بازار عرضه و تقاضای برنج کشت اول مازندران پس از گذشت بیش از ۷۰ روز و در آستانه ورود شالی کشت دوم در سایه ترس شالیکاران از کاهشی‌تر شدن نرخ به‌صورت نسبی در شالیکوبی‌های استان رونق گرفت. به‌نظر می‌رسد شالیکاران که روی نرخ ۱۰۰ هزار تومان تاکید و تاکنون نیز مقاومت کرده بودند، در آستانه برداشت کشت دوم برنج به کاهش ۱۰ تا ۱۲ هزار تومانی نسبت به نرخ موردنظرشان کوتاه آمده و اقدام به فروش محصول کرده‌اند. طناب‌کشی میان کشاورزان از یک‌سو با تاجران و بنکداران برای نرخ موردنظر و پیشنهادی برنج تولیدی امسال در مازندران در حالی بسیار طولانی شد که شالیکاران همچنان نسبت به فروش یکجای محصول خودداری و مقاومت می‌کنند، طبق آمار رسمی اتحادیه شالیکوبی‌داران همچنان پس از گذشت بیش از ۲ ماه از زمان نخستین برداشت، حدود ۶۰ درصد محصول کشت اول برنج کشاورزان در انبارها، آماده فروش موجود است.

براساس اعلام رسمی جهاد کشاورزی مازندران، امسال ۲۱۵ هزار هکتار از زمین‌های مازندران زیرکشت اول رفت و نخستین برداشت مکانیزه برنج مازندران نیز به‌صورت رسمی ۲۱ تیر در فریدنکنار آغاز و به‌محض برداشت محصول، کشت دوم به روش نشا دوباره عملیاتی شد، یعنی ۱۰۴ هزار هکتار یعنی حدود نیمی از این شالیزارهای استان، زیرکشت دوم رفت و اکنون به مرحله خوشه‌دهی و به آستانه برداشت رسیده است.

رئیس پایانه صادراتی برنج کشور مستقر در آمل، بااشاره به رونق نسبی بازار برنج مازندران گفت: اگرچه بازار برنج در آستانه برداشت کشت دوم تا حدودی رونق گرفته است، اما همچنان در انتظار اعلام نرخ خرید تضمین برنج پرمحصول کیفی از سوی وزارت جهاد کشاورزی است. اسماعیل یزدان‌پناه با بیان اینکه بعضی کشاورزان محصول‌شان را با نرخ ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان به نسبت درصد شکستگی فروختند، گفت: اینکه بازار برنج استان پس از گذشت حدود ۷۵ روز به تعادل و توافق بین ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان رسیده، جای امیدواری است، معتقدم جهاد کشاورزی باید به‌صورت کارشناسی در تعیین نرخ ارقام پرمحصول ورد پیدا کند تا رویکرد خودکفایی تولید با توسعه کشت ارقام پرمحصول دچار لطمه نشود. وی تصریح کرد: براساس آمار کشاورزان تاکنون کمتر از ۲۵ درصد از محصول را برای فروش عرضه کرده و تلاش بر آن است که محصول طبق تورم و هزینه‌های تولید فروخته شود. مدیرعامل مرکز بین‌المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران مستقر در آمل از شروع خرید و فروش برنج در بورس خبر داد و گفت: امیدواریم خرید و فروش این محصول در بورس نیز موردتوجه قرار بگیرد.  یزدان‌پناه با بیان اینکه سال گذشته، هزار تن خرید و فروش برنج مازندران در بورس کالا عملیاتی شد،گفت: برای نخستین‌بار امسال خرید و فروش رقم کیفی پرمحصول فجر نیز در بورس انجام می‌شود. وی با اظهار اینکه مرکز بین‌المللی تجارت و پایانه صادرات برنج ایران کیفیت برنج مازندران را هنگام عرضه در بورس تضمین می‌کند و ضمانت‌کننده تحویل محصول به خریدار با کیفیت خریداری شده است، افزود: علاوه بر کشاورزان برنجکار، هر شهروند ایرانی می‌تواند به خرید و فروش برنج به‌عنوان یک کالای بورسی ورود کند. یزدان‌پناه یکی از مزیت‌های عرضه محصولات کشاورزی در بورس کالا را شفاف‌سازی نرخ و کوتاه کردن دست دلالان دانست و گفت: در واقع بورسی شدن محصولات استراتژیک کشاورزی به‌نوعی جایگزین قانون خرید تضمینی است که با هدف حمایت از تولید محصولات راهبردی کشاورزی اجرا می‌شود.

جبران کاهش نرخ برنج با تولید کشت دوم

مدیر یک واحد شالیکوبی در بابل و از آگاهان بازار برنج مازندران در گفت‌وگو با ایرنا گفت: در حال‌ حاضر نرخ برنج طارم هاشمی ۸۵ تا ۸۷ هزار تومان در هر کیلو نرخ دارد.

احمد قربانی با بیان اینکه پس از گذشت حدود ۷۰ روز از رکود بازار شاهد رونق نسبی بازار برنج هستیم، افزود: هنوز ۶۰ تا ۷۰ درصد محصول شالیکاران در انبارها است. قربانی یکی دیگر از دلایل رونق ملایم بازار برنج مازندران را افزایش چشمگیر کشت دوم و ورود محصول به بازار عنوان کرد و گفت: از آنجایی که هنوز حدود ۷۰ درصد محصول کشت اول در انبارهای شالیکوبی‌ها وجود دارد، با ورود برنج کشت دوم، موجودی کالا به یک‌باره زیاد خواهد شد و تمایل به فروش محصول نیز افزایش می‌یابد. وی با توضیح اینکه اکنون بازار از رکود سنگین خرید و فروش خارج شد و به رونق نسبی رسیده است، ادامه داد: شالیکاران همچنان منتظر اعلام نرخ خرید تضمینی ارقام پرمحصول کیفی به‌ویژه شیرودی و فجر هستند. وی با بیان اینکه، امسال طبق اعلام جهاد کشاورزی حدود ۷۰ هزار هکتار از شالیزارهای استان زیرکشت ارقام پرمحصول رفته است، افزود: در حال ‌حاضر تمامی واحدهای شالیکوبی استان مملو از برنج سفید آماده عرضه است؛ شرایطی که به‌لحاظ امنیت، حفظ و نگهداری برای این محصول استراتژیک خطرناک است.

سخن پایانی

اواخر سال ۱۴۰۰ بود که سیر صعودی نرخ انواع برنج ایرانی آغاز و زمینه‌ساز افزایش قابل‌توجه نرخ این محصول پرمصرف در بازار شد. کارشناسان حوزه کشاورزی، کاهش تولید برنج ناشی از خشکسالی در سال زراعی گذشته، عرضه محدود آن به بازار، احتکار، وجود واسطه‌های فراوان در زنجیره ارزش برنج، ممنوعیت‌های وارداتی برنج خارجی، بحران روسیه و اوکراین و تحریم‌های غرب را از جمله مهم‌ترین دلایل افزایش نرخ این محصول عنوان می‌کردند. البته برخی اقتصاددانان نیز افزایش نرخ برنج در بازار را تابعی از سیاست‌های کلان اقتصادی، تغییرات در سایر بازارهای اقتصادی، انتظارات تورمی، افزایش نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی و اختلال در زنجیره توزیع می‌دانستند. در همین راستا، احد آزادیخواه، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس با بیان اینکه افزایش نرخ برنج به‌هیچ عنوان پذیرفته نیست، معتقد است: «باید رشد نرخ برنج در بازار را ناشی از دست‌های پشت‌پرده و دلال‌بازی دانست، به‌همین دلیل وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تعزیرات حکومتی باید این موضوع را مدیریت کنند». میزان نیاز برنج در کشور سالانه ۳ میلیون تن است که از این مقدار به‌طورمعمول ۲ میلیون ۵۰۰ هزار تن در ۶۰۰ هزار هکتار از شالیزارهای کشور تولید و ۵۰۰ هزار تن از مسیر واردات تامین می‌شود. در سال زراعی گذشته به‌واسطه خشکسالی میزان تولید برنج به یک میلیون ۸۰۰ هزار تن رسید و این موضوع زمینه‌ساز مشکلات متعددی در بازار شده بود. امسال به‌واسطه افزایش ۳۰ درصدی تولید و آغاز فصل برداشت، کاهش چشمگیر نرخ آغاز و برخی منتظر ادامه این روند در هفته‌های آینده هستند.