حضور ایران در بازار اوراق بهادار جهانی
سید مجید حسینی_کارششناس پولی و بانکی
با فراهم شدن زمینههای ارتباطات مالی بینالمللی، انتشار اوراق بهادار ارزی ایران در سطح بینالمللی ضروری بهنظر میرسد.
در نظامهای پولی و مالی جدید، بخش مهمی از اوراق بهاداری که توسط دولتها، بانکها و شرکتها منتشر میشود، براساس ارز خارجی طراحی شده و در بازارهای بینالمللی به فروش میرسد.
این مسئله مختص بازارهای مالی کاملا توسعهیافته نیست و حتی برخی کشورهای اسلامی (مانند مالزی و بحرین) با بازارهای مالی در حال توسعه نیز با انتشار انواع گوناگونی از اوراق ارزی، تلاش کردهاند حوزه تامین مالی خود را از داخل کشور (که دارای محدودیتهای فراوان است) به سطح بینالمللی توسعه دهند.
باوجود این مسئله، حضور نظام مالی کشور ما در بازار اوراق بهادار بینالمللی، بسیار ناچیز است که این چالش در گذشته بهطور عمده به مسئله تحریمها مرتبط بود، اما در دوره جدید، امکان انتشار اوراق بهادار دولت ایران در سایر کشورهای اسلامی و غیراسلامی بیش از پیش فراهم شده است.
موفقیت اوراق بهادار ارزی کشور در سطح بینالمللی، نیازمند پیشنیازها و الزاماتی است که در ادامه بهصورت مختصر به برخی از مهمترین آنها اشاره میشود.
الف- ضرورت مشارکت نهادهای بینالمللی در فرآیند انتشار اوراق بهادار ارزی ایران
باتوجه به اینکه اوراق بهادار ایرانی تاکنون بهصورت جدی در بازار جهانی حضور نداشته و بهدلیل تحریمها و برخی مشکلات دیگر، شهرت نظام مالی ایران در سطح بینالمللی خیلی بالا در نظر گرفته نمیشود، مناسب است تا حد ممکن از نهادهای بینالمللی بانکداری اسلامی (مانند بانک توسعه اسلامی) بهعنوان یکی از ارکان انتشار اوراق ایرانی (مانند رکن ناشر یا ضامن) استفاده کرد. انجام این کار، به استقبال از اوراق در سایر کشورها کمک میکند.
ب- جذابیت نرخ سود
باتوجه به اینکه ریسک اوراق ایرانی بالاتر از سایر اوراق موجود در بازارهای بینالمللی است، مناسب است حداقل در مراحل اولیه، نرخ سود اوراق به شیوهای تعیین شود که از جذابیت کافی برای سرمایهگذاران برخوردار باشد.
پ- عرضه خصوصی اوراق به سرمایهگذاران حرفهای
باتوجه به مشکلات پیش رو و جدید بودن اوراق ارزی ایران، بهتر است این اوراق در مراحل اولیه بهصورت عمومی عرضه نشود، بلکه به سرمایهگذاران حرفهای در کشورهای مختلف ارائه شود. این مسئله امکان تعامل و گفتوگو با این سرمایهگذاران و آشنا کردن تدریجی آنها با اوراق را فراهم میآورد.
ت- تدوین قوانین و مقررات مرتبط
در حال حاضر بستر قانونی انتشار اوراق ارزی ایران در سطح بینالمللی فراهم نیست، در حالی که مسائل مهمی چون شیوه گزارشدهی، مالیاتدهی، شیوه رفع اختلافات حقوقی احتمالی و... نیاز به قوانین و مقررات مشخص و منسجم دارد.
در این زمینه ضرورت دارد سیاستگذاران نظام مالی کشور نسبت به تدوین قوانین و مقررات مرتبط اقدام کنند.
در پایان گفتنی است بدونشک قرار گرفتن اقتصاد ایران در مسیر نرخ رشد بالای 8 درصد در سالهای آتی، نیازمند حجم عظیمی از منابع مالی است که بازار پول و سرمایه داخلی امکان فراهم کردن آن را ندارد؛ بر این اساس، حضور در بازارهای بینالمللی مالی (بهویژه بازار بینالمللی و رو به رشد اوراق بهادار اسلامی یا صکوک) میتواند امکان تامین مالی را بسیار بیشتر از ظرفیتهای داخلی فراهم کند.
نباید فراموش کرد در اقتصادهای اعتباری جدید، توسعه اقتصادی بدون توسعه مالی امکانپذیر نخواهد بود.