مردم باید نکرده‌های مسئولان را جبران کنند!
پرویز محمدنژاد ـ عضو سابق کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی
مجموعه مشکلاتی که در حوزه‌های مختلف، مانند حوزه اقتصادی، نظام اجتماعی و انرژی در کشور وجود دارد، همگی ناشی از «نکرده‌های» گذشته است. بسته به نوع واقعه، زمان ندانم‌کاری‌ها فرق می‌کند. ریشه یکی به ۱۰سال پیش و ریشه دیگری به ۱۵سال پیش باز می‌گردد. اگر در روزی که این مسائل برای کشور ایجاد شده بود، ما مسئولان به آن توجه می‌کردیم، اکنون به بحران تبدیل نشده بود.
کسانی که قدرت را در دست و منابع را در اختیار دارند، باید برای این روزها برنامه‌ریزی می‌کردند. بنابراین در گام نخست، آنچه امروز با آن مواجهیم، برخاسته از نکرده‌های گذشته است. این مسائل آنقدر بزرگ شد تا امروز به بحران آب یا بحران برق تبدیل شد. مسئولان در زمان لازم توجه کافی به این مسائل نداشتند. یعنی نگاه مسئولان خیلی کوتاه بود و به دور نگاه بلندی نداشتند. بنده سال‌های سال در دستگاه اجرایی و مجلس خدمت کردم. خود ما برنامه جدی در نظام راهبردی کشور که تکلیف نیز ایجاد کند، نداشتیم.
خیلی‌ها در زمان‌های مختلف کمبود منابع را مطرح کردند. اما اصل واقعه عدم‌مدیریت درست و برنامه‌ریزی راهبردی است. اما سوال این است که امروز باید چه کار کنیم؟ این اتفاق دیگر افتاده است. اگر ریشه این بحران‌ها را واکاوی کرده و تحت عناوین قضایی ترک فعل‌ها و بی‌توجهی به برنامه‌ها را دنبال کنیم، مشکل خاصی را حل نمی‌کند. صرفا برای آینده حائزاهمیت است که از تجربه گذشته برای مدیریت آینده استفاده کنیم. اما امروز باید چه کار کنیم؟
نخستین گام، اجرای مدیریت جامع با تمرکز بر تعادل در تولید و مصرف است. همواره ما 2 کفه ترازو داریم که در حالت تعادل هردو با هم برابر هستند. در حوزه انرژی مانند آب، برق، گاز، بنزین و سایر موارد که تحت‌عنوان خدمات مصرفی هستند، در شرایط متعادل دارای یک قاعده و قانون هستند؛ تولیدکننده، توزیع‌کننده و مصرف‌کننده. تولید یک عدد مشخص است که کم‌کم رشد می‌کند. اما مصرف هرگز ثابت نیست. مصرف همیشه در کشور ما رو به رشد بوده است. گاهی میزان رشد مصرف در کشور ما نیز غیرمنطقی و غیراستاندارد است. همین عامل باعث ناترازی در حوزه آب و برق شده که کشور را امروز با این حجم چالش روبه‌رو کرده است. برای رفع این چالش راهکار وجود دارد؛ یکی از آنها افزایش تولید آب است که باتوجه به برداشت از ذخایر و منابع زیرزمینی، امروز دیگر افزایش تولید جای کار ندارد.
موضوع سدسازی و مهار آب‌ها نیز، نیازمند زمان و بودجه است و در کوتاه‌مدت، مشکل ما را نمی‌تواند حل کند. تنها راهی که در کوتاه‌مدت می‌تواند مشکل بحران آب را حل کند و در قوانین نیز به‌شکل تکلیف دیده شده است، مدیریت مصرف است. مطابق قانون مشترکان پرمصرف به هر عنوان باید تحت‌کنترل قرار بگیرند که البته طبق برآوردها تنها ۲۵ تا ۳۰ درصد مشترکان آب پرمصرف هستند. این مشترکان باید شناسایی و مصرف آنان مدیریت شود که با ابزارهای اندازه‌گیری قابل‌کنترل و کنتورهای هوشمند این کار به‌آسانی قابل‌انجام است، همچنین با ارزیابی قبوض به‌راحتی مشترکان پرمصرف قابل‌شناسایی و کنترل هستند.
از سوی دیگر، تکالیف قانونی لازم برای پیشگیری از تلفات آب مشخص است. متاسفانه ۳۵ تا ۴۰ درصد از آبی که برای تولید آن در کشور هزینه می‌شود و هزینه سنگینی نیز هست، در کشور تلف می‌شود. اگر ۱۵درصد جلوی هدررفت آب گرفته شود، اصلا نیازی به این همه داد و قال نیست. سال‌های سال است که این هدررفت را داریم و خیلی جالب است که ما برای تولید این آب هزینه سنگینی می‌کنیم، اما ۳۵ درصد آن، مجانی هدر می‌رود؛ این واقعا درد است.
در نگاه کلی می‌توان 3 راهکار کلیدی برای عبور از بحران فعلی را ارائه داد که به‌سهولت و در کوتاه‌مدت قابل‌اجراست.
راهکار نخست، جلوگیری از تلفات آب و راهکار دوم، جلوگیری از مصارف سنگین و پرحجم آب است. در گام سوم نیز، مردم باید نکرده‌های مسئولان را جبران کنند. بنده خطاب به مردم می‌گویم اگر تعدادی از مسئولان به فکر شما نیستند، شما به فکر خود باشید. البته اغلب مسئولان در حال تلاش هستند، اما تعدادی نیز هستند که کار خود را به‌درستی انجام نمی‌دهند. پس باید بپذیریم که تا امروز مسئولان در حوزه مدیریت منابع آبی کوتاهی کرده‌اند و امروز باید تاوان «نکرده‌های» گذشته را بپردازیم.
