رشد ۶۸ درصدی «پول» به کاهش تورم می‌انجامد؟
آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد تا پایان بهمن سال گذشته، نقدینگی موجود در کشور به بیش از ۶ هزار و ۱۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، افزایش ۳۲ درصدی را تجربه کرده است.
آخرین گزارش بانک مرکزی نشان می دهد تا پایان بهمن سال گذشته، نقدینگی موجود در کشور به بیش از ۶ هزار و ۱۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، افزایش ۳۲ درصدی را تجربه کرده است. این میان پایه پولی سرعت رشد بیشتری داشته و در حالی میزان آن را ۸۰۸ هزار میلیارد تومان اعلام کردند که این مهم از افزایش ۳۹ . ۲ درصدی آن نسبت به بهمن ۱۴۰۰ دارد. میزان پول موجود در اقتصاد کشور، اما بیشترین شیب افزایش را در یک سال گذشته داشته، به نحوی که میزان آن به هزار و ۵۴۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. نسبت به بهمن سال گذشته، پول در اقتصاد کشور ۶۸ . ۷ درصد افزایش داشته که سبب شده سهم پول از کل نقدینگی کشور به ۲۵ . ۳ درصد برسد. این ارقام نشان می دهند پول پرقدرت در کشور با سرعت بیشتری از دیگر اجزای نقدینگی در حال رشد است و هر کدام از انواع نقدینگی که قدرت نقدشوندگی بیشتری دارند (مانند پول)، سرعت افزایش بیشتری هم دارند. در ادبیات اقتصادی، به پایه پولی، پول پرقدرت هم می گویند، زیرا در میان تمام اجزایی که نقدینگی را تشکیل می دهند، سرعت نقدشوندگی بیشتری دارد و در میان اجزای شبه پول نیز، پول از هر عامل دیگری تورم زاتر است.براساس برآوردهای انجام گرفته، از آغاز سال، خللی در انتشار آمارهای رسمی به وجود آمده، به نحوی که مرکز آمار ایران پس از بهمن، دیگر حاضر به انتشار گزارش تورم نشده است و بانک مرکزی نیز با سرعتی کمتر از گذشته گزارش های خود را منتشرمی کند. این مهم در حالی رخ می دهد که باتوجه به وعده های متعدد دولتمردان در کاهش نرخ تورم، حساسیت های بیشتری حول چند و چون آمارهای رسمی ایجاد شده است. آخرین گزارش تورمی که از سوی یکی از نهادهای رسمی منتشر شده به تورم اسفند برمی گردد که بانک مرکزی آن را محاسبه کرده بود.بنا بر آن گزارش، تورم نقطه به نقطه در پایان سال گذشته با یک رکوردشکنی تاریخی به بیش از ۶۳ درصد رسیده است.به گزارش صمت، منتشر نشدن گزارش های اقتصادی هم سبب نشده است تا دولتمردان از دادن وعده های شیرین چشم پوشی کنند. در روزهای گذشته، بارها تاکید شده است که نرخ تورم کاهش خواهد یافت،اما گزارش اخیر بانک مرکزی نشان می دهد که چنین وعده ای احتمالا محقق نخواهد شد. بررسی تحولات نقدینگی در میانه زمستان سال گذشته نشان می دهد که مجموع نقدینگی موجود در کشور به بیش از ۶ هزار و ۱۰۳ هزار میلیارد تومان رسیده است.
به این ترتیب، مجموع نقدینگی موجود در اقتصاد کشور، در بهمن ۱۴۰۱ نسبت به بهمن ۱۴۰۰ افزایش ۳۲ درصدی داشته و از نظر بانک مرکزی این یک موفقیت برای اقتصاد کشور است، زیرا در بهمن ۱۴۰۰ ، نرخ رشد نقدینگی در کشور ۳۹ . ۷ درصد بوده که با کاهش ۷ درصدی آن، از شدت آن کاسته شده است. نهاد سیاست گذار پولی کشور این موفقیت را ناشی از تمرکز این نهاد بر اجرای سیاست کنترل مقدار رشد ترازنامه بانک ها و افزایش نسبت سپرده قانونی بانک هایی که از نسبت های ابلاغ شده تخطی کردند، می داند. بررسی جزئیات بیشتر آمارهای منتشرشده، می تواند خوش بینی را که بانک مرکزی دارد، کاهش دهد.
رشد ۳۴ درصدی پایه پولی
بنا بر همین گزارش، پایه پولی در پایان بهمن سال گذشته با رشد معادل ۳۳ . ۹ درصدی نسبت به آغاز سال گذشته به بیش از ۸۰۸ هزار میلیارد تومان رسیده و پایه پولی در ۱۲ ماهه منتهی به پایان بهمن، رشد ۳۹ . ۲ درصدی داشته است. در حالی که در پایان بهمن ۱۴۰۰ ، رشد پایه پولی در کشور ۶ واحد درصدی کمتر بود. آن طور که بانک مرکزی توضیح می دهد، افزایش رشد ماهانه پایه پولی در ماه های پایانی سال گذشته بیشتر ناشی از افزایش اضافه برداشت بانک ها و موسسات اعتباری بوده است. همچنین، تامین اعتبارات ارزی موردنیاز وزارت جهاد کشاورزی و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی توسط بانک مرکزی به منظور جبران و هموارسازی آثار حذف تخصیص ارز ترجیحی به ترتیب، برای واردات نهاده های کشاورزی، کالاهای اساسی و دارو از دیگر عوامل موثر بر رشد پایه پولی بوده است.پایه پولی به مجموع اسکناس ها، سکه ها و اعتبارات تصویب شده توسط بانک مرکزی گفته می شود که در واقع بیشترین قابلیت نقدشوندگی در اقتصاد را دارند. پایه پولی بخشی از کل عرضه پول است که دارای بالاترین قابلیت نقدشوندگی است. از پایه پولی به عنوان «پول پرقدرت» هم یاد می شود، زیرا هر افزایشی در آن، منجر به افزایش چند برابری آن در کل عرضه پول می شود. پایه پولی از 2 بخش کلی تشکیل می شود؛ پول و شبه پول. پول شامل اسکناس و سکه های در دست افراد و سپرده های دیداری است. در واقع پول همان وجه نقد و سایر دارایی هایی است که به سرعت نقد می شوند؛ مانند چک یا کارت های اعتباری. شبه پول مجموع سپرده های غیردیداری است. به عبارت ساده تر، شبه پول به دارایی هایی اشاره می کند که به صورت مستقیم نقد نمی شوند، اما می توان آنها را به پول نقد یا سپرده های بانکی قابل برداشت تبدیل کرد. حساب های پس انداز و حساب های مدت دار زیرمجموعه آن هستند. طبیعی است که پول به دلیل بیشترین سرعت نقدشوندگی، اثرات تورمی دارد.
سرعت چشمگیر رشد «پول پرقدرت»
در بررسی زیرمجموعه پایه پولی، باید گفت که سرعت رشد پول از همه عوامل دیگر بیشتر و رکورددار افزایش در یک سال گذشته بوده است. در بهمن ۱۴۰۰ ، مجموع پول موجود در اقتصاد ایران بیش از ۹۱۶ هزار میلیارد تومان بود که در بهمن پارسال به هزار و ۵۴۵ میلیارد تومان رسیده است. افزایش ۶۸ . ۷ درصدی در یک سال، شدت بالا و تکان دهنده رشد پول در کشور را نشان می دهد. نکته جالب توجه این است که در ۱۱ ماهه اول سال گذشته، ۵۶ . ۷ درصد بر میزان پول در کشور اضافه شده، یعنی ماهانه حدود ۵ درصد پول تولید شده است.این افزایش باورنکردنی سبب شده است تا سهم پول از کل پایه پولی به نحو چشمگیری افزایش پیدا کند. این افزایش به گونه ای بود که در بهمن ۱۴۰۰ ، پول سهمی ۲۰ . ۴ درصدی از کل پایه پولی داشته،اما امسال این رقم به ۲۵ . ۳ رسیده است؛ یعنی یک چهارم از کل پایه پولی کشور را پول تشکیل می دهد که بالاترین قدرت نقدشوندگی را در میان همه اجزای نقدینگی دارد و قدرت تورم زایی آن به مراتب بیشتر است.
