست، به ‌ همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تعزیرات حکومتی باید این موضوع را مدیریت کنند». میزان نیاز برنج در کشور سالانه ۳ میلیون تن است که از این مقدار به ‌ طورمعمول ۲ میلیون ۵۰۰ هزار تن در ۶۰۰ هزار هکتار از شالیزارهای کشور تولید و ۵۰۰ هزار تن از مسیر واردات تامین می ‌ شود. در سال زراعی گذشته به ‌ واسطه خشکسالی میزان تولید برنج به یک میلیون ۸۰۰ هزار تن رسید و این موضوع زمینه ‌ ساز مشکلات متعددی در بازار شده بود. امسال به ‌ واسطه افزایش ۳۰ درصدی تولید و آغاز فصل برداشت، کاهش چشمگیر نرخ آغاز و برخی منتظر ادامه این روند در هفته ‌ های آینده هستند.