فرهنگ و هنر ابزار مقابله با ایران‌هراسی
نخستین نشست خبری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز یکشنبه، ۲۳ دی در مجتمع فرهنگی باغ زیبا برگزار شد.
به گزارش صمت "سید عباس صالحی در ابتدای این نشست به ارائه گزارشی درباره برنامه‌ها و رویکرد کلی حاکم در وزارت متبوعش پرداخت و در ادامه به سوالات مطرح‌شده ازسوی خبرنگاران و نمایندگان رسانه‌ها پاسخ داد. این نشست با قرائت قرآن و سرود جمهوری اسلامی و سپس سخنان نیکنام حسینی‌پور، مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی درباره لزوم گفتوگو آغاز شد.
مشاور وزیر ارشاد تاکید کرد: ما صداقت، راستگویی و پاسخگویی را سرلوحه کار خود قرار دادیم و معاونت‌ها را نیز به این امر ملزم کردیم. قطعا نقدهایی وجود دارد، اما نگاه ما و آقای صالحی پاسخگو بودن به تمامی رسانه‌ها با هر نگاهی است. گفتوگو با اصحاب رسانه گمشده این روزهای ماست، زیرا نقاط اشتراک بسیاری داریم که می‌توان آن را به امید و نشاط تبدیل کرد که نیاز امروز جامعه است و اصحاب رسانه می‌تواند آن را گسترش دهد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشست با اهالی رسانه درباره لزوم ایجاد شفافیت، گفت: اگر پشت دیوار شیشه‌ای قرار بگیریم خودمان هم ایمن‌تر خواهیم بود. سید عباس صالحی در این نشست همچنین درباره قیمت کتاب گفت: متغیر ارز و تغییرات قابل‌توجه آن که در حوزه کتاب موثر است، این خطر را جدی می‌کند که کتاب به یک کالای لوکس تبدیل شود.
به گزارش صمت، سیدعباس صالحی، پیش از طرح سوالات خبرنگاران گفت: خیلی وقت بود که دنبال گفت‌گو با رسانه‌ها بودم، اما منتظر بودم فضای استقرار بهتری فراهم شود.
وی افزود: فضای رسانه می‌تواند با نقدها و پیشنهادهایش به ما کمک کند. خودم از جنس رسانه بودم و مفتخرم که کار رسانه‌ای را ادامه می‌دهم. رسانه به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی اگر درست عمل کند مسیر بهتری برای عدالت و توسعه پدید می‌آید.
وی درباره برنامه‌های چهارگانه ارائه‌شده ازسوی وزارت فرهنگ و ارشاد به مجلس گفت: اولین مسئله مردمی‌سازی حوزه فرهنگ و عدالت فرهنگی بود که اصلاح بنیادی مجوزها در همین راستا انجام شد. مسیر فرهنگ باید روان باشد و باید به تسهیل‌گری فکر کرد.
صالحی افزود: عدالت در حوزه فرهنگ بسیار مهم است. حضور آقای پزشکیان در جلسه ادیان یک اتفاق نمادین در راستای عدالت بود. در سیستان‌وبلوچستان هم مدیرکل بلوچ و اهل سنت داشتیم.
وزیر فرهنگ یکی از اقدامات مهم وزارتخانه در دوره جدید را تقویت مردمی‌سازی، عدالت فرهنگی و شفاف‌سازی عنوان کرد و گفت: طرح ایجاد دبیرخانه سامانه انتشار و دسترسی به اطلاعات در دولت یازدهم کلید خورد و در دولت دوازدهم و سیزدهم ادامه یافت. ما معتقدیم سامانه دسترسی یک قانون مهم در راستای عدالت فرهنگی است و هر فردی حق دارد تا به اطلاعات غیرمحرمانه دسترسی داشته باشد و این در نگاه ما به شکل جدی دنبال می‌شود.
به‌گفته وی تاکنون ۲۰۰ سند در این سامانه بارگذاری شده که همه آنچه در حوزه فرهنگ وجود دارد را شامل می‌شود و تلاش کردیم پشت دیوارهای شیشه‌ای قرار بگیریم که ایمن‌ترین دیوارهاست.
دریچه و روزنه ایران به خارج از کشور فرهنگ و هنر است
خبرنگاری در این نشست درباره ایران‌هراسی و اقدامات وزارت ارشاد برای کنترل آن پرسید که وزیر در پاسخ به این سوال گفت: در این مقطع که ایران‌هراسی وجود دارد، دریچه و روزنه ایران به خارج از کشور فرهنگ و هنر است که مزیت نسبی است و کارهای مختلفی در این حوزه انجام شده است. در شورای هم‌افزایی دستگاه‌های فرهنگی چند موضوع در اولویت قرار گرفت تا در بخش بین‌المللی و داخلی اقداماتی انجام دهیم تا چهره ایران به‌درستی در جهان ترسیم شود.
صالحی تاکید کرد: برنامه‌های خوبی در این زمینه در دستور کار قرار گرفته است؛ از جمله طرح «از ایران بگو» که در آن از موثران فضای مجازی برای حضور در ایران دعوت می‌شود و کارهای خوبی نیز انجام شده است. سامانه «دماوند» را داریم که در آن محتواهای بسیاری درباره ایران به هفت زبان تولید و بارگذاری شده است. تلاش می‌کنیم به این دغدغه که قابل‌توجه هم هست به‌درستی پاسخ دهیم.
لایحه جایگزین قانون حجاب و عفاف مطرح است
وزیر فرهنگ در پاسخ به سوالی درباره اجرای قانون حجاب و عفاف گفت: ابلاغ این قانون به تاخیر افتاده و لایحه جایگزین مطرح شده و در این زمینه نمی‌شود دو نهاد (شورای فرهنگ عمومی و معاونت حقوقی ریاست جمهوری) با هم حرکت کنند. معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری این لایحه را پیش خواهد برد و شورای فرهنگ عمومی با همان مصوبات قبلی پیش می‌رود تا مسیر جدید مشخص شود که یا لایحه است یا قانون جدید مجلس.
باید باب گفتوگو را میان مولفان و بررسان کتاب باز کنیم
خبرنگاری درباره ممیزی‌ها در حوزه کتاب پرسید که وزیر فرهنگ پاسخ داد: نویسنده برای خلق یک اثر سال‌ها وقت می‌گذارد و من هم با شما درباره مسئله ممیزی هم‌نظر هستم. ممیزی یک امر انسانی است و یک اثر را نمی‌توان به چند نفر داد و برداشت یکسان از آن دریافت کرد؛ طبیعی است که اختلاف سلیقه وجود دارد.
صالحی در توضیح دو سازکار در مواجهه با ممیزی گفت: نخست سعی کردیم از طریق تعریف کاربرگ‌هایی از اعمال سلیقه‌ها بکاهیم. به‌عنوان مثال بگوییم توهین به مقدسات چه معنایی دارد. مسئله بعدی گشودن باب گفتوگو بین مولفان و بررسان آثار است. بررسی نباید در پستو انجام شود. باید دو طرف با هم صحبت کنند و به نتیجه مطلوب برسند و این گفت‌وگوها را به رسمیت بشناسیم. ما آمر و مرشد نیستیم، بلکه کارگزار مردم هستیم و باید به این امر توجه کنیم؛ به‌ویژه اصحاب فرهنگ که ولی نعمت ما هستند.
وی افزود: حق‌الناس فقط پول نیست. متوقف کردن عمر دیگران هم نوعی حق‌الناس است. باید برای نویسندگان جواب درستی داشته باشیم. متوقف کردن یک اثر هم حق‌الناس است. قانون بررسی کتاب برای زمانی است که تیراژ کتاب پایین بوده و الان جهان پیرامون عوض شده و ما حتما باید متوجه تغییرات باشیم. قوانین باید اصلاح شود.
چالش سرمایه اجتماعی و بی‌اعتمادی
سید عباس صالحی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره شکاف میان اهالی فرهنگ و هنر و چالش‌های آن گفت: در کل حاکمیت چالش سرمایه اجتماعی داریم و همه پیمایش‌ها روند و سرعت نزول اعتماد به حکمرانان و نظام حکمرانی را نشان می‌دهند و این مسئله در حوزه فرهنگ و هنر شتاب بیشتری پیدا کرد.
وی افزود: قهر، فاصله، اعتراض و نفرت قالب‌های مختلف این واقعیت اجتماعی بود. نباید سرمان را مثل کبک زیر برف کنیم. در اصحاب فرهنگ و هنر این اتفاق مضاعف شد. اگر اعتماد ذینفعان را نداشته باشیم، هیچ کاری درست نمی‌شود.
در حوزه موسیقی کجا اشتباه کردیم؟
در ادامه این نشست وزیر فرهنگ در پاسخ به سوالی درباره رویکرد وزارت فرهنگ در حوزه موسیقی گفت: من اهل ارشاد نیستم، اما طی یک دهه اخیر علاقه عجیبی به موسیقی کره‌ای ایجاد شد که معانی بسیاری برای مسیر موسیقایی کشور دارد. به‌عنوان بازخواست از خود می‌پرسم که کجا اشتباه کردیم که این‌طور ذائقه موسیقایی ایران تغییر کرد و کودک و نوجوان ما به‌گونه‌ای در این فضا قرار می‌گیرد که جاذبه اصلی آن این حوزه می‌شود. حتما ما برای مذاق این نسل تولید مناسب نداشته‌ایم.
وی افزود: مسئله اصلی این است که ما مجال‌ها را برای موسیقی ایرانی یا موسیقی کلاسیک مدرن یا موسیقی‌های جدیدی که می‌توانیم به طرف آنها حرکت کنیم تنگ کرده‌ایم.
صالحی در پاسخی کوتاه به سوالی درباره مسکن خبرنگان بیان کرد: در این چند ماه اتفاق خوبی رخ نداده و فعلا کاری انجام نشده و صرفا گزارش‌ها شنیده شده است.
قیمت کتاب تحت تاثیر نرخ ارز است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به سوالی درباره کتاب و حذف آن از سبد فرهنگی خانوار، این‌گونه پاسخ داد: این مشکل با متغیر قیمت کاغذ خود را نشان داد. باتوجه به ثبات نسبی نرخ کاغذ و یارانه‌های ارزی در حوزه کاغذ در سال ۹۸، مدیریتی بر قیمت کتاب شکل گرفت، اما در سال‌های اخیر این مشکل قابل‌توجه شده است.
متغیر اصلی حوزه کتاب کاغذ و نرخ آن و قیمت ارز است. ما هم در نامه‌ای که به معاون اول رئیس‌جمهوری نوشتیم مدیریت این مسئله را درخواست کردیم. متغیر ارز و تغییرات قابل‌توجه آن که در حوزه کتاب موثر است این خطر را جدی می‌کند که کتاب به یک کالای لوکس تبدیل شود.
وضعیت سینما و فیلم‌های راه نیافته به جشنواره فیلم فجر
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره فیلم‌هایی که برای جشنواره فیلم فجر انتخاب نشدند، گفت: فیلمی که پروانه نمایش نگرفته و عرضه خارجی داشته، از دور جشنواره فیلم فجر خارج شده است. این مسئله مبنای آیین‌نامه‌ای دارد و عدم حضور براساس ممیزی محتوایی نبوده و صرفا آیین‌نامه جشنواره فیلم فجر ملاک عمل است.
دیگر سوال مرتبط با جشنواره فیلم فجر مربوط به اقدامات وزارت ارشاد برای ارتقای کیفیت آن بود که وزیر در این باره بیان کرد: امسال اتفاقاتی رقم خورد؛ از جمله تجلی اراده ملی در بوموسی که هم تاکیدی است بر تمامیت ارضی و هم فرصتی برای استان‌ها به‌شمار می‌رود. برخی اتفاقات نیز در جشنواره افتاده که رویکرد تازه‌ای نیست، اما فضای تازه‌ای در جشنواره فیلم فجر است. دبیر جشنواره به‌عنوان یک سینماگر فرصتی برای بازگشت اهالی سینما به این جشنواره ایجاد خواهد کرد.
همکاری‌های فرهنگی با عربستان و مصر
سیدعباس صالحی در پاسخ به سوالی درباره همکاری فرهنگی با عربستان و مصر، گفت: با برقراری دوباره روابط میان ایران و عربستان افق‌های بهتری پیش رو است.
وی افزود: چشم‌اندازی که عربستان در دوره جدید نشان داده گشایش ارتباطات مناسب در حوزه‌های متنوع است. با مصر نیز ارتباطات خوبی برقرار شده که البته فعلا سیاسی است و در مجموع به‌نظر می‌رسد روابط دوکشور گام به گام به سمت مناسبی پیش خواهد رفت.
بودجه حوزه فرهنگ
وزیر درباره بودجه حوزه فرهنگ تاکید کرد: درباره بودجه دوستان رسانه باید مسئله را دنبال کنند و به نتیجه برسند. این موضوعی نیست که پاسخی برای آن وجود نداشته باشد. قانون بودجه کاملا مشخص و علنی است و با یک جست‌وجو می‌توانید ببینید که بودجه این حوزه چه اندازه این افزایش یافته است.
وی افزود: در بودجه ۱۴۰۳ ردیف اصلی بودجه فرهنگ ۱۷ درصد رشد داشته است. اینکه چقدر از این میزان به ما داده شده، به منابع تخصیص برمیگردد. ابتدا صحبت از ۳۶ همت بوده، اما فعلا چیزی پرداخت نشده و آنچه پرداخت شده ۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان طی ۱۰ ماه بوده است.
صالحی گفت: در بخش کمک به مطبوعات و نشر نیز ۲۰ درصد رشد منابع داشته‌ایم. حرف نهایی هیچ وقت نباید حرف من مسئول نباشد. باید بررسی صورت بگیرد تا ابهامات برطرف شود.
خبرنگاری درباره برخی حواشی اخیر و همچنین تاکید وزارت فرهنگ بر التزام به قوانین کشور پرسید که وزیر فرهنگ پاسخ داد: وزارت فرهنگ و هر دولتمردی وقتی در دامنه دولت قرار می‌گیرد، باید رعایت قانون را بکند. قانون مانند آداب اجتماعی در حوزه عرف است و اگر این آداب شکسته شوند مناسبات دچار اختلال می‌شوند. آداب اجتماعی مبنای ارتباط اجتماعی هستند و قانون نیز مبنای ارتباط دولتمردان با جامعه است. به‌اعتقاد من افراد یا نباید وارد این حیطه شود یا اگر پذیرفتند و شدند باید چارچوب قانون را بپذیرند.
صالحی ادامه داد: هم من به‌عنوان وزیر فرهنگ و هم تمامی کسانی که همراه ما هستند باید قوانین را رعایت کنند؛ هرچند به آن اعتراض داشته باشیم، اما تا زمان تغییر قانون یا اصلاح آن باید برهمان اساس پیش برویم. دوستان با برخی تخلفات برخورد کردند، اما قرار نبوده علنی شود.
دعوت از هنرمندان در راستای وفاق ملی
صالحی در ادامه در پاسخ به سوالی درباره وفاق ملی و دعوت از هنرمندان پاسخ داد: یکی از مشکلات حوزه فرهنگ و هنر و رسانه این است که اتحادیه‌های صنفی قدرتمند در این بخش‌ها نداریم. تلاش داریم در دولت دوازدهم امکان شکل‌گیری تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی فراگیر پدید بیاید. پیش از این سی، چهل اتحادیه فراگیر شروع به کار کردند، اما در دولت قبل با یک مصوبه جلوی این مسیر گرفته شد.
صالحی تاکید کرد: باید صنف‌های مقتدر فراگیر شکل بگیرند. در حال تلاش برای حل مسائل حقوقی این امر هستیم. اگر صنوف و تشکل‌های فراگیر شکل بگیرند و دولت تصدی‌اش را در حوزه‌هایی واگذار کند، توسعه پایدار اتفاق می‌افتد. برخی مسئولیت‌ها قابل‌تفویض هستند و حاکمیتی نیستند. هیچ قانونی نگفته وزارت فرهنگ باید جشنواره و نمایشگاه برگزار کند.
تلاش می‌کنیم حاشیه نسازیم
حواشی ایجادشده درباره معاونت هنری و برنامه‌های وزارتخانه برای جلوگیری از این اتفاقات دیگر سوالی بود که یکی از خبرنگاران از وزیر پرسید و صالحی در پاسخ گفت: تلاش می‌کنیم حاشیه نسازیم و حاشیه‌سازی هم نکنیم. گاهی اوقات اتفاقاتی رخ می‌دهد که در مدار حاشیه پیش می‌رود، در حالی که متن بسیار است و نباید گرفتار حاشیه باشیم. در فاز بعدی باید جلوی حاشیه‌سازی را بگیریم، زیرا حاشیه‌سازی رسانه‌ای به اندازه حاشیه‌سازی مدیریتی مضر است و فضا را به سمتی می‌برد که پایان‌ناپذیر است. باید دو طرف مواظبت کنند تا حاشیه نسازیم و نپرورانیم.
جوانگرایی در انتصاب‌ها
صالحی درباره انتصابات و عملکرد افراد در پاسخ به سوال خبرنگاری در این باره اظهار کرد: در دولت دوازدهم وقتی آقای انتظامی به سازمان سینمایی آمد، از فضای رسانه آمده بود، اما به‌درستی کارش را انجام داد. گاهی ما دچار قضاوت‌های زودهنگام می‌شویم. در انتخاب معاونان و مدیران مسیری را طی کردیم و بررسی‌هایی انجام شد. در حال حاضر بسیار زودهنگام است و باید به مدیران جدید فرصت داد تا بتوانند خودشان و اهداف‌شان را نشان دهند.
صالحی تاکید کرد: رویکرد ما جوانگرایی است و اینکه افراد اهل نظر و اندیشه باشند. برداشت من این است که تغییرات فناورانه ما را نیازمند نگاه تحولی کرده است. من تا آخرین لحظات مقاومت کردم که در این مسند قرار نگیرم اما وقتی مسئولیت را پذیرفتم به تمام معنا کار را جدی گرفتم. ممکن است انتخاب‌ها اشتباه باشد، اما مبنایی داشته و براساس آن پیش رفته است.
رفع مشکل هنرمندان ممنوع‌الکارِ بدون محکومیت
یک خبرنگار درباره ممنوع‌الکاری هنرمندان و اقدامات وزارت فرهنگ در این زمینه پرسید که صالحی جواب داد: اتفاقاتی در این حوزه رخ داده و در مجموعه‌هایی تصمیم بر ایجاد پاره‌ای از ممنوعیت‌ها گرفته شده بود. وزارت فرهنگ تلاش‌هایی در راستای زفع این مشکلات انجام داد که تاکنون بخش قابل‌توجهی از افراد مشکل‌شان حل شده است. البته مصداق نمی‌آورم تا در مسیر مانعی ایجاد نشود.
وی تاکید کرد: با تفاهم خوبی که با حوزه‌های امنیتی و قضایی داشتیم، کسانی که محکومیت قضایی نداشتند شامل رفع محدودیت‌ها شدند و مشکل‌شان حل شد. امیدواریم مشکل سایر دوستان نیز حل شود، زیرا جریان وفاق اجتماعی که زیرساخت وفاق ملی است دارای علامت‌هایی است که باید این بی‌اعتمادی‌ها را کاهش دهیم.
خبرنگاری پرسید آیا در وزارت فرهنگ فهرست سیاه وجود دارد یا خیر که پاسخ وزیر به این سوال این بود: نمی‌خواهم با هم غیرصادقانه صحبت کنیم؛ متاسفانه بله هستند. البته باید به اثر توجه کرد نه موثر؛ اما اینکه تبلیغ می‌کنند تعداد زیاد است و قابل‌توجه؛ خیر این‌طور نیست. تعداد بسیار بسیار کم است؛ البته بهتر است که همین تعداد هم نباشد.
سانسور و برداشتن آن و همچنین نهادهای موازی در این زمینه دیگر سوال مطرح از وزیر ارشاد بوده که وی پاسخ داد: تلاش ما در دوره قبل و امروز این است که با گفت‌وگوهایی که داریم نهادهای موازی را قانع کنیم. به‌اعتقاد من اگر نکته‌ای ازسوی این نهادها مطرح می‌شود باب گفتوگو باز است و اثربخش هم هستند. بخش دیگر به زیست‌بوم مشترک نهادها برمیگردد. نکته مهم این است که پاره‌ای از مسائل شبه‌مسئله هستند و باید به توافق برسیم تا حل شوند. در مواردی که به نتیجه نرسیم هر کسی در حوزه وظایف خود عاملیت دارد. اگر بحث خاص باشد و خارج از فهم وزارت فرهنگ، آن نهاد تصمیم‌گیرنده است، اما در جاهایی که به ما مرتبط است این انتظار را داریم تا به ما اعتماد کنند.
سند راهبردی فضای مجازی در چه مرحله‌ای است
خبرنگاری درباره سند راهبردی فضای مجازی پرسید که وزیر گفت: یک سند مشخص شده و ۴ سند دیگر آماده ارسال است و در اسرع وقت این سندهای آماده‌شده تحویل داده خواهد شد.
دیپلماسی فرهنگی و راه‌های ارتقای آن از دیگر سوالات مطرح در این نشست بود که وزیر پاسخ داد: برقراری دیپلماسی فرهنگی با همسایگان بحثی جدی است و ایران فرهنگی زمینه‌های بیشتری دارد. سفرهایی که رئیس‌جمهوری دولت سیزدهم و جناب پزشکیان به کشورهای منطقه داشتند، شرایط خوبی را برای اقدامات آینده ایجاد کرده است.
ساترا دیگر سوژه سوال خبرنگاران از وزیر ارشاد بود که وی در پاسخ به سوالی در این باره توضیح داد: نمی‌دانم چقدر درست است اینکه ما بخش‌های گوناگون یک نظام متصل را جدا کنیم و هر بخش آن را به یک متولی بسپاریم. این بخش‌ها به هم متصل هستند و باید مجموعه‌ای واحد دانسته شوند، بر همین اساس نقدهایی بر این تفکیک وجود دارد. در حال حاضر مسیر روشنی برای این نظام متصل نمی‌بینم و نمی‌دانم تا چه زمانی این امر به سرانجام می‌رسد.
صالحی تاکید کرد: وقتی این نظام متصل را درک نمی‌کنیم، آن را تقسیم کار فرض می‌کنیم؛ در حالی که به‌هم‌ریزی کار است. قانون فعلا این است و تا زمانی که این قانون برقرار باشد ما آن را اجرا خواهیم کرد.
