سیاره‌ای سوزان در انتظار این خانه آبی و خاکی
مهتاب دمیرچی روزنامه‌نگار
با نگاهی مختصر به تاریخچه نشست های بین المللی درباره تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی از کیوتو تا پاریس و امروز که کاپ ۲۷ در مصر هم چندی پیش به کار خود پایان داد، تنها می توان به یک گزاره تاکید کرد؛ ثروتمندان به هیچ وجه حاضر به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای نیستند، در واقع کشورهایی که مسبب اصلی مضرات تغییرات اقلیمی در کشورهای در حال توسعه و فقیر بودند، امروز به وضوح از مسئولیت شان شانه خالی کردند و در نهایت با چانه زدن های بسیار، راضی به تاسیس صندوق ضرر و زیان برای مقابله با آثار مخرب گرمایش جهانی شدند. حال اینکه کدام کشور زیانده و کدام کشور شایسته دریافت کمک است، به سال دیگر در امارات و کاپ ۲۸ موکول شد. نکته قابل توجه این است که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۰ مقرر شده بود، کشورهای توسعه یافته غرامت ۱۰۰ میلیارد دلاری به کشورهای فقیر و در حال توسعه برای پیگیری اقدامات سازگارانه آنها نظیر توسعه انرژی های تجدیدپذیر و افرایش بهره برداری از فناوری های سبز بدهند که در عمل هیچ پرداختی از سوی کشورهای ثروتمند و توسعه یافته انجام نگرفت. حال چگونه می توان از به ثمر نشستن صندوق جدید مالی جدید سخن گفت؟
در کل از نظر رویه ای، تصمیم بزرگی در نشست کاپ ۲۷ گرفته نشد، همگرایی چند بحران در سال ۲۰۲۲ شامل جنگ در اوکراین، تورم جهانی، شیوع ویروس عالمگیر کرونا و البته بلایای اقلیمی، سبب شده بود مخاطره هر تصمیم اقلیمی جاه طلبانه ای افزایش یابد. در این اجلاس مذاکره کنندگان نتوانستند درباره تسری توافق پارسال برای حذف زغال سنگ به سایر سوخت های فسیلی، همچنین ارتقای برنامه کاهش انتشار به توافق برسند. کارشناسان بین المللی و البته بی طرف در سراسر جهان نظیر فرانس تیمرمنز، نایب رئیس کمیسیون اروپا تصمیم های کاپ ۲۷ و «برنامه اجرایی شرم الشیخ» را کافی نمی دانند. سال گذشته هم آنها معتقد به شکست کاپ ۲۶ در گلاسکو بودند و از آن به عنوان اجلاس بدقول ها یاد می کنند. باید گفت روزبه روز به ناامیدی درباره کاهش گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی اضافه می شود. روند مذاکرات، نشان دهنده همکاری توسعه یافته ها با کشورهای فقیر است، اما دولت هایی که اقتصاد نوظهور دارند، خواهان مذاکرات غیرتجویزی، غیرتنبیهی، تسهیل کننده، احترام به حاکمیت ملی و مطابق شرایط ملی هر کشور هستند. آنها معتقدند کاهش انتشار باید با اهداف جدیدتری از آنچه در معاهده پاریس نوشته شده است، تدوین شود. در شرم الشیخ و در فرآیند مذاکرات کاپ ۲۷ کشورها درباره چگونگی ساختار این برنامه کاری بحث کردند، اما دیدگاه های کشورها در این رابطه بسیار از یکدیگر فاصله داشت. کشورهای توسعه یافته و آسیب پذیر می خواستند مذاکرات؛ طولانی، قوی و خاص باشد، اما اقتصادهای نوظهور از مذاکرات کوتاه، ضعیف و گسترده حمایت می کردند. در این میان، تلاش های اتحادیه اروپا و کشورهای کوچک جزیره ای برای تضمین تعهدات قوی تر در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و تعیین سال ۲۰۲۵ برای دستیابی به اوج انتشار جهانی با شکست روبه رو شد.
همچنین در کاپ ۲۷ درباره تعریف «هدف جهانی سازگاری» پیشرفت هایی حاصل شد، اما انتظارات را برآورده نکرد. کشورها موافقت کردند، چارچوبی برای رسیدن به هدف سازگاری و تعیین مقدار پیشرفت در زمینه سازگاری ایجاد کنند. این موضوع باید آسیب پذیری و ظرفیت کشورها برای مقابله با تغییرات اقلیمی را مورد توجه قرار دهد و طیفی از موضوعات شامل آب، غذا، کشاورزی و فقر و شاخص ها، معیارها و اهداف مبتنی بر علم را در نظر بگیرد، اما مباحث مربوط به پیشنهاد تهیه گزارش ویژه درباره سازگاری از سوی حیات بین الدولی تغییر اقلیم ( IPCC ) به جایی نرسید.
اما آنچه واقعیت دارد، این است که اهالی سیاره زمین برای اینکه با یک کره سوزان مواجه نشوند و شاهد سوختن تنها خانه آبی و خاکی خود نشوند، باید میزان انتشار کربن و دیگر گازهای گلخانه ای را تا حدی کاهش دهند که تا سال ۲۰۳۰ تنها ۱ . ۵ درجه به دمای کره زمین اضافه شود؛ این در حالی است که دانشمندان چنین هدفی را محال می دانند.
