الزامات و چالشهای تولید خودرو برقی
میثم فخاریان -پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
یکی از چالشهای سد راه تولید و توسعه خودروهای برقی در ایران، نرخ تمامشده نهایی محصول، نرخ باتری و کافی نبودن زیرساختها جهت تولید باتریهای لیتیومی در کشور است که ضمانت لازم را برای ایجاد تقاضای بالقوه ایجاد نمیکند.
یکی از چالشهای سد راه تولید و توسعه خودروهای برقی در ایران نرخ تمامشده نهایی محصول، نرخ باتری و کافی نبودن زیرساختها جهت تولید باتریهای لیتیومی در کشور است، که ضمانت لازم را برای ایجاد تقاضای بالقوه در کشور ایجاد نمیکند. بهطوریکه شرکتهای خودروساز مدعی هستند در صورت برطرف شدن چالش تضمین مشتری، توانمندی تولید خودروهای برقی در کشور وجود دارد. ازاینرو تسهیل فرآیند تولید خودرو برقی در کشور نیازمند مداخله دولت در جهت رفع دو شکست بازار و شکست هماهنگی مرتبط با این صنعت در کشور است که در برگیرنده کاهش اختلاف نرخ تمامشده خودروهای برقی با نوع بنزینی آن و تشویق مردم به خرید این نوع خودروهاست.
این مداخله میتواند به صورت کمک دولت در قالب یک بسته سیاستی حمایتی همراه با تدوین نقشه راه توسعه کاربری وسایل نقلیه برقی (در مرحله اول؛ دوچرخه و موتورسیکلت) با مشارکت تمامی ذینفعان برنامهریزی شود. با توجه به روندهای موجود، میتوان در سه محور، الزامات تولید خودروهای برقی در ایران را موردتوجه قرار داد:
الف- تحریک تقاضای خودروهای برقی با عنایت به ملاحظات زیستمحیطی و اجتماعی:
فرهنگسازی و ایجاد مشوق برای مصرفکننده جزء جداییناپذیر نیروی محرکه تغییر رویکرد به سمت یک فناوری جدید است؛ بنابراین لازم است در چارچوب و بسته فرهنگی-ترویجی، زمینه و ضرورت لازم برای استقبال مصرفکننده از خودروهای برقی ایجاد شود.این مهم نیازمند توجه توأم به مسائل و دغدغههای زیستمحیطی و اجتماعی طرف تقاضاست؛ همچنین دولت میتواند از طریق سیاستهای تدارکات عمومی، تقاضا و بازار اولیه برای تولید خودروهای برقی را به ویژه در بخش حملونقل عمومی ایجاد کند.
ب- تقویت توان تولید صنعت خودرو کشور:
تولید خودروهای الکتریکی، نیازمند قطعات، سامانهها و فناوریهای جدیدی مانند باتری، موتور الکتریکی، سامانه مدیریت باتری، سامانه مدیریت موتور، نرمافزار و... است.بدون توسعه همهجانبه و فراگیر زیرسامانههای این صنعت، امکان تولید داخل این محصول میسر نخواهد بود و در نهایت خودروسازان داخلی میتوانند مونتاژکننده این محصول با حداقل ارزشافزوده باشند.
توسعه فناوریهای موردنیاز خودروهای برقی، نیازمند توجه همزمان به دو عامل «تیراژ تولید» و «تقویت عمق ساخت داخل» است که نیازمند تعریف بستههای سیاستی و حمایتی ویژه خصوصا در حوزه شرکتهای دانشبنیان و قطعهسازی با ضوابط ویژه برای عمق ساخت داخل است.
ج- کاهش نرخ تمامشده تولید:
هزینه اولیه تولید خودروهای برقی نسبت به خودروهای احتراق داخلی بهدلیل فقدان فرصت و امکان تولید انبوه آن بیشتر است، البته این تفاوت هزینه با افزایش تیراژ تولید میتواند به نرخ رقابتی برسد (براساس ادعای کارشناسان فنی مراکز تحقیقات شرکتهای خودروساز سایپا و ایران خودرو هزینه ساخت خودرو برقی با تیراژ پایین (زیر ۲۱ هزار دستگاه در سال) برای نوع برقی ۳ برابر خودرو بنزینی خواهد بود. حتی با فرض تیراژ بالا (بالای ۲۱ هزار دستگاه در سال) و تضمین در خرید آنها، همچنان این هزینه کمتر از ۲ برابر نخواهد شد؛ بنابراین شروع تولید انبوه خودروهای برقی در کشور بدون یارانههای دولتی در جهت کاهش هزینههای تولید میسر نخواهد بود. ازاینرو اختصاص منابع ناشی از کاهش هزینههای بهرهبرداری خودروها (کاهش مصرف سوخت) به بخش تولید میتواند زمینه کاهش نرخ تمامشده تولید را برای صنعت خودرو کشور به همراه داشته باشد.