تقابل بخش معدن با محیط‌زیست طی سال‌های گذشته با تلاش فعالان معدن و کاهش آلایندگی‌ها کمرنگ شده و امروز توسعه محیط‌زیست در برنامه شرکت‌های بزرگ معدنی دیده می‌شود. در این بین، گاهی نبود اطلاعات کارشناسی و عدم‌فرهنگ‌سازی در مناطق معدنی باعث می‌شود معارضان محلی به بهانه موضوعات همچون محیط‌زیست مانع از فعالیت یک معدن شوند.

معدن «تاش» به‌عنوان یکی از معادن بوکسیت که مدیرعامل آلومینای جاجرم آن را بهترین معدن می‌داند، گرفتار نگاه‌های غیرکارشناسی‌شده که فعالیت در این معدن را متوقف کرده؛ توقفی که خسارت‌های اقتصادی و حتی اجتماعی به همراه دارد.

به گزارش صمت، حفظ محیط‌زیست یکی از اصلی‌ترین فاکتورهای توسعه پایدار در بخش معدن است و در صورتی‌که فعالیت‌های معدنی به قوانین و مقررات زیست‌محیطی بی‌توجه باشند، نمی‌توان نسبت به پایدار بودن این فعالیت‌ها امیدوار بود.

در سال‌های گذشته، محیط‌زیست محل جدل میان معدنی‌ها و سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی بود. بارها معدنکاران متهم به نابودی محیط‌زیست شدند و این موضوع تاثیر بسزایی در نگاه جامعه به فعالیت‌های معدنی داشت. اما در سال‌های اخیر، تلاش بخش معدن بر آن بود تا با کاهش اثرات زیست‌محیطی فعالیت‌های معدنی، علاوه بر دستیابی به توسعه پایدار، سازمان محیط‌زیست را با خود همسو کرده تا روند اجرای فعالیت‌ها، سرعت بیشتری به خود بگیرد.

در این بین برخی اطلاعات نادرست به دست محیط‌زیست می‌رسد و همین موضوع می‌تواند یک فعالیت معدنی را متوقف کند. نمونه در این‌باره کم نیست، اما شاید معدن «تاش» یکی از معادنی باشد که درگیر این موضوع شده و در صورت عدم‌رفع آن، خسارت‌های بسیاری به صنعت آلومینا وارد می‌شود.

فراموش نکنیم، صنعت آلومینیوم یکی از صنایع مهم و استراتژی در کشور است، اما ذخایر محدود از بوکسیت در کشور می‌تواند بر قیمت تمام‌شده تاثیر داشته و حتی تامین نیاز بازار داخلی را هم تحت‌تاثیر قرار دهد.

معدن تاش، در حالی درگیر موضوعی است که بهره‌برداری از آن، نقش مهمی در تامین مواد اولیه و حتی رونق و توسعه اجتماعی و فرهنگی دارد. درست زمستان گذشته بود که نماینده شاهرود اعلام کرد این معدن باید تعطیل شود. نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی گفت: فعالیت معدن بوکسیت تاش در کوه شاهوار به دلایل مختلف کارشناسی برای جلوگیری از آسیب‌رسیدن به محیط‌زیست و منابع طبیعی باید تعطیل شود. علی‌اصغر خانی افزود: بعد از انجام تحقیقات و کارهای کارشناسی دقیق به این نتیجه رسیدیم که شاهوار نباید تخریب شود.

در این زمان، برخی از مردم منطقه نیز درخواست تعطیلی این معدن را داشتند، اما سوال این است که آیا مطالعات کارشناسی انجام شده و معدن تاش آلودگی ‌محیط زیستی دارد؟

اهمیت این معدن به اندازه‌ای است که رئیس هیات عامل ایمیدرو در خرداد سال جاری درباره آن گفت: فعال نشدن معدن بوکسیت تاش، خسارت سنگینی به مجموعه آلومینای ایران و ایمیدرو وارد می‌کند.

صمتوجیه‌اله جعفری گفت: تامین بوکسیت، یکی از نیازهای جدی کشور برای تولید پودر آلومیناست و ایمیدرو بر این اساس، یک پهنه بوکسیت در استان سمنان تعریف و روی آن مطالعه کرده است.

وی افزود: این سازمان، طی اکتشافات انجام‌شده روی 18 هزار کیلومترمربع در استان سمنان، 17 ظرفیت معدنی به ثبت رسانده که از این میزان، 12 محدوده در حوزه بوکسیت و 5 محدوده در حوزه پلی‌متال است.

رئیس هیات عامل ایمیدرو اظهار کرد: با وجود دفاع این سازمان طی سال 99 از جایگاه و نقش پهنه یادشده، متاسفانه صدور پروانه اکتشافی، به‌دلیل برخی مخالفت‌ها، محقق نشده است. این در حالی است که شرکت آلومینای ایران، همه درخواست‌های استانداری سمنان در زمینه اقدامات زیست‌محیطی را در قالب 20 مصوبه انجام داده است.

وی ادامه داد: طبق توافق انجام‌شده با استانداری و مسئولان استانی، قرار شد این شرکت 5، 6 طرح با سرمایه‌گذاری 1200 میلیارد تومان و 30 میلیون یورو اجرا کند.

جعفری گفت: امیدواریم مسئولان استان موانع پیش‌روی فعال‌سازی معدن تاش، به‌عنوان یک ظرفیت ارزشمند و استراتژیک و نیز امکان صدور پروانه اکتشاف برای محدوده‌های یادشده را فراهم کنند، تا علاوه بر انتفاع اقتصادی منطقه از این معدن، مواد اولیه صنعت آلومینیوم کشور نیز تامین شود.

تاش، جزو بهترین معادن بوکسیت کشور

صحبت‌های رئیس هیات عامل ایمیدرو نشان می‌دهد شرکت آلومینای ایران به تعهدات خود در بحث محیط‌زیست عمل کرده است و در این حوزه با مشکلی مواجه نیست.

صمتتورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران ضمن بیان این مطلب و با اشاره به اینکه معدن تاش، جزو بهترین معادن باکیفیت بوکسیت کشور است، گفت: با اکتشافات انجام‌شده توسط مجتمع آلومینای ایران، حدود یک میلیون تن استخراج داشته‌ایم.

وی ادامه داد: پژوهشگران دانشگاه‌های شیراز و شاهرود روی موضوع آلودگی زیست‌محیطی این معدن، بررسی‌های کارشناسی انجام داده‌اند و هیچ موردی که نشان‌دهنده وجود آلودگی زیست‌محیطی باشد، وجود ندارد. وجود آلودگی، حتی در سازمان حفاظت محیط‌زیست و اداره کل منابع طبیعی تایید نشده است.

مدیرعامل شرکت آلومینای ایران تاکید کرد: با این وجود، متاسفانه یک‌سری سخنان عوامانه و غیرکارشناسی، سبب تعطیلی آن شده است. امیدواریم مسئولان به قانون عمل و پروانه بهره‌برداری را صادر کنند.

وی افزود: این در حالی است که اکنون به‌دلیل کیفیت پایین معادن بوکسیت موجود، ناچار به واردات بوکسیت و خروج ارز هستیم.

با بررسی صحبت‌های مطرح‌شده، یک موضوع به‌خوبی قابل‌مشاهده است، اینکه معدن تاش، قربانی تصمیمات غیرکارشناسی و عدم‌فرهنگ‌سازی در منطقه شده است. در حالی برخی افراد تلاش دارند اعلام کنند فعالیت‌های معدن تاش به محیط‌زیست آسیب وارد می‌کند که بهره‌برداری از این معدن می‌تواند اشتغالزایی، توسعه اجتماعی و در نهایت افزایش تولیدات در صنعت آلومینیوم را به همراه داشته باشد.

امروز بخشی از نیاز به بوکسیت کشور از طریق واردات از ترکیه تامین می‌شود، موضوعی که بر افزایش هزینه‌های تولید می‌افزاید در حالی که مطالعات کارشناسی نشان می‌دهد این معدن آلودگی به همراه نداشته، اما تشکلی خارج از قوانین کشور که در گذشته هم مخالفت‌هایی از این دست با سایر معادن داشته‌، مانع فعالیت‌های معدنی آن شده است.

هرچند در نگاه نخست، بهره‌برداری از یک معدن به نفع اقتصاد کشور است، اما در گام‌های بعد، منجر به توسعه اقتصاد منطقه و به‌دنبال آن، توسعه اجتماعی و فرهنگی می‌شود. متاسفانه فرهنگ‌سازی درباره فعالیت‌های معدنی همچنان در برخی مناطق ضعیف است.

مردمی که سال گذشته در دیدار با نماینده شاهرود در مجلس شورای اسلامی خواهان توقف فعالیت‌ «تاش» بودند، نمی‌دانند بهره‌برداری از این معدن، اشتغالزایی در منطقه را به همراه دارد. جالب است بدانید در منطقه جاجرم، بسیاری از مردم خواهان کار در کارخانه آلومینا هستند که در طرح توسعه خود، به تولید شمش آلومینیوم هم‌دست یافته است. این موضوع نشان می‌دهد مجموعه آلومینای ایران کار خود را در توسعه فرهنگی و اجتماعی به‌درستی انجام داده و حالا با بهره‌برداری از معدن تاش می‌تواند تاثیرات توسعه کار اقتصادی در منطقه جاجرم را افزایش دهد.

امروزه لزوم نگاه کارشناسی در توسعه اقتصادی بیش از هر زمان دیگری، احساس می‌شود و باید تصمیماتی در این راستا گرفته شود.