به گزارش سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ ‎معدنی کشور، علیرضا شهیدی به تشریح روند تشکیل و تکامل سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات ‌معدنی کشور پرداخت و گفت: سازمان‌های زمین‌شناسی جزو قدیمی‌ترین نهادهای حاکمیتی هستند که تقریبا در تمامی کشورهای دنیا (۱۷۱ کشور) تاسیس شده‌ و به‌صورت دولتی اداره می‌شوند و این سازمان‌ها باتوجه به ماهیت ذاتی، بیشترین تولید اطلاعات پایه را بر‌عهده دارند و غالبا نقش عمومی‌نگری، ژرف‌نگری و آینده‌نگری را در جهت توسعه و پیشرفت کشورها ایفا می‌کنند.

صمتبه‌گفته شهیدی، گستره فعالیت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور منوط به تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشافی کشور در محیط‌های خشکی و دریا، پایش ذخایر معدنی و برنامه‌ریزی هدفمند اکتشاف، تولید و تحلیل ۸۰۰ لایه اطلاعاتی مکان‌محور در حوزه علوم‌زمین و کشف ذخایر معدنی، منشأیابی و پایش مخاطرات زمین‌شناختی و مهندسی، پدیده‌شناسی تغییر اقلیم و بحران‌های ناشی از آن، کشف منابع آبی جدید (آب‌های کارستی)، توسعه پایگاه ملی داده‌های علوم زمین و برقراری ارتباط علمی و فنی با مراکز علمی دنیا است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور درباره وظیفه حاکمیتی سازمان متبوع خود گفت: تولید اطلاعات پایه علوم زمین و اکتشاف ذخایر معدنی از طریق شناسایی منابع معدنی با هدف ایجاد ارزش افزوده و تولید ثروت ملی (سهم ۷ درصدی از تولید ناخالص داخلی کشور) و همچنین شناسایی و پایش مخاطرات با هدف جلوگیری از زیان‌های اجتماعی و هدررفت ثروت ملی (جلوگیری از زیان ۷ درصدی در تولید ناخالص داخلی کشور) مهم‌ترین هدف و شعار این مجموعه است.

کسب کرسی علوم زمین یونسکو

وی به همکاری‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در مجامع و انجمن‌های بین‌المللی اشاره کرد و گفت: ایران جزو GEOLOGYONE، سازمان همکاری‌های اقتصادی، کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد، آسیا و اقیانوس آرام، اتحادیه بین‌المللی علوم زمین، کمیسیون تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی دنیا، برنامه بین‌المللی علوم ‌زمین، انجمن بین‌المللی زمین‌شناسی پزشکی و انجمن بین‌المللی تحقیقات کواترنری است و به‌تازگی کرسی علوم زمین یونسکو را نیز کسب کرده است.

شهیدی ضمن اشاره به سازمان‌های زمین‌شناسی پیشرو در دنیا از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران به‌عنوان پیشرو سازمان‌های زمین‌شناسی خاورمیانه یاد کرد و گفت: در شمال اورسیا سازمان زمین‌شناسی روسیه، شرق قاره آسیا سازمان زمین‌شناسی چین، قاره آسیا سازمان زمین‌شناسی هندوستان، قاره اقیانوسیه سازمان زمین‌شناسی استرالیا، قاره افریقا دانشگاه بوتسوآنا، قطب جنوب سازمان زمین‌شناسی روسیه، امریکای لاتین سازمان زمین‌شناسی برزیل، امریکای شمالی سازمان زمین‌شناسی امریکا و قاره اروپا سازمان زمین‌شناسی آلمان به‌عنوان سازمان‌های زمین‌شناسی پیشرو هستند.

وی در ادامه ضمن اشاره به برنامه اکتشاف سیستماتیک و پایش منابع معدنی در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان اینکه در جهان ۴۸ محیط‌ مستعد کانه‌زایی و در ایران ۳۵ محیط وجود دارد، تصریح کرد: در جهان ۱۱۴ و در ایران ۸۹ تیپ معدنی وجود دارد و از سویی تنوع مواد معدنی در جهان به ۱۱۲ عدد می‌رسد و در ایران ۶۸ نوع ماده معدنی وجود دارد.

اولویت اول اکتشافی کشور

به‌گفته رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، اکتشاف ذخایر معدنی و منابع آبی عمیق، محدودیت‌های امنیتی در برداشت و تفسیر داده‌ها باتوجه به ماهیت طبقه‌بندی اطلاعات به‌دست آمده، حجم سرمایه‌گذاری موردنیاز بالا و نبود توان و رغبت در بخش خصوصی در این زمینه، نبود توان علمی در بخش خصوصی، شناخت دقیق عمق زمین در زمان کوتاه با بازدهی بالا، اجرای عملیات ژئوفیزیک هوایی در کشورهای پیشرفته و دستیابی به ذخایر بزرگ عمیق (امریکا، کانادا، استرالیا، روسیه، افریقای جنوبی، فنلاند) از دلایل اهمیت انجام مطالعات ژئوفیزیک هوایی در کشور هستند.

شهیدی با بیان اینکه کشور به ۶ میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومتر خطی مطالعات ژئوفیزیک هوایی نیاز دارد، گفت: اولویت نخست اکتشافی کشور ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار کیلومتر خطی بوده که تاکنون ۶۴۰ هزار کیلومتر خطی مطالعات ژئوفیزیک هوایی انجام شده است.

وی قرارگیری ایران در زمره کشورهای دارای فناوری برداشت و تفسیر داده‌های ژئوفیزیک هوایی براساس فعالیت پیشین، تبدیل استان‌های محروم به کانونی از فرصت‌های معدنی و سرمایه‌گذاری، وجود اولویت‌های بزرگ کشور در اکتشاف ذخایر پنهان معدنی در استان‌های سیستان‌وبلوچستان، کردستان، خراسان جنوبی، کرمان، فارس، یزد و آذربایجان شرقی و غربی، اجرای ۲۰ تا ۳۰ ساله این مطالعات با روند کنونی و اتمام ۴ساله پروژه‌های ژئوفیزیک هوایی با جذب منابع مالی و ایجاد ظرفیت مشارکت ازسوی بخش‌های خصوصی و غیردولتی بزرگ با ارائه مشو‌ق‌های سرمایه‌گذاری را از دلایل اهمیت ادامه مطالعات ژئوفیزیک هوایی در کشور بیان کرد.

در معرض خطر زمین‌لرزه

وی درباره لزوم انجام مطالعات مخاطرات زمین‌شناختی با بیان اینکه از میان حدود ۴۳ مورد بلایای طبیعی ۳۴ مورد در ایران وجود دارد، تصریح کرد: ۹۷ درصد شهرها و روستاهای ایران در معرض خطر زمین‌لرزه، تقریبا همه شهرها و روستاهای کشور در معرض خطر سیلاب و همه تاسیسات کوهستانی در معرض انواع رانش زمین قرار دارند و بیش از ۳۰۰ دشت اصلی کشور با خطر افت آب زیرزمینی، کاهش کیفیت آب و فرونشست زمین روبه‌رو هستند و حدود ۲۰ سال است که خشکسالی با شدت و مدت متفاوت بخش‌های کشور را تحت‌تاثیر قرار داده و گرد و غبار با منشأ داخلی و خارجی نیز تقریبا همه کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه به برنامه پایگاه داده‌های علوم زمین برای تجمیع و یکپارچه‌سازی اطلاعات علوم زمین و اکتشاف ذخایر معدنی کشور اشاره کرد و گفت: براساس ماده ۷ اساسنامه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور در بخش مرجعیت در جمع‌آوری اطلاعات طی برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران راه‌اندازی پایگاه جامع علوم زمین به‌منظور ساماندهی امر اکتشاف در کشور با استفاده از اطلاعات کلیه دستگاه‌های ذی‌ربط تا سال دوم برنامه در دستور کار قرار گرفت.

ظرفیت کانه‌زایی طلا در کشور

وی اکتشاف عناصر استراتژیک و اکتشاف کانسارهای پنهان را رویکرد سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در اکتشاف منابع معدنی عنوان کرد و افزود: تعداد کانسارهای شناخته شده طلا در کشور پیش از آغاز طرح اکتشاف طلا توسط این سازمان ۳ کانسار بود که تنها یک معدن طلای موته فعال بود.

به‌گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تعداد گواهی کشف‌های طلای اخذشده در کشور پس از اجرای طرح اکتشاف طلا ۳۰ کانسار شامل آذربایجان شرقی و غربی ۹ کانسار، کردستان ۶ کانسار، سمنان ۳ کانسار، خراسان رضوی ۵ کانسار، خراسان جنوبی ۳ کانسار، سیستان و بلوچستان ۳ کانسار و مرکزی یک کانسار است و علاوه بر این گواهی کشف‌ها تاکنون بیش از ۵۰ ظرفیت کانه‌زایی طلا در کشور معرفی شده است.

سخن پایانی

باتوجه به موارد یادشده، اهداف پایش ذخایر معدنی شامل تعادل‌بخشی بین ذخایر معدنی و میزان تولید و مصرف، اصلاح سیاست صادرات و واردات مواد معدنی، شکوفایی اقتصادی و نیروی محرکه صنایع کشور، بهره‌گیری از توان سرزمینی در راستای آمایش سرزمین، برنامه‌ریزی هدفمند در حوزه اکتشاف باتوجه به ظرفیت ذخایر موجود و انجام و تکمیل مطالعات ژئوفیزیک هوایی از جمله اولویت‌های سازمان زمین‌شناسی به‌شمار می‌رود.