با بازگشت تحریم‌ها از ۵ سال پیش تاکنون بازار خودرو کشور روی آرامش به خود ندیده و هر روز داستانی پشت قیمت خودرو نهفته است. این نابسامانی در سال گذشته به بالاترین حد رسید. البته این روند در سال جاری نیز به‌نوعی ادامه‌دار بود. واقعیت این است که بازگشت تحریم‌ها سبب شد تیراژ افت محسوسی کند و باوجود تلاش برای افزایش، هنوز تیراژ تولید فاصله معناداری با سال‌های پیش از تحریم دارد. افت ارزش پول ملی و افزایش نرخ تورم نیز مولفه‌های اثرگذار روی قیمت‌های بازار خودرو بودند. با این حال بعد از مدت‌ها هفته گذشته تصویب واردات خودروهای کارکرده خارجی و استیضاح فاطمی‌امین به‌عنوان مکمل آن باعث شد هیجان در بازار خودرو فروکش کند و قیمت‌ خودروهای داخلی و مونتاژی اندکی در بازار آزاد کاهش یابد. صمت در گفت‌وگو با فعالان بازار خودرو درباره وضعیت این بازار در هفته گذشته و پیش‌بینی آن در روزهای آینده گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه می‌آید. با ما همراه باشید.

بازار خودرو در هفته‌ای که گذشت

بازار خودرو در بسیاری از معاملات همچنان سردرگم است و به‌ظاهر تعیین قیمت دقیق خودروها امکان‌پذیر نیست. برای یافتن قیمت دقیق خودرو برای هر برند باید تماس‌های مکرر با فروشندگان و نمایشگاه‌ها گرفته شود تا بتوان به متوسط قیمت دست یافت. در مهم‌ترین معاملات خودروهای ایران‌خودرو، پژو پارس مدل ۱۴۰۲ از قیمت ۶۰۰ تا ۸۲۰ میلیون تومان خریدوفروش شد، سمند EF7 مدل ۱۴۰۱ معادل ۶۲۰ میلیون تومان قیمت خورده است. همچنین پژو ۲۰۶ تیپ ۲ (مدل ۱۴۰۱) معادل ۵۸۰ میلیون تومان خریدوفروش شد، این در حالی است که قیمت این خودرو در نمایندگی ۲۱۴ میلیون تومان است. قیمت دناپلاس (تیپ یک مدل ۱۴۰۲) با موتور EF7 نیز ۷۱۰ میلیون تومان در بازار تعیین شد. براساس گزارشات در اندک معاملات روز گذشته قیمت برخی خودروهای سایپا تغییراتی داشته و در مهم‌ترین معاملات سایپا قیمت پراید ۱۱۱ SE (سفید) ۳۶۰ میلیون تومان بوده و تیبا SX مدل ۱۴۰۱ صندوق‌دار ۳۸۰ میلیون تومان خریدوفروش شد. ساینا EX مدل ۱۴۰۱ فول ۳۷۵ میلیون تومان در بازار خریدوفروش شد و آریو ۱۶۰۰ اتوماتیک (مدل ۱۳۹۸) با قیمت یک میلیارد تومان معامله شد.

چرا قیمت خودرو مهم است؟

قیمت خودرو صفر همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چه برای مشتریان خودرو صفر و چه برای خریداران و فروشندگان خودرو کارکرده. قیمت به روز خودرو می‌تواند در تعیین قیمت خریدوفروش بسیار مهم باشد. در واقع قیمت صفر خودرو در بازار نقش رهبری را بازی می‌کند و براساس آن خودروهای کارکرده تعیین‌قیمت می‌شوند؛ به‌ویژه در زمینه قیمت خودرو خارجی این امر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا قیمت خودروهای داخلی امروز علاوه بر قیمت خودرو بازار به لیست قیمت روز خودرو کارخانه هم بستگی دارد، اما در زمینه خودرو خارجی باید از قیمت روز خودرو وارداتی اطلاع داشته باشیم. در شرایطی که واردات کم و محدود است و نمایندگی‌های رسمی مانند گذشته فعالیت نمی‌کنند، تنها ملاک، قیمت خودرو در بازار بوده و اطلاع دقیق‌تر از قیمت لحظه‌ای خودرو بسیار مهم است.

فقط عرضه قیمت‌ها را کم کرد

سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران درباره وضعیت بازار خودرو در هفته گذشته به صمت گفت: در هفته گذشته، قیمت خودرو، چه خودروهای داخلی، چه مونتاژ و وارداتی کاهشی بوده و بیشتر خودروها در بازار بین ۸ تا ۱۵ درصد افت قیمت داشته‌اند. قیمت برخی خودروها ۱۵ درصد کاهش داشته است. دنا اتوماتیک که قیمت آن پیش از این، یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان بود، در بازار با حدود نرخ ۹۵۰ میلیون تومان به مشتری عرضه می‌شود. قیمت رانا هم که حدود ۷۳۰ میلیون تومان بود به حدود ۵۹۰ میلیون تومان رسیده است.برخی خودروها هم ۸ تا ۱۰ درصد کاهش قیمت داشته‌اند. آنچه در بازار شاهد هستیم ادامه‌دار بودن روند کاهشی قیمت خودروهاست. البته باوجود اینکه قیمت‌ها کاهشی شده، خریدار کم است و تعداد زیادی هم خودرو فاکتور می‌شود.

موتمنی در پاسخ به این پرسش که این روند کاهشی قیمت خودروها بیشتر تحت‌تاثیر چه عاملی بوده، اظهار کرد: چون تا ۲۵ فروردین، خریدوفروش زیادی نداشتیم، در حال حاضر تعداد زیادی خودرو فاکتور می‌شود و خودروسازان در حال انجام تعهدات‌شان هستند که در ادامه منجر به عرضه تعداد بیشتری خودرو به بازار شده و تاثیر آن را در قیمت خودروها و کاهشی شدن آن مشاهده می‌کنیم. علت روشن است وقتی عرضه بیشتر باشد به‌طبع قیمت‌ها کاهشی خواهد شد. عرضه روزانه خودرو بسیار کمک‌کننده خواهد بود و در مقابل وقفه در عرضه خودرو به بازار باعث افزایش قیمت برخی محصولات می‌شود.

وی افزود: مشکل بازار خودرو ما که باید به آن پرداخته شود، افزایش یا کاهش نرخ خودرو نیست، بلکه عدم‌عرضه و تامین نشدن نیاز بازار است. چرا فاصله قیمتی خودروها در کارخانه با بازار چندبرابر است؟ واقعیت این است که این فاصله قیمتی به محدودیت عرضه خودرو برمی‌گردد که بازار را به‌هم ریخته است. اگر عرضه خودرو روزانه و به‌طور منظم انجام شود، بخش زیادی از مشکلات این بازار برطرف خواهد شد.

در این میان، اینکه صحبت از واردات خودروهای دست‌دوم است نیز چون در اصل میزان عرضه را بیشتر می‌کند، تاثیر مثبتی بر بازار خودرو خواهد گذاشت و نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

 رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو تهران ادامه داد: به هر حال، عرضه باید متناسب با تقاضا باشد و در کنار آن باید به مصرف‌کننده واقعی حق انتخاب داد.

دادن شوک به بازار خودرو از طریق عرضه بسیار کمک‌کننده خواهد بود. اگر عرضه به تقاضا نزدیک شود، بازار راه خود را پیدا خواهد کرد و قیمت‌ها عقب‌نشینی می‌کنند. فاصله قیمت بازار و کارخانه نیز زیاد است و اختلاف قیمت به‌وجود آمده به خاطر محدودیت عرضه بوده است؛ به‌عبارتی می‌توان گفت اختلاف ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصدی قیمت خودروها در کارخانه و بازار نشأت‌گرفته از همان متناسب نبودن عرضه و تقاضا بوده و همین موضوع است که بازار خودرو ما را دچار چالش کرده است.

وی در پایان در پاسخ به این پرسش که باتوجه به شرایط کنونی چه پیش‌بینی از روزهای آینده بازار خودرو دارید، اظهار کرد: اگر همین روند ادامه یابد و عرضه تا حدودی انجام شود، چون خریدار هم کم است، قطعا کاهش بیشتر قیمت خودروها را شاهد خواهیم بود. قیمت خودروها در حال حاضر به کف قیمت اسفند رسیده که اگر ادامه یابد، فاصله قیمتی محصولات در بازار و کارخانه کمتر می‌شود و تاثیر خوبی بر کل بازار خواهد داشت.

مشکل، کمبود عرضه است

فریدون عطارد، فعال بازار خودرو نیز درباره وضعیت این بازار در هفته گذشته به صمت گفت: هفته گذشته میزان عرضه خوب و باتوجه به ثبات نرخ ارز، قیمت‌ها تا حدودی ریزشی بوده است. به‌تناسب قیمت قبلی خودروها حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش قیمت خودروها را شاهد بوده‌ایم.

عطارد با تاکید بر اینکه تنها عرضه بود که منجر به روند کاهشی قیمت‌ها در بازار شد، افزود: مشکل بازار خودرو ما کمبود عرضه است و اگر عرضه خودرو به بازار افزایش پیدا کند، با نزدیک شدن نرخ کارخانه‌ای خودروها به بازار به‌طور قطع بازار به آرامش خواهد رسید. روند کاهشی کنونی نرخ در بازار خودرو هم به‌نسبت متاثر از افزایش عرضه بوده است. وی درباره وضعیت بازار خودرو در روزهای آینده گفت: به‌نظر من، اگر عرضه به همین میزان باشد یا افزایش یابد و نرخ دلار هم ثابت بماند، قیمت‌ها همچنان کاهشی خواهد بود و البته در این میان واردات خودروهای دست‌دوم هم تاثیر خوبی بر بازار خواهد گذاشت و ما امیدواریم در روزهای آینده شاهد آرامش در بازار خودرو باشیم. البته زمانی می‌توانیم بگوییم بازار آرام و در یک وضعیت متعادل است که تناسب میان عرضه و تقاضا برقرار باشد و خریدار و فروشنده بدون نگرانی از افزایش ناگهانی و شدید قیمت‌ها در زمان مناسب اقدام به خرید یا فروش خودرو موردنیاز خود کنند.

عطارد در پاسخ به این پرسش که فعالان بازار خودرو چه انتظاری از وزیر آینده صمت دارند، خاطرنشان کرد: به‌طور قطع انتظارمان از وزیر آینده صمت کاهش قیمت‌ها نیست. انتظار ما این است که وضعیت بازار خودرو را سامان دهد تا مردم به‌راحتی نیاز خودرویی خود را برطرف کنند. وقتی اختلاف قیمت خودروها در بازار و کارخانه و حاشیه سود خریدو فروش خودرو افزایش پیدا کند، خودرو تبدیل به کالایی سرمایه‌ای می‌شود و بسیاری خودروها را انبار می‌کنند که به‌ضرر مصرف‌کننده نهایی است. وی در پایان با اشاره به اینکه بازار خودرو به کوچک‌ترین خبری واکنش نشان می‌دهد، تاکید کرد نهادها و مسئولان امر در این زمینه به‌دقت برخورد کنند و خواسته یا ناخواسته با خبرهای ناگهانی این بازار را ملتهب نکنند.

سخن پایانی

تعیین قیمت خودرو در بازار و متغیرهای اثرگذار بر آن مدت‌هاست که بسیار موردتوجه قرار گرفته و در حالی که دادوستدها در بازار خودرو مانند قیمت خودروها در نوسان است، کشف قیمت خودرو نیز سخت شده است. این‌گونه به‌نظر می‌رسد که در شرایط پرچالشی که بازار خودرو دارد، قیمت‌گذاری براساس سیستم عرضه و تقاضا چندان کارساز نیست. در این میان، قیمت خودرو در بازار در روند خاص و مشخصی تعیین نمی‌شود. اکنون که عرضه ازسوی خودروسازان روال مشخصی ندارد و در تزریق محصول به بازار با چالش‌هایی مواجه هستند، در اغلب موارد آن دسته از فروشندگان که تعداد زیادی خودرو انبار کرده‌اند، به‌صورت هماهنگ قیمت‌ها را در بازار تعیین می‌کنند. به این ترتیب در شرایطی که برخی فعالان بازار خودرو معتقدند عوامل افزایشی شدن قیمت خودرو را باید در بازار خودرو جست‌وجو کرد، برخی دیگر بر نقش عوامل خارج از بازار خودرو در تعیین قیمت‌ها تاکید دارند و معتقدند در حال حاضر عوامل کلان اقتصادی مانند تورم، تاثیر سایر بازارها از جمله بازار ارز روی بازار خودرو و همچنین اخبار سیاسی، دست بالا را در تعیین قیمت‌ها دارند. مبهم بودن شرایط اقتصادی و قرار گرفتن خودرو در فهرست کالاهای سرمایه‌ای نیز بازار خودرو را متاثر می‌سازد.