سیاستهای تجارت داخلی و خارجی اصلاح شود
امیر شهریاری -فعال تجاری
تجارت در تمامی کشورهای جهان، نیازمند ثبات و امنیت است و هر کشوری که بیشتر درگیر تنش و چالش های مختلف سیاسی و اقتصادی باشد، در نگاه تجاری کشوری نامطمئن تر محسوب می شود. یکی از ایرادات اصلی در تجارت ایران، وجود نوسانات مختلف در فضای تجارت است. عامل این نوسانات تنها تحریم های بین المللی علیه ایران نیست و بخشی از ایرادات، به رویکردهای کلان داخلی نیز باز می گردد. به بیان دیگر، استراتژی و رویکرد دولت نسبت به فعالیت های تجاری، تعیین کننده مسیر آتی اقتصادی کشور خواهد بود، بنابراین برای آنکه مشخص شود ایران طرف تجاری امنی در بحث واردات با سایر کشورها هست یا خیر، باید 2 مولفه سیاست خارجی و داخلی را موردبررسی قرار دهیم. ایران بسترهای خدادادی متنوعی از نظر نیروی انسانی، ظرفیت های اقلیمی و منطقه ای و سایر شاخص های اقتصادی دارد و بهره گیری از این موارد می تواند از نظر اقتصادی، فرصت های مهمی را برای فعالان تجاری و همچنین مردم به دنبال داشته باشد، اما مهم تر از ظرفیت های موجود، برنامه ریزی برای بهره گیری از این امکانات است که باید به آن توجه کرد.
تمامی فعالان اقتصادی با دولت در رابطه با اهمیت صادرات غیرنفتی و لزوم توسعه آن هم نظر هستند و تنها کاری که باید در این راستا انجام داد، تدوین سیاست های مناسب و بهبود ظرفیت داخلی برای کسب سهم از بازارهای جهانی است. مسئله ای که درباره آن، مناقشه و بحث های زیادی وجود دارد، واردات است. نمی توان رویکرد تعصبی نسبت به واردات داشت و آن را نفی کرد، چرا که با واردات، بخش زیادی از نیازهای جامعه تامین شده و توسط آن می توان ظرفیت تولید داخل را ارتقا بخشید، اما متاسفانه نگاه برخی مدیران دولتی به واردات، منفی است و این اقدام را خرج کردن ارزهای صادراتی عنوان می کنند. جهت دهی کردن برنامه های وارداتی و تشخیص تامین کدام کالاها از طریق خرید از خارج، اهمیت زیادی دارد؛ باید کالاهایی وارد شوند که صنعتگران و حتی تاجران ایرانی بتوانند با استفاده از آنها، توانایی های موجود در داخل را شکوفا کنند. وجود برنامه ریزی صحیح در امر واردات، بسترهای امنی را برای تولید داخلی و فعالیت تجار به همراه خواهد داشت، چرا که این برنامه ها می تواند نقشه راه مسیر توسعه باشد و هرگونه ایراد در این مورد، ثبات را از بخش های مختلف اقتصادی و تولیدی سلب خواهد کرد.
باوجود مزایای عنوان شده برای واردات، تا به امروز رویکردهای مربوط به واردات در ایران، ایرادات زیادی دارد و همین موضوع صدمه های جدی اقتصادی به کشور وارد کرده است. در مواردی که ظرفیت تولید برای کالایی در کشور وجود داشت، واردات انجام شد و اشتغالزایی مربوط به آن صنعت از بین رفت. از سویی دیگر، برای تامین برخی مواد اولیه و کالاهای واسطه ای یا حتی محصولات نهایی، واردات مقرون به صرفه تر بود، اما اصرار بر تولید داخل و خودکفایی، سبب شد تا هزینه زیادی برای این کار بپردازیم.
باید سیاست های وارداتی به گونه ای باشد که توسط آن بتوان ظرفیت های داخلی را به رشد رساند و از آنها برای تامین نیاز داخلی و توسعه صادرات غیرنفتی بهره گرفت.
به طورکلی برقراری روابط امن و باثبات با سایر کشورهای جهان، لازمه توسعه تجارت است و نمی توان صادرات و واردات را در این جریان مجزا از هم دانست، حتی اگر قصد داریم روابط تجاری با تعداد محدودی از کشورهای همسایه داشته باشیم، باید با همین تعداد کشورها نیز، رابطه پایداری داشته باشیم. کارشناسان بر این باور هستند که باید، هم از نظر سیاسی و هم اقتصادی، بسترهای باثباتی را در داخل کشور فراهم کنیم تا ضمن توسعه روابط بین المللی، از یک منفعت دوجانبه بهره مند شویم. به دلیل فشارهای تحریمی علیه ایران، روابط بانکی ما با سایر جهان دستخوش تغییر شده و برای تبادلات مالی و تکمیل فرآیند خرید کالاها، با چالش مواجهیم. این مسئله خود به طورمستقیم بر وجهه ایران به عنوان یک شریک تجاری معتبر تاثیر منفی دارد.