تمرکز بودجه بر پروژههای عمرانی
علی ضیایی-کارشناس حملونقل
حملونقل یکی از ملزومات صنعت لجستیک کشور است و شاید بشود اینطور عنوان کرد که از نان شب هم واجبتر است. این نکته را مسئولانی که در سازمان برنامه و بودجه فعالیت دارند، احتمالا میتوانند بهتر شرح دهند.
در کشور ما برای هر سال حدود ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار میلیارد تومان بودجه توسعه، عمرانی و زیرساختی مصوب و تحویل داده میشود، اما مقدار زیادی از این بودجه در پروژههای مختلف خرج میشود و متاسفانه آوردهای برای کشور بههمراه ندارد، چراکه در جای بهینه خرج نمیشود. برای مثال، در حال حاضر بالغ بر ۳۸ پروژه ریلی در حال احداث در خط جدید داریم. این تعداد جدا از ۱۲۰ پروژه ریلی کشور است.ما برای چنین طرحهایی طوری در حال بودجهریزی هستیم که با یک زمانبندی ساده درمییابیم که ۷۰ تا ۸۰ سال زمان نیاز دارد تا کاملا اجرایی شود؛ زیرا هر سال بهطورقطرهچکانی به این پروژهها بودجه تعلق میگیرد. از اینرو با طولانی شدن این پروژهها، هزینههای نگهداری از هزینههای احداث بیشتر میشود و باید بهاندازه بودجه احداث یک پروژه، برای نگهداری هزینه کرد تا این طرحها بروزرسانی شوند. بنابراین ضرورت دارد تا با متمرکز شدن بودجه بر چند پروژه عمرانی و حملونقل مشخص، از هدر رفت سرمایههای ملی جلوگیری شود.
طرح جامع حملونقل طرحی است که پروژههای عمرانی کشور را طبقهبندی میکند و دستگاههای تصمیمگیر و اجرایی را ملزم به بودجهریزی همراه با برنامهریزی میکند. بسیاری از پروژههای عمرانی در کشور ما سیاسی و غیربهینه هستند و بهشکل مقطعی اقدام به بودجهگیری برای شروع یک یا چند طرح عمرانی میکنند که در نهایت هیچ کاری جز اینکه بودجه کشور را هدر دهند انجام نداده و هیچ طرحی را توسعه نمیدهند و مسلما در بلندمدت سودی برای ما ندارند؛ متاسفانه چنین موضوعاتی در بحث فرودگاهی، راهآهن، کشتیرانی و توسعه بنادر نیز دیده میشود.حملونقل و ترانزیت یکی از اشتغالزاترین فعالیتهای اقتصادی هستند که به اجرایی شدن پروژههای مختلف کمک کرده و هماکنون میلیونها نفر از این طریق درآمدزایی میکنند. استفاده نکردن از این فرصت بزرگ که بهواسطه موقعیت خاص جغرافیایی برای ما مهیا شده است، موجب از دست رفتن فرصتهای مناسب توسعه اقتصادی، روابط بینالمللی و هزاران شغل مناسب میشود.متاسفانه اقدامات زیادی برای اجرایی کردن پروژههای عمرانی در کشور انجام گرفته، اما بهغیر از چند تجربه موفق، آنطور که بایدوشاید در این زمینه موفقیت حاصل نشده است، چراکه این اقدامات هزینههای زیادی برای دولت بههمراه دارد و میطلبد که بخش خصوصی با مشوقهایی که در اختیارش گذاشته میشود، در این زمینه ورود کند.
حملونقل، کلید توسعه یک کشور است. ثروت، برابری و رفاه را تقویت میکند و برای هر ملت و کشوری حیاتی است، حتی بیشتر برای کشورهای کمترتوسعهیافته؛ در کشورهای فقیرتر، جایی که بیشتر مردم در آرامش و رفاه زندگی نمیکنند، بهبود حملونقل عمومی برای رشد اقتصادی و کیفیت خوب زندگی ضروری است.توسعه ارتباطات در پیشبرد فعالیتهای حمل و نقل موجب شده تا امروزه تبادلات و حملونقل نقش مهمی در اقتصاد و بازرگانی کشورها داشته باشد؛ اما وجود محدودیتهایی باعث شده است تا کشورهایی مانند ایران، بر حملونقل ریلی و جادهای تمرکز کنند.بدیهی است، استفاده محض از حملونقل دریایی غیرممکن است و پس از انتقال کالاها به بنادر دریایی باید از شیوههای دیگر حملونقل برای رساندن آنها به مقصد استفاده شود. این امر خود باعث افزایش ترافیک کالا و کاهش فضا شده است و در نتیجه، ضرورت نوسازی زیرساختها و اصلاح ساختار موجود احساس میشود. دسترسی منظم به حملونقل تاثیر عمدهای بر فعالیتهای اقتصادی دارد. بسیاری از مشاغل و صنایع به حملونقل کارآمد و سریع نیاز دارند تا بتوانند مواد اولیه و محصولات را تهیه کنند و سرمایهگذاریهای پایداری را حفظ کنند که میتواند درآمد ایجاد کند. رشد اقتصادی متکی به دسترسی به حملونقل قابلاعتماد و موثر است که گسترش تجارت را در طیف وسیعتری از سهامداران ممکن میسازد.