در انتظار بازگشت به شرایط عادی
بیش از شیوع همهگیری، گردشگری کسبوکار بسیار بزرگی بود که بیش از ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل میداد.
شیوع کرونا اثرات مخربی بر بسیاری از شاخصهای کلان اقتصاد و مولفههای ارزآور داشت که صنعت گردشگری نیز یکی از این موارد است. جابهجایی افراد و سفرها در فرآیند گردشگری و جهانگردی از مواردی است که درصورت رونق، به توسعه گردشگری منجر میشود و در صورت رکود میتواند صنعت گردشگری را به مرز ورشکستگی بکشاند.
از آنجا که اقتصاد بسیاری از کشورها وابسته به صنعت توریسم و گردشگری است، دولتمردان با تداوم روند شیوع کرونا به فکر یافتن راهی بهمنظور احیای صنعت گردشگری افتادند.
بسیاری نیز بهمنظور کاهش سرعت شیوع بیماری، اقدامات گستردهای برای مهار بیماری انجام دادند. البته برخی تلاش کردند از همین شرایط کرونا هم در راستای جذب گردشگر استفاده کنند که راهاندازی تورهای واکسن از این جمله بود.
با اینکه اکنون بسیاری از کشورها در برخی بخشها محدودیتها را کاهش داده و برخی از تورهای گردشگری با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی راه افتاده، بسته به شدت شیوع کرونا همچنان برخی از اصناف وابسته به گردشگری با محدودیت به کار خود ادامه میدهند. هتلها، خردهفروشان و خدمات داخل ساختمانی با تجمع جمعیتی مانند (رستورانها) بهدلیل ریسک بالا همچنان با محدودیتهای بسیار فعالیت دارند. حملونقل هوایی همچنان با محدودیت همراه و ریزش بالایی در جذب مسافر داشته است. هنوز محدودیتهای ورودی برای کشورهایی که دارای موارد بالای بیماری هستند، وجود دارد.
در جریان بررسی آثار کرونا بر اقتصاد جهان سازمانهای بینالمللی از جمله بانک جهانی و سازمان ملل گزارشهایی منتشر کردهاند. به گزارش بانک جهانی کاهش اشتغال، افزایش هزینههای معاملات بینالمللی و کاهش تقاضا برای خدماتی که نیاز به ارتباط نزدیک و مستقیم افراد با یکدیگر دارند از جمله آثار شیوع کرونا بر اقتصاد گردشگر است.
از طرف دیگر«شورای سفر و گردشگری جهانی» که در سال ۱۹۹۰ بهصورت رسمی تاسیس شده و در لندن قرار دارد، درباره کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی سفر در جهان و پیشبینی از دست رفتن ۵۰ میلیون شغل در این صنعت جهانی که ۳۰ میلیون آن متعلق به آسیا است، هشدار داده است. گزارشها و پیشبینیهای این شورا که مشتمل بر ۱۰۰ مدیر ارشد برجسته از تمامی بخشهای صنعت گردشگری از سراسر جهان است و با هدف بالا بردن آگاهی از مسافرت و گردشگری تاسیس شده، از اهمیت بالایی برخوردار است.
صنعت گردشگری ایران نیز مانند جهان با آسیبهای جدی مواجه شده که البته پیش از کرونا نیز تا حدی وجود داشت و مشکلات ویروس تاجدار هم مزید بر علت شد.
براساس آمار در ایران حدود ۵۹ درصد سفرها کاهش یافته و ممکن است حدود ۹۰ هزار نفر که بهطور مستقیم در صنعت گردشگری فعال هستند در صورت حمایت نشدن بیکار شوند. بهگفته بسیاری راهحل جلوگیری از سقوط صنعت گردشگری در ایران ایجاد تقاضای گردشگری است.
برقراری اکوسیستم گردشگری و ایجاد یک پارک فناوری در حوزه گردشگری از جمله پیشنهادات برای ارتقای تقاضای گردشگری محسوب میشود. براساس آمار شورای جهانی سفر و گردشگری، بخش سفر و گردشگری بعد از حوزه اطلاعات و ارتباطات و خدمات مالی، سومین بخش مهم اقتصادی در جهان به لحاظ رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۰ بوده است.
سفر، گردشگری و صنایع وابسته به جهانگردی در مجموع حدود ۱۰.۳ درصد تولید ناخالص داخلی و ۱۰.۴ درصد کل اشتغال دنیا را در سال ۲۰۱۹ به خود اختصاص داده است. البته در ایران نیز صنعت گردشگری با بهبود قابلتوجهی روبهرو بوده است. جذب گردشگر خارجی، افزایش سرمایهگذاری در این بخش با رقم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان و ۵۰۰ هتل در حال احداث که بخشی از آنها پنجستاره هستند از جمله شواهد روند بهبود بهشمار میروند.
تعداد بومگردی حدود ۵ برابر افزایش داشته و مجموع موارد یادشده ایران را در میان کشورهای خاورمیانه در رتبه هشتم (از میان ۱۱ کشور) در شاخص رقابتپذیری سفر و گردشگری قرار داده است. طبق پیشبینی بانک جهانی، شاید این صنعت تا سال ۲۰۲۳ میلادی به شرایط پیشین برگردد.