کارشناسان و فعالان تجاری معتقدند سیاست‌گذاری‌های کلان ایران در مسائل صادراتی عامل اصلی چالش‌ یادشده است. آنها معتقدند نبود بازاریابی مناسب و گسترده و تمرکز بر صادرات به تنها چند کشور همسایه، از مهم‌ترین ضعف‌هایی است که سبب شده تجارت در حوزه میوه و تره‌بار، توسعه نیابد. آمار منتشرشده نیز نشان می‌دهد صادرات میوه و تره‌بار ایران در 3 ماه ابتدایی امسال، نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است. صمت در این گزارش به بررسی عوامل کاهش صادرات میوه و تره‌بار پرداخته است.

محدود شدن قدرت خرید

رئیس اتحادیه بارفروشان تهران ضمن ابراز نگرانی از وضعیت بازار داخلی و خارجی میوه و تره‌بار گفت: شرایط نامناسبی در بازار داخلی و خارجی میوه و تره‌بار حاکم است.

در زمینه بازار داخلی، باید به کاهش ۵۰ درصدی خرید میوه اشاره و آن را یک موضوع مهم برای اقتصاد این بخش معرفی کرد. قدرت خرید مردم کاهش چشمگیری داشته است. در سال‌های گذشته مردم در هر خرید، حداقل ۲ کیلو میوه خریداری می‌کردند اما امروز بخش زیادی از خریدها دانه‌ای شده است. اگر این روند ادامه داشته باشد کشاورزان و فعالان بازار متضرر خواهند شد.

مصطفی دارایی‌نژاد با بیان اینکه رکود در بازار میوه حاکم است، گفت: در سال جاری تولید میوه ۱.۵ برابر بیشتر از سال گذشته بود و عرضه از تقاضا پیشی گرفت؛ از این ‌رو قیمت‌ها روند نزولی گرفت و شاهد ریزش نرخ برخی از اقلام در بازار هستیم. البته کاهش تقاضا نیز بر روند نرخ کالاها تاثیر گذاشت و محدود شدن خرید افراد، رکود بازار میوه را به‌دنبال داشت.

مقاومت عراقی‌ها برای واردات از ایران

رئیس اتحادیه بارفروشان از نصف شدن صادرات میوه و تره‌بار خبر داد و افزود: بخش زیادی از صادرات میوه و تره‌بار ایران، به کشور عراق بود، اما در چند وقت اخیر بنا به دلایل مختلفی امکان صادرات میوه و تره‌بار ایران به عراق محدود شده است. نخستین عامل این موضوع را می‌توان کاهش تقاضای عراق در زمینه این کالاها معرفی کرد. اکنون میوه و صیفی‌جات کشاورزان عراقی برداشت شده و نیاز کمتری به واردات این کالاها دارند؛ از همین رو، مسئولان این کشور تصمیم گرفتند راه را برای واردات محصولات ایرانی ناهموار کنند.

در این راستا عراق برای واردات میوه و تره‌بار از ایران تعرفه سنگین گمرکی وضع کرد که این اقدام سبب شد نرخ محصولات افزایش یابد.

وی ادامه داد: با افزایش نرخ تمام‌شده کالای صادراتی، به‌طبع بازار مقصد پذیرای آن نخواهد بود، به همین دلیل اکنون صادرات میوه و تره‌بار به عراق توجیه اقتصادی ندارد. از آنجایی که عراق بخش مهمی از بازار صادراتی میوه و تره‌بار ایران را تشکیل می‌داد، رویه در پیش گرفته شده ازسوی این کشور، صادرات میوه و تره‌بار ایران را به‌طور چشمگیری کاهش داد.

نبود برنامه‌ریزی اصولی برای صادرات

این فعال صنفی با بیان اینکه روند صادرات میوه از ۲۰ روز آینده بهبود می‌یابد، گفت: اخباری از بهبود شرایط صادرات میوه و تره‌بار شنیده می‌شود؛ از این رو انتظار می‌رود از شهریور قیمت‌ها به نفع کشاورزان تغییر کند و در نهایت صادرات میوه و تره‌بار از توجیه اقتصادی بیشتری برخوردار شود.

وی با اشاره به نبود برنامه‌ریزی اصولی درباره صادرات میوه و تره‌بار، خاطرنشان کرد: مسئولان وزارت خارجه دیگر کشورها برای تصاحب بازارهای جدید بسیار تلاش می‌کنند؛ به‌عنوان مثال هم‌اکنون ترکیه محصولات کشاورزی خود را به ۷۰ کشور صادر می‌کند و دولت این کشور برای صادرکنندگان مشوق‌های لازم را در نظر می‌گیرد، این در حالی است که در ایران صادرکنندگان از چنین حمایت‌هایی برخوردار نیستند.

قیمت رسمی کالاها در بازار داخلی

رئیس اتحادیه بارفروشان تهران با اشاره به نرخ انواع میوه و صیفی در میدان اصلی تره‌بار، گفت: سیب‌زمینی با قیمت کیلویی ۱۰ تا ۱۴ هزار تومان به‌فروش می‌رسد که با احتساب سود مشروع ۳۰ درصدی، نرخ این محصول در خرده‌فروشی‌ها باید کیلویی ۱۸ هزار تومان باشد. البته گزارش‌هایی از فروش سیب‌زمینی با قیمت کیلویی ۲۰ هزار تومان نیز به‌دست اتحادیه رسیده است.

وی ادامه داد: هلو با نرخ کیلویی ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان، شلیل کیلویی ۸ تا ۲۸ هزار تومان، هندوانه کیلویی ۳ هزار تومان، خیار با افت شدید نرخ کیلویی ۳ تا ۴ هزار تومان، طالبی و ملون کیلویی ۶ هزار تومان، انبه کیلویی ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان، گوجه ربی کیلویی ۵ هزار و ۵۰۰ تومان و در خرده‌فروشی‌ها کیلویی ۷ تا ۸ هزار تومان و پیاز کیلویی ۶ تا ۸ هزار تومان در بازار داخلی به فروش می‌رسد.

کاهش صادرات محصولات کشاورزی

صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در 3 ماه ابتدایی امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۱۳ درصدی داشته و این افت به لحاظ وزنی نیز به ۱۰ درصد رسیده است.

به گزارش اکوایران، ارزیابی روند صادرات محصولات کشاورزی در مدت زمان موردبررسی نشان‌دهنده آن است که از میان ۷ قلم کالای اصلی گروه کشاورزی و صنایع غذایی 3 گروه «صنایع تبدیلی»، «محصولات لبنی» و «محصولات حیوانی و صنایع وابسته» رشد صادرات داشته‌ و سایر محصولات افت صادرات را ثبت کرده‌اند.

براساس آمار اعلام‌شده ازسوی سازمان توسعه تجارت در فصل اول سال جاری ارزش صادرات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی یک میلیارد و ۸۶ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افتی ۱۳ درصدی داشته است.

از سوی دیگر مجموع وزن محصولات کشاورزی و صنایع غذایی صادراتی در این مدت یک میلیون و ۲۴۷ هزار تن بوده که در این بخش نیز با افت روبه‌رو بوده‌ایم.

از سوی دیگر براساس آمار اعلام‌شده، در این مدت میوه و تره‌بار بیشترین سهم را در سبد صادرات به خود اختصاص داده است. با این حال این بخش نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۸ درصدی صادرات را تجربه کرده است.

مجموع صادرات این بخش ۴۵۴ میلیون دلار بوده و به لحاظ وزنی نیز افت ۸ درصدی را ثبت کرده است.

سخن پایانی

فعالان بازرگانی و کارشناسان اقتصادی معتقدند تجارت میوه و تره‌بار می‌تواند بخش مهمی از اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار دهد، چراکه ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در ایران بسیار بالا است و توجه به این فرصت‌ها یک راه روشن بهبود وضعیت اقتصاد را نمایان خواهد کرد، اما متاسفانه ظرفیت‌های صادراتی این کالاها، همواره از نگاه سیاست‌گذاران مغفول مانده است.