از هزار و یک شب شهرزاد تا اوریگامی شرق دور
اکسپو ۲۰۲۰، نمایشگاهی جهانی است که از ۲۰ اکتبر ۲۰۲۱ به میزبانی امارات متحده عربی و در شهر دوبی در حال برگزاری است و بیش از ۱۹۰ کشور جهان را برای نخستین‌بار در منطقه خاورمیانه گردهم جمع کرده است.
شعار این دوره از برگزاری اکسپوها «پیوند افکار؛ خلق آینده» است و کشورهای حاضر در این رویداد بین‌المللی تلاش کرده‌اند در راستای این شعار، گذشته و حال خود را با یکدیگر پیوند و به آینده پل بزنند و از آخرین نوآوری‌ها، تغییرات و پیشرفت بنیادین خود رونمایی کنند.
خبرنگار اعزامی صمت به اکسپو ۲۰۲۰ دوبی، گزارشی از فضای این رویداد بین‌المللی و پاویون‌هایی که از نظر طراحی و جذب مخاطب، موفق عمل کرده است، تهیه کرده که در ادامه به تفکیک مطالعه خواهید کرد. با ما همراه باشید.
اکسپو دوبی، ۳ تم را به‌عنوان تم اصلی این دوره از برگزاری اکسپو معرفی کرده که فرصت‌ها (Opportunity) با هدف تحقق ظرفیت و استعدادهای افراد و جوامع بشری برای ساخت آینده‌ای روشن، تحرک و پویایی (Mobility) با هدف خلق پویایی هوشمندانه‌تر و سازنده‌تر افراد، اهداف و ایده‌ها به صورت فیزیکی. مجازی و پایداری (Sustainability) با هدف ترویج زندگی در تعادل با منابع طبیعی مثل استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به جای انرژی تجدید ناپذیر مانند انرژی خورشیدی و به‌دست آوردن آب از هوا این تم‌ها را تشکیل
می‌دهند. کشورهای حاضر در این رویداد تلاش کرده‌اند با توجه به فرهنگ و نوآوری‌های جدید، پاویون خود را براساس تم انتخابی طراحی کنند.
طراحی پاویون با تکیه بر فرهنگ و نوآوری
پاویون ایران، متفاوت‌ترین پاویون اکسپو ۲۰۲۰ است و در زون تحرک قرار دارد و در زمینی با حدود ۲۰۱۴ مترمربع مساحت ساخته شده است.
ایران که با شعار «ایران، تمدنی کهن و استوار، تنوع اقوام، میزبان ملت‌ها» در این رویداد شرکت کرده، متفاوت‌ترین پاویون اکسپو دوبی را دارد. پاویون ایران تنها پاویون این دوره از برگزاری اکسپو است که در فضای باز طراحی شده و همین تفاوت هر مخاطبی را مجاب می‌کند، گشتی در آن بزند.
آن‌طور که در افسانه‌ها آمده، پادشاهی در زمان‌های گذشته وجود داشته که شهرزاد هر شب با گفتن بخشی از قصه خود به مدت هزار و یک شب، خشونت و سیاست او را به تعویق می‌اندازد. طراحی پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۰ دوبی نیز متأثر از روایت‌های هزار و یک شب شهرزاد قصه‌گو شکل گرفته است. پروژه نه به صورت یک بنای تکینه، بلکه به صورت یک معماری عرصه‌وار طراحی و مانند همسایگی، از پاکت‌های فضایی مختلف تشکیل شده که در هر پاکت مخاطبان با بخشی از قصه ایران معاصر آشنا می‌شود. نکته دیگری که در طراحی پاویون ایران وجود دارد مرزهای نرمی است که به‌واسطه پرده‌های مهره‌ای برای هر کدام از پاکت‌های فضایی ایجادشده است. نمای هر کدام از این پاکت‌ها متشکل از یک سطح فیروزه‌ای است که در مقابل آن پرده‌های مهره‌ای قرار داده شده‌اند.
تقابل رنگ فیروزه‌ای با رنگ کرم مهره‌ها تقابل میان عرش و فرش را به صورت نمادین یادآوری می‌کند. بنابراین نمای پروژه مرزهای نرمی را برای فضاها ایجاد می‌کند. در فضای بینابینی نیز اتفاقات جالبی می‌تواند به وقوع بپیوندد. اگر جعبه‌های آبی رنگ پوشیده‌شده در این پرده نیمه‌شفاف مهره‌ای نرم، نمایانگر فرهنگ رسمی ایرانیان باشد، اتفاقاتی که هر از چندگاهی در فضاهای بینابینی رخ می‌دهد، خرده‌فرهنگ‌ها و تعاملات غیررسمی ایرانیان را نشان می‌دهد.
در ورودی پاویون، سیمرغ، پرنده اسطوره‌ای شاهنامه فردوسی به‌عنوان نماد کشور در معرض دید بازدیدکنندگان قرارگرفته و بخشی از فرهنگ، تاریخ و ادبیات ایران را به بازدیدکنندگان معرفی می‌کند.
مخاطبان از ملل گوناگون با تکیه بر بزرگ‌ترین مبل سه‌بعدی جهان که به‌طور کاملا دستی ساخته‌شده و در قسمت ورودی پاویون ایران تعبیه‌شده، عکسی به یادگار انداخته و وارد فضای پاویون می‌شوند و در بخش‌های گوناگون از نزدیک نمونه‌های برخی از آثار تاریخی و گردشگری کشور را مشاهده می‌کنند و با ورود به قسمت فرش مسحور این هنر زیبا و بی‌نظیر هنرمندان ایران می‌شوند.
مخاطبان با ورود به قسمت هنری پاویون با چشمی‌هایی روبه‌رو می‌شوند که هر کدام از آنها گوشه‌ای از فرهنگ، هنر و تمدن ایران را به رخ جهانیان می‌کشد. توانمندی‌ها و ظرفیت‌های معدنی کشور در بخش دیگر پاویون در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌گیرد. صنایع «های‌تک» کشور نیز در بخش دیگری از پاویون در معرض دید مخاطبان قرارگرفته‌اند که همه را متعجب می‌کند. صنایع‌دستی و انواع خشکبار ایران که همواره طرفداران فراوان و خاص به خود را دارد نیز از قسمت‌هایی است که موردتوجه ویژه بازدیدکنندگان قرارگرفته است.
وجود دار قالی که به «قالی صلح» معروف است نیز یکی از بخش‌هایی که است که هر مخاطبی را جذب می‌کند. بازدیدکنندگان غرق در هنر قالی‌بافی هنرمندان ایرانی شده و طنین موسیقی سنتی و بوی غذاهای ایرانی فضای دلنوازی را در پاویون ایران فراهم کرده و موجب شده پاویون کشورمان، یکی از پر مخاطب‌ترین پاویون‌های اکسپو باشد و مخاطب با لبخند رضایت، پاویون ایران را ترک کند. جالب است بدانید پاویون ایران در اکسپو دوبی به‌عنوان یکی از ۸ غرفه برتر برجسته از نظر معماری در اکسپو دوبی معرفی شده است.
اسپانیا؛ پاویون درهم آمیختن نبوغ، خلاقیت و ظرفیت‌های نوآورانه
پاویون اسپانیا که متشکل از مجموعه‌ای از حجم‌های مخروطی شکل رنگارنگ است در مساحت ۵۸۰۰ مترمربع و در منطقه پایداری قرار دارد. یکی از بخش‌های جذاب و دیدنی پاویون اسپانیا که با شعار «هوش برای زندگی» در این دوره از برگزاری اکسپوها شرکت کرده، جنگل هوش است. این قسمت یک جنگل مصنوعی چاپ سه‌بعدی‌شده دارای درختانی با قابلیت تولید اکسیژن است که توانسته نظر مخاطبان و بازدیدکنندگان از ملل گوناگون را به خود جلب کند.
قطعه ۳ صفحه‌ای مجسمه مانندی به شکل حلقه‌ای به هم پیوسته، یکی دیگر از دیدنی‌های این پاویون کشور اسپانیاست که در راه روی اصلی پاویون نصب‌شده و جلوه زیبایی به این پاویون بخشیده است.
سوئد؛ پاویون نسل جدیدی از توسعه علوم زیستی
پاویون این کشور که در ناحیه پایداری ساخته شده، غرفه‌ای جنگلی با مسیرهای احاطه شده توسط تنه‌های چوبی است. به عبارتی می‌توان گفت سوئد جنگل را به صحرای امارات آورده و همین موضوع موجب شده باوجود زیبایی بی‌نظیری که تنه‌های چوبی به پاویون این کشور بخشیده‌اند، مخاطبان از نزدیک مراحل ساخت شهرهای هوشمند، توسعه نسل جدید نوآوری و توسعه علوم زیستی این کشور را درک کنند.
بلژیک؛ تصویرسازی سال ۲۰۵۰
بلژیک که با عنوان تاق سبز در این دوره از برگزاری اکسپوها شرکت کرده نیز یکی از زیباترین پاویون‌ها را دارد که در جذب مخاطب موفق عمل کرده است. پذیرایی با شکلات‌های معروف این کشور هنگام ورود به پاویون لبخند رضایت را بر لبان بازدیدکنندگان می‌نشاند. چشم‌اندازهای برنامه‌ریزی شهری بلژیک شامل ایجاد سیستم‌های جابه‌جایی هوشمند برای آینده است که این موضوع با نمایش توانمندی‌های بلژیک در این حوزه به مخاطبان ارائه می‌شود. از جمله بخش‌های جذاب پاویون بلژیک استقرار صندلی‌ها و عینک‌های واقعیت مجازی بود که مخاطبان با نشستن روی آنها سفری به فضا و سیاره مریخ را تجربه می‌کردند. غرفه بلژیک چشم‌اندازهای کشور برای سال ۲۰۵۰ را نیز براساس نوآوری‌های خلاقانه امروزی در زمینه تحرک هوشمند، تمیز و ایمن به نمایش گذاشته است.
انگلستان؛ تولید اشعار جمعی با هوش مصنوعی
برای نخستین‌بار است که غرفه انگلستان را یک معمار زن طراحی کرده است. این ساختمان مخروطی‌شکل از تعداد زیادی قطعات باریک و کشیده که به طول ۲۰ متر از هسته مرکزی آن به صورت طره درآمده، تشکیل شده است. همچنین از طریق صفحات LED متون مختلفی از اشعار روی ساختمان به نمایش درمی‌آیند که حس شاعرانگی به ساختمان می‌دهد. بازدیدکنندگان نیز می‌توانند در این نمایش سهم داشته و در انتخاب آنها مشارکت کنند. طراحی این پاویون به‌گونه‌ای است که مردم را به این امر فرامی‌خواند که به این موضوع توجه کنند که سیاره ما پیامی را به فضا ارسال می‌کند تا روزی با سایر سیارات مواجه شود. دیگر ایده‌ای که در طراحی این بنا مد نظر بوده، نقش شعر به‌عنوان نظم‌دهنده زبان است.
ژاپن؛ نمایش شباهت‌های فرهنگی با خاورمیانه
پاویون کشور ژاپن در منطقه فرصت اکسپو ۲۰۲۰ قرار دارد و طراحی آن به‌گونه‌ای است که در نگاه اول مخاطب را به یاد هنر اوریگامی که در این کشور رواج دارد، می‌اندازد.
پاویون این کشور با تمرکز بر حفظ سنت‌ها و استفاده از سیستم تهویه مطبوع سازگار با محیط‌زیست تلاش کرده از طریق یک معماری متفاوت، شباهت‌های فرهنگی بین ژاپن و خاورمیانه را به نمایش بگذارد.
عربستان؛ از بادیه‌نشینی تا شهرنشینی
پاویون کشور عربستان دومین پاویون بزرگ این دوره از برگزاری اکسپوهاست و با ساخت این پاویون توانسته ۳ رکورد جدید بزرگ‌ترین صفحه نمایش آینه LED، طولانی‌ترین صفحه نمایش آبی و بزرگ‌ترین صفحه نمایش نوری را در کتاب گینس ثبت کند. سیر تاریخی عربستان و پیشرفت این کشور با نورپردازی‌ها و تصاویر سه‌بعدی به بهترین شکل ممکن به مخاطبان ارائه‌شده و از بادیه‌نشینی تا شهرنشینی اعراب را به تصویر کشیده است.
سخن پایانی
«پیوند افکار، خلق آینده» شعار اکسپو ۲۰۲۰ دوبی است که این روزها در حال برگزاری است. نمایشگاهی جهانی که هر یک از کشورهای حاضر سعی دارند توان خود در زمینه تم این رویداد بین‌المللی هرچه پررنگ‌تر و قدرتمندتز به نمایش بگذارد. شرکت‌های خلاق و دانش‌بنیان سراسر جهان نیز در این عرصه بین‌المللی دستاوردها و توانمندی‌های بسیاری در معرض دید قرار داده‌اند. طراحی خلاق پاویون کشورمان از سوی گروهی از متخصصان نخبه معماری داخلی انجام‌شده و از سوی مجله معماری آرکیتکچرال دیزاین، جزو ۸ طرح برتر اکسپو این دوره انتخاب شده است. اکسپوها محلی برای رونمایی از بزرگ‌ترین دستاوردهای فناورانه هستند و این رویداد نیز از بزرگ‌ترین‌ها به‌شمار می‌رود.
