محدودیت در صادرات و افزایش قاچاق
غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی
زعفران یک محصول خاص و قاچاق آن نسبت به دیگر محصولات آسان است. متاسفانه هر زمانی که پیشنهادی در زمینه صادرات بهینه این محصول ارائه شد ازسوی مسئولان مربوطه شنیده نشد. وقتی صادرات یک کیلو زعفران حدود ۸ میلیون تومان هزینه سربار دارد، قاچاقچی از این موقعیت سوءاستفاده میکند.
از سوی دیگر محدودیتهای ایجادشده برای صادرات زعفران باعث شد قاچاق زعفران به کشورهای همسایه رونق پیدا کند. عوامل بسیاری در افزایش قاچاق زعفران دخیل هستند که در نتیجه آن متاسفانه در حال از دست دادن بازارهای صادراتی هستیم. وقتی صادرکننده بار خود را در بازارهای جهانی عرضه میکند و همزمان قاچاقچی محصول خود را در همان بازار ۲۰ تا ۳۰ درصد ارزانتر میفروشد، صادرکننده نمیتواند کار کند. دولت برای ۰.۵ درصد آب مجازی مورداستفاده در فرآیند تولید زعفران نیز عوارض تعیین کرده، در حالی که این مورد برای صادرات سایر محصولات کشاورزی معافیت دارد. در نتیجه شرایط یادشده صادرکنندگان ما که کارآفرینی میکنند، متضرر میشوند و بهتدریج در حال خانهنشین شدن هستند، چراکه صادرکننده توان رقابت با قاچاقچیان را ندارد. متاسفانه همه این مشکلات بیان میشود، اما هیچکس به فکر حل آنها نیست. بیشتر تولیدکنندگان زعفران صورت خود را با سیلی سرخ نگه داشتند تا کارگران بیکار نشوند، اما با وضعیت فعلی نمیشود ادامه داد و سرمایهگذاری ریسک بالایی دارد. در سال گذشته ۲۲۵ تن زعفران صادر کردیم که حدود ۴۰ درصد این میزان قاچاق شده است. راهکارهای مقابله با این
موضوع بسیار ساده است، اما گوش شنوایی نیست. وقتی سالانه حدود ۴۰ تن زعفران از طریق قاچاق از کشور خارج میشود، یعنی چندهزار دلار به کشور بازنمیگردد و اشتغالزایی نیز نخواهد داشت، این در حالی است که بارها به مسئولان گوشزد کردهایم که اگر محدودیتهای صادرات برطرف شود، این مقدار زعفران از مبادی قانونی از کشور خارج و در نتیجه باعث اشتغالزایی و ورود ارز به کشور میشود که این موضوع به نفع دولت است. دولت همیشه مدعی است که با قاچاق کالا مبارزه میکند، اما واقعیت این است که قاچاق زعفران بهطور روزانه در کشور انجام میشود. این موضوع با در نظر گرفتن آمار ۴۰ تنی خروج زعفران بهصورت قاچاق از کشور، عیانتر میشود. برای مثال قبل از قطع ارتباط با عربستان سعودی ۴۰ تن از زعفران ایران به این کشور صادر میشد؛ در دوران قطع ارتباط این زعفران از چه طریقی تامین میشد؟ زعفران محصولی است که نرخ آن بالا است و امکان صادرات آن بدون السی در حجم بالا وجود ندارد که در نهایت به سبب تحریم جلوی صادرات گرفته شده است. مقدار صادرات این محصول در سال ۱۴۰۰، ۲۶۸ تن بوده که در سال گذشته به ۲۲۵ تن نیز نرسیده است. اکنون ایران به ۷۰ کشور جهان زعفران
صادر میکند. وقتی آمار صادرات باوجود افزایش تولید، کاهشی است، نتیجه میگیریم با افزایش قاچاق روبهرو هستیم. اگر ادامه مسیر را با همین روش طی کنیم قطعا سال آینده با کاهش چشمگیر صادرات زعفران روبهرو خواهیم شد. همچنین علاوه بر اسپانیا، ترکیه و افغانستان شاهد ورود کشورهای دیگر به کشت زعفران خواهیم بود. متاسفانه ما با دنیا ارتباط نداریم و همین موضوع باعث بیاعتمادی طرف مقابل در روابط تجاری میشود. این در حالی است که عوامل متعددی در رشد صادرات دخیل است. اول اینکه منبع تامین ارز برای برخی از وارد کنندهها شده است. مثلا واردکنندهای میخواهد قطعهای وارد کند اول مقداری زعفران صادر میکند و از محل ارز حاصل از صادرات اقدام به واردات کالای موردنظر خود میکند.