سرمایهگذاری، موتور شکوفایی خودروسازی ایران
شهرام شیرکوند پژوهشگر و مشاور صنعت
![]()
صنعت خودروسازی ایران با بیش از 6 دهه تجربه، یکی از بخشهای مهم اقتصادی کشور بهشمار میرود. این صنعت بهعنوان موتور محرک اقتصاد ملی، در ایجاد اشتغال پایدار، توسعه کسبوکارهای وابسته، ارتقای سطح رفاه اجتماعی و گسترش حملونقل عمومی، نقشی بیبدیل داشته است. گستردگی صنایع خودروسازی و ارتباط آن با بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی، جایگاه ویژهای برای این صنعت در مسیر توسعه ملی ایجاد کرده است. از همینرو، سرمایهگذاری در صنعت خودرو ضرورتی راهبردی برای آینده اقتصاد ایران محسوب میشود.
زیرساختهای موجود در شرکتهای خودروساز داخلی، ظرفیتهای مناسبی برای تبدیل ایران به پایگاه تولید خودرو و قطعات با برند ملی فراهم کردهاند. اگر برای استفاده از ظرفیتهای فعلی، سرمایهگذاری هدفمند و سیاستگذاری هوشمندانه انجام شود، بدون تردید نقش ایران در بازار خودروی منطقه و حتی در سطح جهانی تعیینکننده خواهد بود. تجربه کشورهای پیشرفته نشان میدهد که صنعت خودرو زمانی امکان دستیابی به جایگاه جهانی را داشته که سرمایهگذاری در آن بهطور مستمر و بیوقفه انجام شده است. در ایران نیز مسیر توسعه اقتصادی و صنعتی کشور با سرمایهگذاری در صنعت خودرو هموار خواهد شد.
البته سرمایهگذاری در صنعت خودرو تنها بهمعنای تزریق منابع مالی به این صنعت نیست، بلکه شامل ایجاد بسترهای مناسب برای تحقیق و پژوهش، توسعه فناوریهای نوین، توجه به ارتقای کیفیت قطعات و محصولات و حمایت از نوآوری در طراحی و تولید نوآورانه است. این اقدامات میتوانند زمینهساز تولید خودروهای اقتصادی، ایمن، کممصرف و سازگار با محیطزیست باشند؛ خودروهایی که نیاز داخلی را برطرف کنند و توان رقابت در بازارهای منطقهای و جهانی را داشته باشند. در شرایطی که بسیاری از کشورها بهسمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی حرکت کردهاند، شرکتهای خودروساز داخلی نیز با سرمایهگذاری در فناوریهای نوین به این حوزه وارد شدهاند، اما میبایست جایگاه خود را در این عرصه تثبیت کند. به این لحاظ توجه به سرمایهگذاری بهمنظور توسعه پژوهشهای صنعتی و علمی در صنعت خودروسازی بسیار حائزاهمیت است. پژوهشگران و متخصصان این حوزه باید از حمایتهای مالی و زیرساختی برخوردار باشند تا بتوانند نوآوریهای لازم را در طراحی و تولید خودروهای جدید ارائه دهند. بدون پژوهش و توسعه علمی، هیچ صنعتی نمیتواند به سطح جهانی برسد. بنابراین، سرمایهگذاری در بخش پژوهش و توسعه، پیششرط ارتقای کیفیت و توان رقابتی خودروهای داخلی است.
سرمایهگذاری برای توسعه تولیدات جدید و نوآورانه در صنعت خودرو موجب توسعه صادرات خواهد شد و ایران باتوجه به موقعیت جغرافیایی و جایگاه فعلی در بازارهای منطقهای، ظرفیت بالایی برای صادرات خودرو و قطعات به کشورهای منطقه دارد. اگر خودروهای ایرانی برند ملی بتوانند با طراحی جدید، کیفیت مناسب و نرخ رقابتی وارد بازارهای خارجی شوند، ضمن ایجاد درآمد ارزی قابلتوجه برای کشور، جایگاه ایران را در عرصه جهانی ارتقا خواهند داد. این امر نیازمند برنامهریزی و سیاستگذاری دقیق در زمینه جذب سرمایههای داخلی و خارجی، ایجاد پایگاههای تولیدی با برند ملی و توسعه مراکز تحقیقات، طراحی و آزمون خودرو است.
ارتباط صنعت خودرو با زندگی روزمره شهروندان نیز اهمیت سرمایهگذاری در صنایع خودروسازی را دوچندان میکند. خودروهای سواری، تجاری و امدادی بهطورمستقیم با رفاه اجتماعی و کیفیت زندگی مردم پیوند خوردهاند. توسعه این صنعت بهمعنای بهبود حملونقل عمومی، افزایش دسترسی به خدمات اجتماعی و ارتقای سطح رفاه عمومی است. از این منظر، صنعت خودرو تنها یک بخش تولیدی نیست، بلکه بخشی از ساختار اجتماعی و فرهنگی کشور محسوب میشود. بنابراین سرمایهگذاری در توسعه این صنعت بهصورت مستقیم میتواند به ارتقای سطح زندگی مردم و افزایش رضایت اجتماعی منجر شود.
یکی دیگر از ابعاد سرمایهگذاری در صنعت خودرو، توجه به حفظ محیطزیست است. تولید خودروهای ایمن و کممصرف، استفاده از فناوریهای جدید برای کاهش آلایندگی، و حرکت بهسمت تولید خودروهای برقی و هیبریدی، از جمله اقداماتی هستند که میتوانند اثرات زیانبار زیستمحیطی را کاهش دهند.از اینرو سرمایهگذاری در این حوزه، موجب سلامت جامعه و آرامشخاطر شهروندان خواهد داشت. باوجود تمام مزیتهایی که سرمایهگذاری در صنعت خودرو دارد، باید چالشهای موجود را مدنظر قرار دهیم. یکی از مهمترین چالشها، کمبود منابع مالی و سرمایهای برای توسعه پژوهشها و تولید نوآورانه است. صنایع داخلی زمانی میتوانند کیفیت محصولات خود را افزایش دهند که از توان مالی مناسب برخوردار باشند.
بنابراین حمایت دولت میبایست با ارائه تسهیلات مالی، کاهش نرخ سود بانکی و ایجاد مشوقهای سرمایهگذاری، زمینه را برای توسعه صنعت خودرو و تولید خودروهای جدید فراهم کند.
نکته بسیار مهم این است که سرمایهگذاری در صنعت خودرو سبب توسعه کسب وکارهای وابسته خواهد شد. صنایع قطعهسازی، خدمات پس از فروش، حملونقل و گردشگری از جمله بخشهایی هستند که بهطورمستقیم یا غیرمستقیم با صنعت خودرو در ارتباط هستند. توسعه این صنایع میتواند فرصتهای شغلی جدیدی ایجاد کند و اشتغال پایدار را در کشور افزایش دهد. از اینرو سرمایهگذاری در صنعت خودرو، علاوه بر رشد اقتصادی موجب توسعه اجتماعی و فرهنگی میشود. هرچند ایران در منطقه خاورمیانه جایگاه ویژهای در صنایع خودروسازی دارد و هیچ کشور دیگری در منطقه ظرفیت رقابت جدی با صنعت خودروسازی ایران را ندارد، اما این مزیت میتواند با سرمایهگذاری هدفمند و بهرهگیری از فناوریهای مدرن، به یک فرصت بزرگ برای توسعه صادرات و ارتقای جایگاه جهانی ایران تبدیل شود. در حال حاضر سرمایهگذاری در این بخش و ورود فناوریهای جدید به صنعت خودرو ایران، زمینهساز توسعه روزافزون این صنعت خواهد بود. توسعه صنعت خودرو در ایران میتواند نقش موثری در ارتقای برند ملی ایفا کند. در صورتی که کشور با سرمایهگذاری هدفمند در حوزههای طراحی، تولید و صادرات خودروهای جدید و باکیفیت اقدام کند، برند ملی ایران در بازارهای جهانی شناخته خواهد شد. تحقق این امر، موجب ارتقای جایگاه اقتصادی کشور و افزایش سطح اعتماد عمومی به محصولات داخلی میشود. دستیابی به این هدف، مستلزم سیاستگذاری جامع و حمایت همهجانبه از تولیدکنندگان داخلی است.
سرمایهگذاری در صنعت خودرو برای آینده اقتصاد ایران یک ضرورت راهبردی است. این سرمایهگذاری میتواند باعث توسعه صنعتی، ایجاد فرصتهای شغلی، افزایش رفاه اجتماعی، کاهش آلایندگیهای زیستمحیطی و بهبود جایگاه بینالمللی کشور باشد. برای تحقق این هدف، دولت، سرمایهگذاران داخلی و خارجی باید با همکاری و همافزایی و سیاستگذاری جامع مسیر توسعه پایدار این صنعت را هموار کنند. مسیری که در نهایت صنعت خودرو ایران را به جایگاه واقعی خود در عرصه جهانی رسانده و آن را به موتور محرک اقتصاد ملی تبدیل خواهد کرد و با ارتقای برند ملی خودرو، میتواند جایگاه جهانی ایران را تقویت کرده و نماد توانمندی داخلی باشد.