حیواناتی که ماشین را میرانند
نیما بیات
هیچگاه طبیعت را نمیشود از انسانها گرفت. انسان با طبیعت مانوس شده است حتی انسان شهری که به رفاه و زندگی در شهر عادت کرده است، در آخر هفته یا با تعطیلات تقویمی مختلف زندگی شهری را رها میکند و به دل طبیعت میرود تا روحش را از خستگیها بزداید. برای همین هر چیزی را که اختراع میکند و یا هر قانونی را که به آن پی میبرد برگرفته از طبیعت است مثل خودرو و قانون فیبوناچی.
در این یادداشت میخواهیم به این موضوع بپردازیم چطور ماشینی را که انسان اختراع کرده و در قرن بیستم به تکامل رسانیده، برگرفته از طبیعت و حیوانات میباشد. انسانهای امروزی به یاد طبیعت، به یاد دوستی با آن، اجزای ماشین را با نام حیوانات در طبیعت نامگذاری کردند تا بتوانند دینشان را به طبیعت ادا کنند. شاید جالب باشد که نام بسیاری از اجزای ماشین را که با نام حیوانات نامگذاری شده است را بدانید.
در ماشین قطعهای وجود دارد به اسم ماهک که اهرم هلالی شکلی است و روی میل ماهک قرار گرفته و دارای حرکت خطی میباشد. با حرکت این قطعه کشویی تعویض دنده هم حرکت نموده و با دنده مورد نظر درگیر میشود. نامگذاری این قطعه از حرکت ماهی اقتباس شده است چون ماهی نیز در آب به صورت خطی حرکت میکند.
قطعه دیگر شغال دست و سگ دست میباشد که عملکرد این قطعه در ماشین به این صورت میباشد که شغال دست یک قطعه لولایی شکل میباشد که مهمترین وظیفه آن تسهیل کردن چرخیدن چرخها بر روی محور فرمان میباشد و قابل توجه است بدانید که محور شغال دستها اغلب سیبک فرمان یا سگ دست میباشد. سگ دستها موظف به نگه داشتن چرخ بر روی محور آن هستند و به همین دلیل نیز خود به عنوان محور شغال دستها عمل میکنند.
قطعه بعدی در ماشین بلبرینگ میباشد. کاربرد اصلی بلبرینگ برای تنظیم حرکت و کاهش اصطکاک در قسمت متحرک یک وسیله است. عملکرد اصلی این قطعه اتصال دو عضو متحرک یک دستگاه یا وسیله به گونهای است که مقاومت و اصطکاک در برابر حرکت به حداقل برسد بنابراین وقتی که اصطکاک بین دو عضو متحرک به بیشترین حد خود برسد صدای بلبل مانندی از ماشین شنیده میشود و صاحب خودرو به نقص در ماشین پی خواهد برد.
چرخ دنده عنکبوتی نیز قطعه دیگری در خودرو میباشد که وظیفهاش پیچیدن و چرخیدن به دور چرخ دندههای جانبی در دیفرانسیل میباشد. هنگامی که ماشین مستقیم حرکت میکند، چرخ دنده محرک چرخ دنده حلقه را میچرخاند و چرخ دندههای عنکبوتی و جانبی به عنوان یک واحد جامد حرکت میکنند، بدون اینکه خودشان بچرخند. اما زمانی که خودرو میپیچد، دنده عنکبوتی بر محور خود میچرخد و چرخدندههای جانبی میتوانند با سرعتهای متفاوتی حرکت کنند و به چرخها اجازه میدهند با سرعتهای متفاوت بچرخند. نامگذاری این قطعه به خاطر پیچیدن و تابیدنی است که این قطعه انجام میدهد همانند تار تنیدن عنکبوت.
قطعه دیگر باله جلو یا باله عقب خودرو است. باله عقب خودرو یکی از قطعات مهم و حیاتی اتومبیلهای مسابقه است که در سرعتهای بالای ۱۵۰ کیلومتر، هوای مجاور آنها را کنترل میکند. اما چطور و چگونه؟ زمانی که یک اتومبیل با سرعت بالا در حال حرکت است، فشار هوای اطراف آن نیز به مراتب افزایش پیدا میکند و همین جریان هوای بالا، کنترل و حفظ تعادل خودرو برای راننده را دشوار میسازد. از این رو طراحان اتومبیل به منظور کمک به حفظ تعادل خودرو در سرعتهای بالا اقدام به طراحی قطعهای کاربردی به نام باله کردهاند که بر روی صندوق عقب آن نصب میشود. این ترفند بر روی خودروها از باله آبزیان دریایی گرفته شده است.
در مورد تسمه مارپیچ هم باید گفت که همانطور که از اسم آن پیدا است همانند مار به دور قرقرههای متفاوتی در خودرو پیچیده میشود. در همه خودروها، این تسمه وجود دارد و قطعاتی از جمله دینام، واترپمپ، کمپرسور کولر و فرمان هیدرولیک از آن استفاده میکنند. بنابراین تسمه مارپیچ نیز جزو تسمههای انتقال نیرو یا قدرت میباشد که قدرت را به بخش هایی از کولر، پمپ هیدرولیک و پروانه رادیاتور و پمپ انژکتور انتقال میدهد. اگر تسمه مارپیچی پاره شود، همه قطعات موتور از کار میافتند، موتور بیش از حد داغ میکند و آسیب میبیند.
در مورد تسمه پروانه و پروانه فن نیز دیگر سخنی نمیگویم که اَظهَرُ مِنَ الشَّمس است.
خودتان هم میتوانید آستینها را بالا بزنید و قطعات دیگری را که با نام حیوانات در ماشین شما وجود دارد را پیدا کنید.