تولیدکنندگان تجهیزات ایمنی آتش‌نشانی معتقدند امروز شاسی کامیونی که مناسب بار و آتش‌نشانی باشد، دیگر تولید نمی‌شود. ایران‌خودرو دیزل بنز ۲۶.۲۴ یا ۱۹.۲۴ تولید می‌کند که بسیار قدیمی است و برای آتش‌نشانی قدرت مانور ندارد. این گروه تاکید می‌کنند اگر ناچار به خرید باشیم، از سفارش محصول تا تولید و تحویل آن یک بازه زمانی ۸ ماه نیاز داریم که تولید در چنین شرایطی با مشکل مواجه است. بنابراین با وجود نیاز به نوسازی و بهسازی تجهیزات ایمنی خودروهای آتش‌نشانی، سفارشی وجود ندارد، چراکه کمبود نقدینگی اجازه خرید نمی‌دهد.

تولید نیست، گواهینامه استاندارد باطل می‌شود

محمد علیزاده‌برمی، نایب‌رئیس انجمن کاربری‌سازان خودرو درباره وضعیت تولید تجهیزات ایمنی به صمت گفت: بازار تقاضا راکد است و تولید به حداقل ممکن یعنی سالی شاید ۲ دستگاه رسیده که به معنای تعطیلی واحد صنعتی است.

وی افزود: در حال‌حاضر گواهینامه‌های استاندارد واحدهای تولیدی به این دلیل که تولید ندارند، باطل‌شده و سایر محصولات تولیدی موجود در انبار هم کالاهای استاندارد به‌شمار نمی‌روند.

او ادامه داد: تولیدکنندگان تجهیزات ایمنی با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند و بیشتر این صنف به حالت نیمه‌تعطیل درآمده‌اند.

این تولیدکننده تجهیزات ایمنی و آتش‌نشانی از وضعیت موجود گلایه کرد و گفت: در شرایطی که تولید وجود ندارد، سازمان استاندارد هم گواهینامه‌های استاندارد محصولات این واحدها را باطل کرده و موجودی انبارها برای فروش با مشکل روبه‌رو شده است.

او تصریح کرد: به سازمان استاندارد نامه نوشته و اعلام شد این محصولات زمانی تولید شده‌اند که کارشناسان این سازمان به‌طور مرتب مولفه‌های استاندارد محصولات را بررسی کرده‌اند اما چون مشکلات نقدینگی نهادهای مجری خرید آنها را با چالش روبه‌رو کرد، ناگزیر در انبار دپو شدند. چرا امروز باید با باطل شدن گواهینامه استاندارد واحدهای صنعتی، استاندارد این محصولات هم با ابهام مواجه باشد.

این فعال صنعت عنوان کرد: تولیدکننده سرمایه‌گذاری کرده و نمی‌توان به این سادگی این حجم از سرمایه را از بین برد. با وضعیت فعلی که تولیدکننده مشکل کمبود منابع مالی دارد اگر سرمایه‌هایی که در انبار وجود دارد، هم از بین برود، بسیاری از تولیدکنندگان از گردونه رقابت حذف می‌شوند. نایب‌رئیس انجمن کاربری‌سازان خودرو با بیان اینکه در حال‌حاضر شاسی‌سازان به سازندگان تجهیزات ایمنی شاسی نمی‌دهند، گفت: تولیدکنندگان بسیاری در این‌باره گلایه‌مند هستند. وزارت صنعت، معدن و تجارت که متولی تولید و صنعت است بیشتر از نهادهای دیگر تولیدکنندگان را تحت‌فشار قرار داده و مشخص نیست باید به چه کسی شکایت کرد. انتظار تولیدکنندگان از مسئولان دولتی حمایت است.

چالش استاندارد تجهیزات ایمنی

علیرضا صادقی، از مدیران فنی حوزه تولید تجهیزات ایمنی، درباره چالش‌های استاندارد این محصولات به صمت گفت: مشکلات مربوط به مولفه‌های استاندارد تجهیزات ایمنی همچنان سرجای خود باقی مانده است. وی افزود: موسسه استاندارد چند سالی است به‌دنبال تدوین مولفه‌های استانداردی جدید است؛ بنابراین صدور گواهینامه استاندارد را تا حدودی محدود کرده است. او ادامه داد: تولیدکنندگان موضوع را حدود دو هفته قبل پیگیری کردند اما فعلا پرونده تدوین مولفه‌های استاندارد تجهیزات ایمنی در سازمان استاندارد باز است. این مدیر فنی تجهیزات ایمنی تصریح کرد: استانداردسازی تجهیزات ایمنی دارای دو بخش است؛ یکی مربوط به الزامات و استانداردهای مربوط به تجهیزات خودروهای آتش‌نشانی و بخش دوم مربوط به استاندارد کل این خودروهاست. او گفت: سازندگان باید درباره ایمنی خودروها که شامل استانداردهای پنجاه‌ویک‌گانه است، اظهارنظر کنند.

خودروساز برای دریافت مجوز تولید ملزم به رعایت این استانداردهاست اما در حوزه تجهیزات آتش‌نشانی پشت این خودروها، مولفه‌های استانداردی در حال تدوین بوده و هنوز به سرانجام نرسیده است. وی با بیان اینکه الزامات تجهیزات ایمنی خودروهای آتش‌نشانی براساس استانداردهای اروپایی است، یادآور شد: پمپ خودروهای آتش‌نشانی از تجهیزات اصلی به‌شمار می‌رود که براساس الزاماتی در کشور تولید می‌شود اما به‌دلیل نبود سفارش بخشی از محصولات انبار شدند. صادقی با بیان اینکه شرایط فعلی چالشی جدید برای تولیدکنندگان این صنف ایجاد کرده، گفت: با توجه به نبود بازار و افت تیراژ گواهینامه استاندارد این واحدهای صنعتی باطل‌شده و در نتیجه محصولات موجود در انبارها هم که براساس مولفه‌های موجود استاندارد ساخته شده‌اند از حیز استاندارد ساقط می‌شوند. این مسئله مشکل تولیدکنندگان تجهیزات ایمنی خودروهای آتش‌نشانی را دوچندان کرده است. این کارشناس فنی خودروهای آتش‌نشانی بیان کرد: تولیدکننده در شرایطی که فروش ندارد یا باید تعطیل کند یا نیمه‌تعطیل ادامه دهد. در چنین شرایطی، چرا به‌جای حمایت، شرایط را برای آنها سخت‌تر می‌کنیم؟

تعطیلی تولید و بازار

صادقی درباره مشکلات فعلی تولید تجهیزات ایمنی به مشکلات نقدینگی اشاره کرد و گفت: با توجه به محدودیت بودجه نهادهای خریدار این تجهیزات، بازار تقاضا با افت زیادی روبه‌رو شده است. علاوه‌بر این، حتی اگر سفارشی هم باشد، چون در بازار شاسی وجود ندارد، تامین آن نیاز، ممکن نیست. این کارشناس حوزه تجهیزات ایمنی در پاسخ به این پرسش که کدام نهادها بیشتر خریدار تجهیزات ایمنی هستند، گفت: واحدهای صنعتی مانند شرکت نفت، گاز، پتروشیمی، سازمان شهرداری و... سفارش خرید این تجهیزات را به تولیدکنندگان می‌دهند.

وی با بیان اینکه فعلا مشکل شاسی وجود دارد، گفت: کارفرما باید شاسی موردنیاز خودروهای آتش‌نشانی را خریداری کرده در ادامه تولیدکنندگان، تجهیزات ایمنی را با توجه به آن شاسی تولید کنند که در حال‌حاضر شاسی در بازار وجود ندارد. صادقی عنوان کرد: پیش‌تر خودروسازان داخلی مانند بهمن‌دیزل و... بخشی از قطعات شاسی را وارد و در داخل مونتاژ و تولید می‌کردند اما در شرایط تحریم، تولید آنها تا حدودی متوقف شده است. او گفت: امروز شاسی کامیونی که مناسب باری و آتش‌نشانی باشد، تولید نمی‌شود. ایران‌خودرو دیزل بنز ۲۶.۲۴ یا ۱۹.۲۴ تولید می‌کند که بسیار قدیمی است و قدرت مانور برای آتش‌نشانی ندارد. اگر ناچار به خرید باشد از سفارش محصول تا تولید و تحویل آن یک بازه زمانی ۸ ماه نیاز است. وی یادآور شد: شرکت‌های داخلی، شاسی مناسب برای خودروهای آتش‌نشانی ندارند.

تحریم و محدودیت واردات

صادقی با بیان اینکه تولیدکنندگان بیش از دو سال است تولید خود را به حداقل رسانده‌اند، گفت: با توجه به تحریم‌ها، محدودیت واردات داریم و بخشی از تجهیزات آتش‌نشانی که موردنظر شرکت‌های سفارش‌دهنده است مربوط به شرکت‌های خارجی بوده و هنوز داخلی‌سازی نشده است. او گفت: این تجهیزات یا در بازار موجودی ندارند یا اگر هم باشد با نرخ بسیار بالا عرضه می‌شوند.

ظرفیت جایگزینی خودروهای آتش‌نشانی

ایران در شرایط فعلی با حجم زیادی از خودروهای فرسوده چه در بخش سواری و چه سنگین روبه‌رو است. بیش از ۲۰۰ هزار خودرو فرسوده در کشور وجود دارد که نیازمند جایگزینی با خودروهای نو و مدل به‌روزتر هستند. بخشی از کامیون‌هایی که در کشور تردد دارند، مربوط به خودروهای جنگ جهانی دوم هستند.

صادقی در پاسخ به این پرسش که درحال‌حاضر چند درصد خودروهای آتش‌نشانی فرسوده بوده و نیاز به جایگزینی دارند، گفت: بیشتر این خودروها معمولا پس از ۱۰ یا ۱۵ سال بازسازی می‌شوند. اما درباره اینکه چند درصد آنها بازسازی شده‌اند و چه تعداد نیاز به بازسازی دارند، اطلاع دقیقی ندارم. به‌عنوان مثال، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور از وزارت کشور تعدادی خودرو دریافت کرده اما به هر حال بخشی از خودروهای آتش‌نشانی این مراکز فرسوده بوده اما به‌دلیل کمبود ظرفیت در کشور همچنان مورداستفاده قرار می‌گیرند.

چالش سفارش برای تولید

این مدیر فنی تجهیزات ایمنی در ادامه سخنان خود، اظهارکرد: مشکل اصلی تولیدکنندگان این صنف نبود بازار تقاضاست که این مسئله هم به عوامل گوناگونی از جمله تحریم‌ها، کمبود نقدینگی و... برمی‌گردد. او گفت: بخشی از محصولات هم که تولید و در انبارها دپو هستند، منجر به خواب سرمایه شده‌اند و با وجود کاهش ارزش پول ملی کشور در واقع سرمایه تولیدکنندگان در حال آب‌رفت است. این کارشناس حوزه تجهیزات ایمنی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه تیراژ تولید پیش از تحریم‌ها چقدر بوده و امروز چقدر است، گفت: پیش‌تر تولیدکنندگان سالانه بین ۵۰ تا ۲۰۰ دستگاه فروش داشتند اما امروز این آمار به شاید ۲ دستگاه رسیده است. وی ادامه داد: با این آمار تولید در واقع برخی شرکت‌های فعال در حالت نیمه‌تعطیل هستند و بخش زیادی از نیروهای آنها تعدیل شده‌اند. در بعضی از واحدهای صنعتی که حدود ۱۰۰ نیروی انسانی داشته‌اند، امروز تعداد نیروهای آنها به ۶ نفر رسیده است. صادقی توضیح داد: شرکت‌ها تعطیل نکرده‌اند، زیرا متعهد به خدمات پس از فروش محصولاتشان هستند.

داخلی‌سازی تجهیزات

در ادامه سیدمنصور امامی، عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش‌نشانی به داخلی‌سازی این تجهیزات اشاره کرد و به صمت گفت: در ۲ دهه گذشته بیشتر تجهیزات ایمنی که در داخل استفاده می‌شد، خارجی بود اما به‌مرور زمان داخلی‌سازی آنها انجام شد و در حال‌حاضر پس از دو دهه فعالیت، تجهیزات داخلی جایگزین محصولات خارجی شده‌اند.

وی افزود: عمق ساخت داخل این تجهیزات ادامه دارد و تا میزان زیادی ارزبری این بخش از تولید کاهش یافته است. بخش زیادی از مواد اولیه مصرفی برای تولید این تجهیزات نیز از داخل تامین می‌شود.

او ادامه داد: در بحث داخلی‌سازی شاید بتوان گفت بین ۶۰ تا ۷۰ درصد ارزبری این تجهیزات کاهش یافته و با محدودیت‌های بین‌المللی به‌وجودآمده این بومی‌سازی با جدیت بیشتری دنبال می‌شود. به‌عنوان مثال، داخلی‌سازی تجهیزات ایمنی صنایع نفت و گاز بیشتر بود. علاوه‌بر این، تجهیزات این بخش بالاترین استانداردها و ایمنی را نسبت به سایر صنایع در اختیار دارند.

فعالیت‌ها پرشتاب نیست

امامی در پاسخ به این پرسش که چند درصد خودروهای آتش‌نشانی نوسازی شده و تجهیزات ایمنی آنها انجام‌شده، اظهارکرد: تغییرات در حوزه کمی و کیفی نسبت به سال گذشته خوب بوده و بخشی از قطعات داخلی‌سازی شده‌اند اما روند آن کند است.

عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش‌نشانی درباره دلیل پرشتاب نبودن فعالیت‌ها در این حوزه به مسائل اقتصادی اشاره کرد و گفت: کمبود نقدینگی در سازمان‌ها و نهادهای خریدار این تجهیزات ایمنی سبب‌شده تیراژ تولید پایین و روند داخلی‌سازی کند باشد. در واقع این بازار تقاضاست که واحدهای صنعتی را پویا و پرشتاب می‌کند.

این تولیدکننده تجهیزات ایمنی یادآور شد: تحریم در این‌باره تاثیرگذار بوده و پروژه‌ها را تا حدودی متوقف کرده؛ بنابراین آینده روشنی هم وجود ندارد و سرمایه‌گذار نمی‌تواند ریسک کند.

بازار صادرات در اختیار همسایگان

امامی با اشاره به قفل بودن بازار داخل و امکان صادرات این تجهیزات، گفت: تولیدکنندگان می‌توانستند این کمبود تقاضا را با صادرات جبران کنند اما متاسفانه در این حوزه هم زیرساخت‌ها فراهم نبود و درحال‌حاضر بازار عراق در اختیار تولیدکنندگان ترکیه است.

وی گفت: پیش‌تر تولیدکنندگان خیلی محدود به بازار همسایگان صادرات داشتند که می‌توانست گسترش پیدا کند اما این‌گونه نشد.

عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش‌نشانی تصریح کرد: هنگامی که تولیدکننده‌ای بازارش را از دست می‌دهد، باید در بخش‌های دیگر به بازارسازی بپردازد که برای صنعتگران داخلی این‌گونه نشد.

امامی درباره چرایی این امر توضیح داد: ارتباطات بین‌المللی و زیرساخت‌های لازم برای صادرات وجود ندارد. حمایت زیادی از این امر نمی‌شود و علاوه‌بر این، مشکل نقل‌وانتقال ارز را هم داریم.

عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش‌نشانی درباره راهکار تحقق صادرات این محصولات، عنوان کرد: دولت‌ها باید بستر این نوع فعالیت‌ها را فراهم کنند. تولیدکنندگان در نمایشگاه‌های خارجی شرکت داشته و محصولات خود را در معرض نمایش بگذارند. این امر زمینه شناخت محصولات ایرانی را فراهم می‌کند.

ظرفیت بازار داخل برای تولید

امامی در پاسخ به این پرسش که ظرفیت بازار داخل برای تجهیزات ایمنی چقدر است، گفت: اگر بخواهیم فقط وضعیت طبیعی و معمول را ارزیابی کنیم (نه ایده‌آل) بیش از ۴ تا ۵ برابر آمار تولید فعلی، ظرفیت خالی برای نوسازی و بهسازی تجهیزات ایمنی وجود دارد.

او گفت: بیشتر این تجهیزات در حال فرسوده و از رده خارج شدن هستند و حتی برخی خودروهای آتش‌نشانی به‌دلیل اینکه بودجه برای نوسازی تجهیزات ایمنی آنها وجود ندارد، بدون استفاده، خاک می‌خورند. امامی در پایان گفت: برخی شرکت‌ها به‌دلیل کمبود نقدینگی حتی برای تعویض یک قطعه ساده توان خرید و تعمیر ندارند.

سخن پایانی

بنابر این گزارش، وضعیت تولید تجهیزات ایمنی به حالت تعطیل و نیمه‌تعطیل درآمده است. به‌دلیل نبود بازار تقاضا و متوقف شدن پروژه‌ها، سفارشی به تولیدکنندگان نمی‌شود و با وجود نیاز در بازار خودروهای آتش‌نشانی، خریدی وجود ندارد. برخی تولیدکنندگان سالانه فقط ۲ دستگاه فروش دارند و برخی نهادهای مجری خرید خودروهای آتش‌نشانی و تجهیزات ایمنی حتی توان مالی خرید و تعمیر قطعات ساده را هم ندارند. در این بستر لغو شدن گواهینامه‌های استاندارد واحدهای صنعتی به علت اینکه تولید ندارند محصولات دپو شده را هم با مشکل مواجه کرده است، زیرا در صورت تقاضا تولیدکنندگان قادر به‌فروش نیستند.