کمیسیون ماده 99 و 100 دو کمیسیون مهم در حوزه شهرداری و ساخت و ساز هستند که صلاحیت رسیدگی به تخلفات ساختمانی را بر عهده دارند. این دو کمیسیون از نظر صلاحیت، مرجع رسیدگی، اعضای تشکیل دهنده و نحوه رسیدگی با یکدیگر تفاوت دارند.

کمیسیون ماده 100 شهرداری

کمیسیون ماده 100 شهرداری، مرجعی برای رسیدگی به تخلفات ساختمانی در حریم شهر است. این کمیسیون از نمایندگان دادگستری، فرمانداری و شورای شهر تشکیل شده است. یک نماینده از طرف شهرداری نیز می‌تواند در این کمیسیون حضور داشته باشد، اما حق رای ندارد.

مالکان اراضی که در محدوده شهر یا حریم آن قرار دارند، قبل از هرگونه اقدامی برای ساخت و ساز یا تفکیک اراضی، باید از شهرداری پروانه یا مجوز دریافت کنند. در صورتی که افراد برای انجام امور مربوط به ساخت و ساز خود، مجوز نداشته باشند، شهرداری می‌تواند از آغاز یا ادامه عملیات ساختمانی جلوگیری کند.

انواع تخلفات ساختمانی

برخی از انواع تخلفات ساختمانی که در کمیسیون ماده 100 رسیدگی می‌شوند، عبارتند از:

• احداث بنا بدون پروانه
• احداث بنا خارج از مفاد پروانه
• عدم رعایت ضوابط فنی و شهرسازی در ساخت و ساز
• تجاوز به معابر عمومی
• احداث بنا در حریم شهر

اعتراض به رای کمیسیون ماده 100

اگر فردی اعتراض به رای کمیسیون ماده 100  داشته باشد، می‌تواند ظرف مهلت 15 روز از تاریخ ابلاغ رای، به دیوان عدالت اداری شکایت کند. دیوان عدالت اداری پس از بررسی پرونده، رای خود را صادر می‌کند. در صورتی که دیوان عدالت اداری رای کمیسیون ماده 100 را نقض کند، رای دیوان لازم الاجرا است و شهرداری باید نسبت به اجرای آن اقدام کند.

نحوه رسیدگی به تخلفات ساخت و ساز شهری

کمیسیون ماده 100 شهرداری، مرجع رسیدگی به تخلفات ساختمانی در حریم شهر است. این کمیسیون از نمایندگان دادگستری، فرمانداری و شورای شهر تشکیل شده است. یک نماینده از طرف شهرداری نیز می‌تواند در این کمیسیون حضور داشته باشد، اما حق رای ندارد.

مراحل رسیدگی به تخلفات ساخت و ساز

مراحل رسیدگی به تخلفات ساخت و ساز به شرح زیر است:

1. بررسی پرونده: شهرداری پس از مشاهده تخلف ساختمانی، پرونده را به کمیسیون ماده 100 ارجاع می‌دهد. کمیسیون ماده 100 پس از بررسی پرونده، یک فرصت 10 روزه برای ارائه توضیحات کتبی به مالک می‌دهد.
2. رسیدگی به پرونده: پس از اتمام مهلت 10 روزه، کمیسیون ماده 100 به همراه نماینده شهرداری، رسیدگی به پرونده را آغاز می‌کند. این کمیسیون موظف است ظرف یک ماه تصمیم لازم را اتخاذ کند.
3. ابلاغ تصمیم: کمیسیون ماده 100 تصمیم خود را به مالک ابلاغ می‌کند.

کمیسیون ماده 99 شهرداری

کمیسیون ماده 99 شهرداری به منظور رسیدگی به تخلفات ساخت و ساز در خارج از حریم شهری تشکیل شده است. این کمیسیون از نمایندگانی از وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی و قوه قضائیه تشکیل شده است.

طبق قوانین این کمیسیون، ساخت و ساز در خارج از حریم شهری بدون اخذ مجوز از شهرداری ممنوع است. برخی از انواع تخلفات ساخت و ساز در خارج از حریم شهری عبارتند از:

• ساخت و ساز در زمین‌های زراعی
• ساخت و ساز بدون رعایت ضوابط شهرسازی
• ساخت و ساز بدون رعایت اصول ایمنی

اگر فردی قصد اعتراض به کمیسیون ماده 99 نسبت به جریمه نقدی یا تخریب بنا داشته باشد، می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند.

نحوه اجرای رای کمیسیون ماده 99 شهرداری

پس از رسیدگی به پرونده تخلف ساخت و ساز در خارج از حریم شهری، کمیسیون ماده 99 یکی از دو مجازات زیر را برای متخلف در نظر می‌گیرد:

• جریمه نقدی
• تخریب بنا

در صورتی که کمیسیون ماده 99 حکم به جریمه نقدی دهد، این جریمه معادل با 50 تا 70 درصد قیمت روز ملک است. رای صادر شده از طرف کمیسیون ماده 99 قطعی و لازم الاجرا است و باید در اسرع وقت اجرا گردد.

اجرای رای کمیسیون ماده 99 توسط شهرداری انجام می‌شود. شهرداری پس از ابلاغ رای به متخلف، مهلت مناسبی به وی می‌دهد تا نسبت به پرداخت جریمه اقدام کند. در صورتی که متخلف ظرف مهلت تعیین شده، جریمه را پرداخت نکند، شهرداری اقدام به توقیف اموال وی می‌کند.

نحوه اعتراض به رای کمیسیون ماده 99 شهرداری

اگر فردی نسبت به رای کمیسیون ماده 99 شهرداری اعتراض داشته باشد، می‌تواند ظرف مهلت 15 روز از تاریخ ابلاغ رای، به دیوان عدالت اداری شکایت کند.

برای شکایت از رای کمیسیون ماده 99 شهرداری، باید دادخواستی به دیوان عدالت اداری ارائه شود. این دادخواست باید حاوی اطلاعات زیر باشد:

• نام و نام خانوادگی و نشانی کامل شاکی
• نام و نام خانوادگی و نشانی کامل خوانده (کمیسیون ماده 99 شهرداری)
• تاریخ و شماره رای کمیسیون ماده 99
• دلایل و جهات اعتراض به رای کمیسیون ماده 99

دادخواست اعتراض به رای کمیسیون ماده 99 شهرداری باید به صورت حضوری یا پستی به دیوان عدالت اداری تسلیم شود.

پس از ثبت دادخواست در دیوان عدالت اداری، پرونده به یکی از شعب دیوان ارجاع می‌شود. شعبه دیوان عدالت اداری پس از بررسی پرونده، رای خود را صادر می‌کند.

در صورتی که دیوان عدالت اداری رای کمیسیون ماده 99 را نقض کند، رای دیوان لازم الاجرا است و شهرداری باید نسبت به اجرای آن اقدام کند.

در ادامه، مراحل اعتراض به رای کمیسیون ماده 99 شهرداری به صورت گام به گام توضیح داده شده است:

1. تهیه دادخواست
2. ثبت دادخواست
3. بررسی پرونده توسط دیوان عدالت اداری
4. صدور رای توسط دیوان عدالت اداری
5. اجرای رای دیوان عدالت اداری 

نکات مهم در رسیدگی در کمیسیون ماده 99 و 100

• در صورتی که مالک یا سازنده ملکی که در آن تخلف ساختمانی صورت گرفته است، در جلسه کمیسیون ماده 99 یا 100 حضور داشته باشد و دفاعیات خود را مطرح کند، تأثیر بسزایی در کاهش میزان جریمه یا حتی صدور رأی به نفع وی خواهد داشت.
• در صورتی که مالک یا سازنده ملکی که در آن تخلف ساختمانی صورت گرفته است، در جلسه کمیسیون ماده 99 یا 100 حضور نداشته باشد، کمیسیون می تواند بدون حضور وی نسبت به صدور رأی اقدام کند.
• در صورتی که مالک یا سازنده ملکی که در آن تخلف ساختمانی صورت گرفته است، نسبت به رأی کمیسیون ماده 99 یا 100 اعتراض داشته باشد، باید شخصاً یا از طریق وکیل در دیوان عدالت اداری حضور داشته باشد و دفاعیات خود را مطرح کند.

در پایان، لازم به ذکر است که رسیدگی در کمیسیون ماده 99 و 100 می تواند عواقب سنگینی برای مالک یا سازنده ملکی که در آن تخلف ساختمانی صورت گرفته است، داشته باشد. بنابراین، توصیه می شود که در صورت وقوع هرگونه تخلف ساختمانی، بلافاصله نسبت به رفع آن اقدام شود تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.