سودجویی به بهانه اصلاح تولید
در راستای سیاست خودروسازان داخلی مبنی بر توسعه محصولات و عرضه محصولات جدید و روزآمد، خودرو پژو ۲۰۶ از مدار تولید خارج خواهد شد.
در طرح تحول کیفیت محصولات که از بهمن سال گذشته تدوین شده و در حال اجراست و در راستای عمل به فرامین هشت ماده ای رئیس جمهوری، توقف تولید محصولات قدیمی و جایگزینی آنها با خودروهای روزآمد و جدید در دستور کار خودروسازان قرار دارد تا رضایتمندی مشتریان افزایش یابد. بر همین اساس، امسال دو خودرو سمند و پژو ۴۰۵ از خط تولید خارج شد و این بار محصول پژو ۲۰۶ در آستانه توقف تولید قرار دارد. به این ترتیب، این محصول که در زمره محصولات پرطرفدار ایران خودرو قرار دارد، اسفند امسال و پس از تحقق تعهدات به مشتریان از خط تولید خارج می شود. کارشناسان در گفت وگو با صمت تاثیر چنین اقداماتی بر بازار خودرو را بررسی کردند که در ادامه می آید. با صمت همراه باشید.
جایگزینی واقعی با تغییر پلتفرم ها محقق می شود
بابک صدرایی، کارشناس خودرو درباره تاثیر توقف تولید خودروهای پرتیراژ بر بازار خودرو به صمت گفت: در صنعت خودرو کشور شاهد یک پدیده جالب هستیم که براساس آن، تعدادی از محصولات قدیمی از خط تولید خارج می شوند و محصولاتی با تغییرات بسیار جزئی به عنوان جایگزین آنها، تولید خواهند شد. به عنوان نمونه، تولید پژو ۴۰۵ متوقف می شود، اما در ادامه شاهدیم که ایران خودرو پژو پارس را تولید و عرضه می کند؛ در صورتی که این دو خودرو در تمام بخش ها حتی موتور و گیربکس با هم مشترک هستند و بدنه آنها هم یکی است و فقط تغییراتی در چراغ ها یا درب موتور دارند. یا سمند معمولی را از خط تولید حذف می کنند، اما به تولید سمند سورن ادامه می دهند؛ در حالی که این دو خودرو یکی هستند و موتور، قوای محرکه و بدنه و حتی پلتفرم آنها یکی است.
صدرایی ادامه داد: به احتمال زیاد جایگزین خودرو ۲۰۶ که به تازگی اعلام شده که تا پایان سال تولید آن متوقف خواهد شد، پژو ۲۰۷ است که بسیار شبیه ۲۰۶ است؛ به طوری که موتور، گیربکس و تمام مشخصات فنی این دو خودرو با هم یکی است.
این کارشناس حوزه خودرو با اشاره به اینکه از دو بعد به این رویکرد خودروسازان کشور نگاه می کند، در تشریح این ابعاد گفت: اول اینکه به طبع پس از مدتی باید یکسری از محصولات قدیمی از خطوط تولید خارج شوند. اینکه خودرویی ۲۰ سال در خطوط تولید خودروسازان ما تولید و عرضه شود، شایسته صنعت خودرو کشور نیست. در این میان، اینکه چه خودرویی جایگزین خودرو حذف شده خواهد شد و آیا با هم تفاوت های بنیادین دارند یا خیر، سوال های بسیار مهمی است که باید پاسخ داده شود. اگر محصول جایگزین همان محصول قبلی با تفاوت های بسیار اندک و جزئی است، این محصول جایگزین واقعی نیست؛ همان محصول است، شاید فیس لیفت شده، اما جایگزین کلی محصول قدیمی نیست؛ یعنی محصولی که ۲ ، ۳ سال است به بازار عرضه شده در راستای اینکه بازار آن توسعه یابد و در شیب نزولی نیفتد، فیس لیفت می شود. این رویکرد به این معنا نیست که خودرو حذف شده از خط تولید با محصول جدیدتری جایگزین شده است. جایگزینی واقعی یعنی اینکه پلتفرم، تمام مشخصات فیزیکی، فنی و الکترونیکی خودرو جایگزین متفاوت از خودرو حذف شده باشد که تاکنون در کشور ما چنین نبوده و درباره ۲۰۶ نیز طبق شنیده ها، این گونه نیست.
جایگزینی واقعی، زمانبر است
صدرایی با اشاره به اینکه به هر صورت انجام چنین اقداماتی در حوزه صنعت لازم است، افزود: به نظر می رسد خودروسازان ما در وضعیتی هستند که نیاز به خانه تکانی دارند و باید محصولات قدیمی تر خود را از خط تولید خارج کنند. به عنوان نمونه، اگر ایران خودرو که ادعا می کند می خواهد خودروهای مردمی و ارزان قیمتی تولید کند، اگر بتواند خودرو ۲۰۷ را با تیراژ بالا و در سطح انبوه تولید و با نرخ مناسب عرضه کند، حرکت خوب و مناسبی به شمار می رود. واقعیت این است که جایگزینی واقعی یک خودرو مانند ۲۰۶ که بیش از ۲۰ سال است وارد صنعت خودرو ما شده با محصولی دیگر، یک فرآیند زمانبر است.
وی ادامه داد: اگر هدف خودروساز این است که ۲۰۶ را با یک محصول کاملا جدید جایگزین کند، همان طور که اشاره شد طول می کشد، اما اگر قصد دارند ۲۰۷ را جایگزین ۲۰۶ کنند، می توانند با افزایش تیراژ، تولید و ظرفیت بازار پژو ۲۰۷ را بالاتر ببرند و با اختلاف قیمتی در بازار عرضه کنند. در این صورت، متقاضی خودرو ۲۰۶ مجبور است خودرو جایگزین آن یعنی ۲۰۷ را خریداری کند و انتخاب دیگری ندارد. البته اسم این جایگزینی نیست.
تغییر پلتفرم برای بروزرسانی
صدرایی اظهار کرد: توقف تولید پژو ۲۰۶ باید خیلی زودتر و با ورود ۲۰۷ به بازار خودرو اتفاق می افتاد. این شبیه همان اتفاقی است که در بلندمدت برای ۴۰۵ و سمند معمولی افتاد و به جای آنها پژو پارس و سمند سورن تولید می شود. عملا این اتفاق برای ۲۰۶ هم خواهد افتاد. این یک رویکرد در کوتاه مدت است، اما خودروسازان ما باید در بلندمدت، پلتفرم های تولید را تغییر داده و محصولات جدیدتر و به روزتری را تولید و عرضه کنند.
صدرایی درباره وضعیت کنونی بازار خودرو اظهار کرد: در حال حاضر، بازار خودرو شرایط متلاطمی دارد و با افزایش نرخ دلار طی روزهای گذشته، همچنان تقاضای کاذب در این بازار در حال افزایش است که اغلب متقاضیان خودرو هم از ترس از دست دادن و کاهش سرمایه ای که دارند به بازار هجوم می برند. شاید در این شرایط، تفاوت ها به وضوح مشخص نباشد و مردم هر آنچه تولید و عرضه می شود را خریداری کنند، اما در نهایت در یک تا یک سال و نیم آینده بازار خودرو چه بخواهیم و چه نخواهیم باید به تعادل نسبی برسد. واقعیت این است که ادامه این روند و اینکه سیر قیمت ها همچنان افزایشی باشد برای صنعت خودرو کشور خطرناک و آسیب زاست. به عنوان نمونه، اگر نرخ پژو ۲۰۷ بالای یک میلیارد تومان قرار بگیرد، تقاضا برای این محصول کاهش پیدا خواهد کرد و عملا خودروسازی را که به لحاظ سیاسی، اشتغال و تولید برای کشور اهمیت دارد با تهدید مواجه می کند. به هر صورت باید تعداد معقولی خودرو از طریق افزایش تولید یا واردات دست دوم ها به بازار عرضه و نیازهای این بازار پوشش داده شود.
صدرایی در پیش بینی وضعیت بازار خودرو کشور در ماه های آینده، اظهار کرد: پیش بینی من این است که دست کم تا اواسط سال آینده، وضعیت بازار خودرو به همین منوال باشد. در این میان، رویکرد معقولانه و منطقی این است که دولت برای برقراری ثبات در بازار خودرو تدابیری بیندیشد و یک راهکار جدی ارائه کند. تاکید می کنم ادامه این رویه، آینده بازار و صنعت خودرو را تهدید می کند و برای این حوزه آسیب زاست.
در هر اقدامی باید نگاه همه جانبه داشته باشیم
میلاد بیگی، کارشناس حوزه خودرو نیز درباره تاثیر توقف تولید خودروهای پرتیراژ بر بازار خودرو به صمت گفت: برای پاسخ به این سوال باید ببینیم در مجموع چه دلایلی منجر به توقف تولید خودرو ۲۰۶ به طور مشخص شده است. در یکی، دو سال گذشته برای توقف تولید خودرو ۲۰۶ دو فشار بزرگ روی خودروساز وجود داشته که یکی مربوط به استانداردهایی است که سازمان استاندارد خودروساز را ملزم به اجرای آنها کرده است. مانند استاندارد عابر پیاده که کلا با طراحی ۲۰۶ این استاندارد قابلیت اجرایی شدن نداشته و نیازمند طراحی جدید برای اجرای این استاندارد الزامی است.
بیگی ادامه داد: موضوعی دیگری که در این زمینه مطرح می شود، بحث قیمت گذاری این خودرو است؛ یعنی قیمت گذاری این خودرو به نحوی انجام می شده که در نهایت تولید این محصول برای خودروساز زیان آور بوده است؛ بنابراین خودروساز این را بهینه دیده که به سمت تولید چنین خودرویی نرود و تولید آن را متوقف کند. این نخستین باری نیست که در صنعت خودرو ما چنین اتفاقی رخ می دهد. خودرو پراید دقیقا به همین دلیل یعنی زیانی که سایپا به واسطه قیمت گذاری این خودرو متحمل می شد، از خط تولید خارج شد. ام وی ام ۱۱۰ اس که تنها خودرویی بود که تولیدکنندگانی غیر از ایران خودرو و سایپا آن را در رنج های قیمتی پایین تولید می کردند هم به دلیل نوع قیمت گذاری از خط تولید خارج شد.
وی افزود: البته در توقف تولید خودرو ۲۰۶ ، خودروساز به دنبال این است که هم طراحی جدیدی از ۲۰۶ که به تی اف ۲۱ مشهور است را وارد خط تولید کند و هم با کمک این خودرو و پژو ۲۰۷ بتواند جایگزینی برای ۲۰۶ بگذارد که به احتمال زیاد نرخ آن بیشتر از نرخ پژو ۲۰۶ خواهد بود؛ یعنی عملا خودروساز به دلیل نوع مواجهه ای که با بحث استاندارد و قیمت گذاری شد دیگر نمی تواند این خودرو را روی خط تولید داشته باشد.
توقف بدون برنامه
این کارشناس بازار خودرو در پاسخ به این سوال که این روند چه تاثیری بر بازار می گذارد، اظهار کرد: با توقف تولید هر کدام از این خودروها که عموما خودروهایی بدون جایگزین هستند، بخشی از بازار خالی می شود. درست است که تی اف ۲۱ و ۲۰۷ خط تولید ۲۰۶ ر ا پر می کنند، اما جایگاه قیمتی ۲۰۶ را در بازار ندارند و در نهایت خودروهای سایپا در این بازه قیمتی جایگزین ۲۰۶ می شوند. این مسئله منجر به این می شود که با تنوع کمتر محصول در رنج های قیمتی پایین در بازار خودرو مواجه باشیم. به همین دلیل است که در کل سیاست های قیمتی یعنی نوع قیمت گذاری و سیاست هایی مانند استاندارد و ایمنی باید نگاهی همه جانبه لحاظ شود. به صراحت می توان گفت اگر سازمان استاندارد فارغ از توجه به مسئله واردات و تولید، صرفا بر موردی خاص و شورای رقابت فارغ از همه مسائل، روی قیمتی پافشاری کند در نهایت بخش هایی که آسیب می بینند بازار، مردم به عنوان مصرف کنندگان و تولیدکنندگان هستند.
با تصمیمات واگرا به جایی نمی رسیم
بیگی در ادامه افزود: از دولت انتظار می رود بتواند همه نهادهای تصمیم گیر در حوزه خودرو را کنار هم بنشاند و با یک تصمیم جامع با مسئله خودرو مواجه شود؛ نه اینکه سازمان ها و گروه های مختلف به صورت بخشی برای این صنعت تصمیم بگیرند که در این صورت نمی توان هیچ آینده خاصی از بابت این تصمیمات واگرا و جداجدا برای صنعت خودرو متصور بود.
این کارشناس صنعت خودرو در پایان درباره تاثیر خبر توقف تولید ۲۰۶ در سال جاری گفت: خبر توقف تولید ۲۰۶ در سال جاری حتما به شکل کوتاه مدت و موضعی بر بازار تاثیرگذار است؛ همان طور که در زمان توقف تولید پراید، پیکان و... شاهد تغییراتی در بازار بوده ایم.
این خودروها که از خط تولید جدا می شوند، قدری افزایش نرخ پیدا خواهند کرد و چون در بازار به طور معمول جایگزینی هم ندارند خودروهای در رنج قیمتی پایین تر از این خودروها هم به مرور با افزایش نرخ مواجه می شوند، چون تقاضا برای این خودروها، به مرور به سمت خودروهای با نرخ پایین تر می رود.
سخن پایانی
در یک دهه گذشته، محصولات متعددی در خطوط تولید خودروسازان حضور داشتند که به بهانه های گوناگونی مانند ارتقای استانداردهای مرتبط با بحث آلایندگی و همچنین ارتقای استانداردهای ایمنی، اعمال تحریم های صنعت خودرو، اتمام قراردادهای مشارکت میان خودروسازان داخلی با شرکای خارجی، ممکن نبودن تامین قطعه علیرغم میل باطنی مدیران خودروساز از خطوط تولید این شرکت ها خارج شده اند. در این میان، بیشتر خودروهای داخلی مشکلات استانداردی داشتند، حال آنکه محصولات مونتاژی به واسطه قطع مشارکت ها و تحریم از خطوط تولیدی خودروسازان کشورمان خارج شدند. به هر حال، تحت عناوین گوناگون شاهد توقف تولید برخی خودروها که اغلب هم جزو پرتیراژها و ارزان قیمت ها به شمار می روند، هستیم و چاره ای جز اقدام برای بروزرسانی صنعت خودرو نداریم. در این میان، موضوع مهم این است که با توقف تولید یک خودرو، خودرو جایگزین آن، با تغییر پلتفرم ارائه شود و این تغییرات واقعی باشد تا در بلندمدت بتواند منجر به توسعه صنعت خودرو کشور شود.
