تحریم و کرونا، چراغ صنعت نمایشگاهی را کم‌فروغ کرد
صنعت نمایشگاهی در چند سال گذشته با ۳ مشکل مواجه بود. نخست موضوع تحریم که صنعت را تحت‌تاثیر قرار داد. بعد از بحران تحریم بین‌المللی، تحریم‌های داخلی دامن این صنعت را گرفت و بعد هم مشکل پاندمی کرونا که تیرخلاص را به این صنعت و فعالیت غرفه‌سازان زد.
بیکاری، بدهی و نبود کسب درآمد شرکت‌ها را دچار مشکل و مجبور به تعدیل نیرو کرد. صنایع بسیاری با این صنعت مادر همکاری می‌کنند که همه با آسیب همراه بودند. درحالی که به گفته بسیاری از فعالان این صنعت، صنعت نمایشگاهی توان برنامه‌ریزی برای بازگشایی با کمترین مشکل را داشت. یکی از راه‌حل‌ها برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی بود که با بازدید عموم همراه نیست و تنها متخصصان یک حوزه با دعوتنامه در آن شرکت می‌کنند.
اثبات نقش نمایشگاه در توسعه اقتصاد
علی یارمحمدیان، عضو انجمن نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران: نقش نمایشگاه در توسعه اقتصادی اثبات شده است و قسمت مهمی از پازل توسعه اقتصادی به شمار می‌رود؛ علت توسعه اقتصادی کشورهای پیشرفته را می‌توان در توجه به رویدادهای تجاری پیدا کرد، اگر کالای یک کشور در دنیا شناخته‌شده کانال شناخت آن محصول یا خدمات، برگزاری رویدادهای تجاری و اقتصادی چه در کشور مبدأ (تولیدکننده) و چه در کشوری که محصولات به آن صادر می‌شود، بوده است.
یکی از دلایل رشد و توسعه سریع اقتصاد چین، توجه ویژه دولت این کشور به برگزاری رویدادهای تجاری و نمایشگاهی و حضور در رویدادهای بین‌المللی است. اگر آلمان در حال‌حاضر چهارمین اقتصاد دنیا را دارد به این علت است که بزرگ‌ترین مرکز نمایشگاهی دنیا را فعال کرده است. در اقتصاد، برگزاری رویداد تجاری بهترین ابزار بازاریابی و نمایش کالاها و خدمات است و در کشور خود ما هم صنایع موفق، حضور چشمگیری در نمایشگاه‌ها دارند. بسیاری از واحدهای صنعتی و تجاری که ما با آنها ارتباط داریم بعد از برگزاری هر نمایشگاه اعلام می‌کنند که فروش دو سال را در نمایشگاه انجام داده‌اند.
نمایشگاه‌ها با شیوع کرونا از نخستین بخش‌های اقتصادی بودند که تعطیل شدند و این کار را به‌دلیل کمک به کنترل بیماری و در راستای رسالت اجتماعی خود به‌صورت داوطلبانه انجام دادند و حتی برای قراردادن سالن‌ها در اختیار بخش درمانی اعلام آمادگی کردند که نیاز نشد. پس از آغاز واکسیناسیون، نمایشگاه‌ها نخستین مراکزی بودند که برای کمک به تسریع روند واکسیناسیون اعلام آمادگی کردند. ۲۸۰ هزار نفر به‌‌طور مستقیم و غیرمستقیم در صنعت نمایشگاهی اشتغال دارند. خود نمایشگاه هم باعث رونق اشتغال در واحدهای تولیدی و به ازای هر ۵ مترمربع فضای نمایشگاهی یک فرصت شغلی ایجاد می‌شود و با توقف برگزاری نمایشگاه‌ها کسب‌وکار سایت‌داران، غرفه‌سازان و استارت‌آپ‌هایی که در نمایشگاه‌ها دیده می‌شدند، دچار مشکل می‌شوند.
بهترین ابزار برای ذهنیت‌سازی در سطح جهانی
حامد ایرانی، عضو انجمن برگزارکنندگان نمایشگاه‌های بین‌المللی: نمایشگاه ابزاری برای ذهنیت‌سازی در سطح جهانی است، ابزاری که می‌تواند مالکیت کالایی را از شما بگیرد و به دیگری بسپارد. نمایشگاه فقط جایی برای خریدوفروش نیست، بلکه فضایی است که برای صنعت سیاست‌گذاری می‌کند و پیشران صنعت می‌شود. نمایشگاه مهم و مشهوری در حوزه چاپ و بسته‌بندی هر ساله در آلمان برگزار می‌شود که تمام فعالان مهم این حوزه در آن شرکت می‌کنند؛ شرکت مهمی مثل «اچ.پی» تکنولوژی چاپ جدیدی را با هزینه زیاد اختراع می‌کند و آن را جایی اعلام نمی‌کند، بعضا چندماه فرصت بازاریابی و فروش را از دست می‌دهد و ریسک ایجاد تکنولوژی مشابه را می‌پذیرد تا محصول را فقط در نمایشگاه رونمایی کند. بنابراین، نمایشگاه فقط یک مکان فیزیکی نیست، بلکه اتفاقی بزرگ در صنعت یک کشور است. این درحالی است که ما شرکت‌های محدودی در سطح استان‌ها داریم که بتوانند هزینه‌های سنگین تحقیق و توسعه و مدیریت بازار و صادرات را تامین کنند. عمده شرکت‌های ما در زمره صنایع کوچک و متوسط دسته‌بندی می‌شوند و این توان را ندارند که برنامه بازاریابی بزرگ تدارک ببینند و وابسته به رویدادهای تجاری مثل نمایشگاه‌ها هستند. حال اگر چنین موتور پیشرانی را از اقتصاد حذف کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟ حتی اگر مشکلات برگزارکنندگان و کارکنان آنها را کنار بگذاریم، برای صنعت چه اتفاقی می‌افتد؟ آیا فقط مشکل تولید است یا زنجیره تولید، فروش دارای ایراد است؟ نمایشگاه این زنجیره تامین و تولید و فروش را در یک مکان جمع می‌کند آن‌هم با رعایت حداکثری پروتکل‌ها. اگر این رویداد را تعطیل کردیم چه جایگزینی برای آن داشتیم و داریم؟ دو سال از همه‌گیری کرونا و ایجاد محدودیت برای نمایشگاه‌ها گذشت و هیچ جایگزینی برای صنعت نمایشگاهی نداشته‌ایم، چراکه برگزاری یک نمایشگاه درآن‌واحد چند حس مخاطب را درگیر می‌کند و هیچ‌کدام از رسانه‌های بازاریابی امکان درگیری همه حواس را ندارند و درحال‌حاضر صنایع ما از این رسانه عظیم بی‌بهره‌اند. برگزار کردن نمایشگاه از یک الگوی ثابت پیروی نمی‌کند، بلکه برای هر نمایشگاه برنامه و پلن خاصی طراحی و اجرا می‌شود. این طراحی و اجرا نیازمند نظم است و باید حداقل از ۶ ماه قبل برنامه‌ریزی‌ها آغاز شود. در صورتی که تاریخ نمایشگاه که نقطه آغاز کار و نخستین عنصر نظم‌دهنده است، تغییر کند، برگزاری نمایشگاه دچار چالش جدی خواهد شد. متولی نمایشگاه‌ها در کشور سازمان توسعه تجارت به‌عنوان یکی از معاونت‌های اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت است که همین موضوع اهمیت و جایگاه این بخش را نشان می‌دهد، و ای کاش کمی متناسب با جایگاه این صنعت در اقتصاد به آن نگاه می‌شد. باید بررسی شود با تعطیلی نمایشگاه چه طیف عظیمی از صنعت دچار وقفه می‌شود و از سوی دیگر، چقدر احتمال ابتلا وجود دارد؟ آیا بیشتر از مترو، اتوبوس و مکان‌های عمومی احتمال ابتلا دارد؟ تعطیلی این صنعت چگونه جبران می‌شود؟ در شناسایی مشاغل آسیب‌دیده از کرونا برخی از مشاغل که ۵۰ سال پیش وجود داشتند و امروز بسیار کمرنگ هستند، شناسایی شدند و تسهیلات گرفتند اما نمایشگاه‌ها در فهرست نبودند.
سخن پایانی
اگرچه نقش نمایشگاه در توسعه اقتصادی اثبات‌شده و قسمت مهمی از پازل توسعه اقتصادی به‌شمار می‌رود اما صنعت نمایشگاهی از نخستین صنایع و مشاغلی بود که با گسترش کرونا تعطیل شد. کارشناسان اگر رویدادهای نمایشگاهی نادیده گرفته شوند، توسعه کسب‌وکارها با مشکل اساسی روبه‌رو خواهد شد. فعالان این صنعت معتقدند نمایشگاه مانند یک کارخانه نیست که هر موقع اراده کردیم، فعال شود و هر وقت که صلاح دیدیم، متوقف شود، بلکه هر بار فعال کردن نمایشگاه به یک بازه زمانی ۶ ماهه نیاز دارد.
