معدنکاری یکی از بحث‌های مهم اقتصاد کشور است که به نیروی انسانی متخصص و فعال وابسته است.

 در این رابطه هرچند فناوری و تکنولوژی جدید ظهور کرده و می‌تواند اقداماتی که بشر تاکنون انجام داده را به شیوه‌ای اصولی‌تر و بهتر عملیاتی کند، اما در حوزه معدن و زمین‌شناسی، مسائل زیست‌محیطی، مهندسی، اکتشاف و… به نیروی انسانی وابسته است و نیازمند بهره‌گیری از نیروی انسانی برای پیمایش‌های صحرایی خواهیم بود.

چنین موضوعی در حالی است که طی سال‌های اخیر، نیاز مطالعات اکتشافی با نیروی انسانی متخصص را به‌دلیل ضعف پشتیبانی و ضعف نظام برنامه‌ریزی از دست داده‌ایم که اتفاق خوشایندی نیست.

تبلور نیروی انسانی متخصص، از دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد، اما متاسفانه طی سال‌های گذشته، دانش‌آموختگان رشته گرایش‌های زمین‌شناسی، جغرافیا و معدن در کلیه گرایش‌ها حدود ۵۴ درصد افت کرده‌اند.

بنابراین امروز، بخش بالایی از نیروی انسانی متخصص خود را از دست داده‌ایم. این نکته دارای اهمیت است که اوج معدنکاری و فعالیت‌های زمین‌شناسی که در سال‌های قبل‌تر داشته‌ایم هم، امروز به نصف رسیده است.

در رابطه با وضعیت بدنه بخش‌خصوصی کشور باید اشاره کرد که امروز ظرفیت شرکت‌های مهندسی مشاور از نظر کمیت و کیفیت، وارد روند کاهشی شده است.

این محدودیت‌ها باعث شده است که در مناقصه‌های دولتی هم این بخش نتواند فعال باشد و عملا مناقصه‌ها و برون‌سپاری خدمت هم نتواند برای این شرکت‌ها به‌شکل مناسبی انجام بگیرد.

مدتی است که شاهد افزایش آمار مهاجرت دانشجویان رشته معدن هستیم و در ۳ سال اخیر، پدیده مهاجرت در رشته‌های مختلف، وارد روند افزایشی شده ؛ به‌صورتی‌که از مهاجرت فردی به مهاجرت گروهی تبدیل شده است.

در بخش زمین‌شناسی اکتشاف هم، چنین پدیده‌ای را شاهد هستیم. دیده می‌شود که دانشجویان به کشورهایی که در همسایگی ما هستند و تازه فعالیت‌های معدنی را آغاز کرده‌اند، می‌روند، چراکه آینده کاری خود را بهتر از ماندن در ایران می‌بینند.

وقتی نیروی انسانی متخصص را از دست می‌دهیم، ناچار می‌شویم که برای انجام فعالیت‌ها از نیروی خارجی استفاده کنیم. با این وجود که در رشته‌های دیگر از جمله پزشکی شاهد ورود پزشک خارجی به کشور بوده‌ایم.

در حال ‌حاضر، در مرحله‌ای قرار گرفته‌ایم که در برخی گرایش‌های معدنی، به ورود خدمات فنی ـ مهندسی نیازمند شده‌ایم. در این میان، می‌توان به وضعیت بخش دولتی اشاره کرد. در بخش دولتی طی برنامه ششم توسعه که از ۹۶ تا ۱۴۰۲ تمدید شده بود، ما تنها در سازمان زمین‌شناسی نزدیک به ۱۸۰نفر بازنشسته یا ترک خدمت داشته‌ایم و این موضوع در حالی است که به‌ازای آن نتوانسته‌ایم نیرویی جذب کنیم.

این موضوع به این معنی است که بدنه هزار و 300 نفری سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در یک برنامه ۵ساله توسعه کشور، نزدیک به ۲۰ درصد نیروی خود را کاهش داده و این وضعیت ترمیم هم نخواهد شد.

در نتیجه شاهد آن هستیم که نیروی انسانی متخصص را در بخش دولتی و خصوصی از دست داده‌ایم، با اینکه در مجموعه‌های دانش‌بنیان، افرادی متخصصی هستند که ایفای نقش می‌کنند، اما نیاز کشور بیشتر از این رقم است. بنابراین، باید تا دیر نشده به فکر ترمیم و برنامه‌ریزی در حوزه نیروی انسانی باشیم.

البته مجوزهای جدیدی در سازمان اداری استخدامی کشور طراحی شده و به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تحویل داده شده است و در حال‌ حاضر منتظر تامین اعتبار آن از طرف سازمان برنامه بودجه کشور هستیم.

ایران با داشتن یک‌درصد جمعیت جهان، دارای ۷ درصد ذخایر معدنی جهان است که بر همین اساس منابع عظیم زیرزمینی، موقعیت استثنایی جغرافیایی میان شرق و غرب و شمال و جنوب، بازار بزرگ ملی، بازار بزرگ منطقه‌ای با داشتن ۱۵ همسایه و ۶۰۰ میلیون جمعیت، سواحل دریایی طولانی، حاصلخیزی زمین با محصولات متنوع کشاورزی و باغی، اقتصاد بزرگ و متنوع بخش‌هایی از ظرفیت‌های کشور است که دست‌نخورده باقی‌مانده است.