حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار خودرو گاز‌سوز در سراسر جهان تردد می‌کنند و آرژانتین، برزیل، پاکستان و ایتالیا به ترتیب دارای بالاترین آمار خودروهای گازسوز در حال تردد هستند. در ایران نیز سابقه استفاده از گاز طبیعی فشرده در خودروها به سال ۱۳۵۴ برمی‌گردد که با تبدیل ۱۲۰۰ تاکسی در شیراز آغاز شد و در سال ۱۳۶۲ با تبدیل ۱۲۰۰ تاکسی دیگر در مشهد ادامه یافت. در کل، ایران ۳۴.۱۶ درصد از سهم ناوگان حمل‌ونقل گاز‌سوز در جهان را دارد.

معضلات موجود در مسیر توسعه صنعت سی‌ان‌جی

عدم‌توسعه متوازن: هم‌اکنون عوارض این معضل کاملا آشکار شده و مصرف‌کنندگان سی‌ان‌جی بعد از افزایش نرخ بنزین و گرایش بیشتر رانندگان به مصرف سوخت سی‌ان‌جی، به‌شدت با آن دست به گریبان هستند. متاسفانه از سال ۱۳۸۵ که تعداد خودروهای دوگانه‌سوز اعم از تولید کارخانه‌ای و تبدیل کارگاهی، با سرعت زیادی رو به افزایش گذاشت، توسعه جایگاه‌های سی‌ان‌جی با سرعتی بسیار کمتر پیش‌رفت و اکنون به‌جایی رسیده‌ایم که حتی اگر تمام جایگاه‌های به بهره‌برداری رسیده در کشور نیز فعال باشند به حدود ۸۰۰ جایگاه سی‌ان‌جی دیگر نیاز داریم. با توجه به شرایط موجود و اینکه بودجه کافی برای توسعه جایگاه‌های سی‌ان‌جی وجود ندارد، سریع‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راهکار برای کاهش صف‌های طولانی جایگاه‌های سی‌ان‌جی و نارضایتی‌های عمومی به‌وجود آمده، استفاده از حداکثر ظرفیت جایگاه‌های موجود است. عدم‌توسعه کیفی به‌همراه توسعه کمی: عوارض این معضل، هنوز به اندازه مشکل قبلی، آشکار نشده اما حضور سی‌ان‌جی در سبد سوخت بخش حمل‌ونقل به صورت بلندمدت و پایدار نیازمند توسعه کیفی به‌ویژه در حوزه خودروهای دوگانه‌سوز است. توقف تبدیل کارگاهی به‌طور رسمی و توسط مراکز مجاز، استفاده از موتور پایه گازسوز، استفاده از کیت‌های پیشرفته و مخازن سی‌ان‌جی تمام‌کامپوزیت در تولید کارخانه‌ای، بکارگیری مخازن سی‌ان‌جی در کف خودرو و آزمایش دوباره مخازن سی‌ان‌جی خودروها، از جمله مواردی است که در صورت عملی شدن، مصرف سی‌ان‌جی را در بین کارشناسان و مصرف‌کنندگان، قابل دفاع می‌کند.

درباره خودروهای وانت دوگانه‌سوز با توجه به آمار موجود از این خودروها در کشور و نظر به اینکه در صنعت حمل‌ونقل کالا و بار سهم قابل‌توجه و بسزایی دارند و براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت تعداد خودروهای وانت دوگانه‌سوز تولیدشده از سال ۱۳۸۵ تاکنون ۴۵۱.۳۹۵ پیکان وانت، ۴۰.۵۶۱ وانت مزدا و ۳۳۸.۷۵۹ وانت زامیاد دوگانه‌سوز بوده و در مجموع حدود ۸۴۰ هزار وانت دوگانه‌سوز تاکنون تولید و روانه بازار شده؛ می‌توان به آمار قابل‌توجه حدود یک میلیون دستگاه از این نوع خودرو اشاره کرد که در سطح جاده‌ها تردد می‌کند. با توجه به طرحی که دیر اما عجولانه، از شهریور ۱۳۹۶ آغاز شد، مخازن خودروهای دوگانه‌سوز در آزمایشگاه‌های همکار موردتایید اداره استاندارد استان‌ها مورد بازرسی و تست‌هیدرواستاتیک قرار می‌گیرند. این مهم براساس استاندارد ملی شماره ۶۷۹۲ و تحت‌نظر شرکت‌های بازرسی دارای تاییدیه صلاحیت از مرکز ملی تایید صلاحیت ایران انجام می‌شود. بنابراین با توجه به اینکه مراجعات خودروها به مراکز معاینه فنی اکثرا به اجبار و هنگام نقل‌وانتقال و تعویض پلاک بوده و یکی از مدارک موردنیاز برگه معاینه فنی است، خودروها باید به مراکز معاینه فنی و پس از آن مراکز تست هیدرواستاتیک مراجعه کنند. باتوجه به آمار گردآوری‌شده از آزمایشگاه، موارد بسیار خطرناکی در مخازن خودروهای وانت دوگانه‌سوز مشاهده ‌شده که شامل پوسیدگی شدید و کاهش ضخامت دیوار مخزن می‌شود و هر لحظه امکان انفجار آنها وجود دارد. به‌نظر می‌رسد این اتفاق یعنی پوسیدگی مخازن در داخل محفظه به‌دلیل تجمع رطوبت و آب در داخل محفظه بوده است. فاصله بسیار اندک مخزن با کف خودرو باعث پوسیدگی شدید مخازن و از بین رفتن آنها می‌شود؛ بنابراین در صورت توجه‌نشدن به این مهم شاهد بروز فجایعی در این‌باره خواهیم بود. از این‌رو باید از سوی شرکت‌های خودروساز ابتدا در طراحی پایه مخزن مشکل رفع و بعد از آن با فراخوان در شبکه نمایندگی‌های آن شرکت‌ها، رفع عیب شود. در پایان بر خود لازم می‌دانم به مهم‌ترین دغدغه مصرف‌کنندگان سی‌ان‌جی درباره امنیت جانی خود و بستگان‌شان، اشاره‌ای داشته باشم. متاسفانه به‌دلیل اینکه هنگام نقل‌وانتقال خودروهای دوگانه‌سوز، مخزن سی‌ان‌جی موردآزمایش دوباره قرار نمی‌گیرد، گاهی مشاهده‌شده به‌دلیل برش و جوشکاری مخزن از سوی صاحب قبلی و پوسیدگی مخزن طبق توضیحات ارائه‌‌شده، صاحب جدید خودرو بدون اطلاع از وضعیت مخزن و در نخستین سوخت‌گیری دچار حادثه شده و جان خود و احیانا سایر بستگان آنها از دست رفته است. در این‌باره شایسته است ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت کشور در اسرع وقت نسبت به هوشمندسازی جایگاه‌های سوخت اقدام کند و پیشنهادی را به تصویب هیات نمایندگان ویژه رئیس‌جمهوری برساند و طی آن، آزمایش دوباره مخزن سی‌ان‌جی خودروهای دوگانه‌سوز را از شروط نقل‌وانتقال این خودروها و حتی صدور بیمه‌نامه برای آنها قرار دهد تا از بروز حوادث ناگوار جلوگیری شود.