بهبود رشد اقتصادی در ۱۴۰۱
هادی حقشناس- کارشناس اقتصاد
سال آینده یکی از سالهای خوب اقتصاد ایران خواهد بود و رشد اقتصادی قابلتوجهی را خواهیم دید. رشد اقتصادی خوشبختانه در نیمه نخست امسال مثبت بود که نشاندهنده عملکرد مناسب در بخشهای گوناگون است اما باید توجه داشت بهدلیل دو شوک تحریم و کرونا که در سال ۹۷ و ۹۸ بر پیکر نحیف اقتصاد ایران وارد آمد، شاخصهایی مانند نرخ تورم، رشد نقدینگی و پیشیگرفتن نرخ استهلاک سرمایه بر نرخ سرمایهگذاری برجسته شد که جبران این موارد نیاز به زمان دارد.
اکنون شرایط بهگونهای است که این رشدها را مردم کمتر احساس میکنند. در واقع درست است که هم صادرات غیرنفتی و هم صادرات نفتی رشد داشته و در شاخص رشد اقتصادی از خود اثرهایی بهجا گذاشته اما تاثیر آنها در بخش واقعی اقتصاد کمتر دیده میشود. برای اینکه بزرگی شوک را درک کنیم، کافی است به این مثال توجه شود. میزان تورم اقتصاد امریکا پس از سالها به نرخ ۷ درصد رسید که عامل آن عمدتا افزایش نرخ انرژی بود. به این معنا که یک آیتم بهنام انرژی که با رشد نرخ همراه شد، تورم را به ۷ درصد رساند و این مسئله در چهل و چند سال گذشته امریکا، سیاستمداران را وادار کرد تا سیاست انقباضی پولی اتخاذ کنند.
اقتصاد ایران سالهاست تورمهای دو رقمی را تجربه میکند، البته درست است که صادرات نفت به یک میلیون بشکه رسیده اما نسبت به سال ۹۶ که ۲.۵ میلیون بشکه بود و درآمد آن تزریق میشد و با توجه به اینکه نرخ نفت هم افزایش داشته، زود است بهدنبال آثار آن در اقتصاد باشیم. درباره درآمد غیرنفتی هم باید گفت که قیمتها در این بخش بیشتر از حجم صادرات رشد داشته است. واکسیناسیون هزینه داشته اما مبلغ قابلتوجهی نیست. علاوه بر این، واکسیناسیون از دولت قبلی آغاز شد و در دولت جدید ادامه کار در حجم بالاتر سرعت گرفت.
بهعبارت سادهتر، قطعا واکسن موثر بوده و در این تردیدی وجود ندارد اما اینکه گفته میشود برای این مسئله هزینه شده و این هزینه کار جدیدی است را باید مورد دقت قرار داد. درباره آینده اقتصاد کشور با توجه به در نظر گرفتن اصلاحات اقتصادی مانند نظام مالیاتی، تغییرات در بودجه و خوشبینی درباره انجام مذاکرات، باید دو فرض برای اصلاحات در اقتصاد ایران در نظر داشت، اول با احیای برجام که فروش نفت به دو برابر افزایش پیدا خواهد کرد و این رقم به اقتصاد ایران تزریق میشود که قاعدتا بخشی از کاستیها و عدمسرمایهگذاریها از طریق آن جبران خواهد شد. سویه دیگر این است که نقلوانتقالات پولی ما امکانپذیر میشود. اکنون درباره بازگرداندن پولمان از کره، عراق و... دچار مشکل هستیم و حتی حق رای خود را در سازمان ملل از دست دادهایم؛ بنابراین احیای برجام نقلوانتقالات پولی را به شکل عادی به شکل قبل تبدیل میکند.
نکته سوم از مزایای احیای برجام هم این است که بحث سرمایهگذاری در ایران چه از سوی خارجیها و چه ایرانیهای مقیم خارج در ایران افزایش پیدا خواهد کرد. موارد اشاره شده در واقع سریعترین اتفاقاتی است که در ذهن متصور است و چنانچه به همین شکل پیش رود، رشد اقتصادی که از ابتدای سال تا به حال داشتیم، تقویت خواهد شد. مفهوم مسئله یادشده، برگشتن کسبوکارها به روال عادی است و از آنجا که تمام پیشبینیها این است که عوارض کرونا به حداقل خواهد رسید و برجام هم به حالت عادی برمیگردد، بنابراین پیشبینی میشود، سال آینده یکی از سالهای خوب اقتصاد ایران خواهد بود و رشد اقتصادی قابلتوجهی را خواهیم دید.
تمام دولتها تصمیم داشتند تا در قالب بودجه، دست به اصلاحاتی زنند که هیچیک موفق نشدند و نتیجه آن شد که بودجهها کموبیش شبیه هم بود.
اصلاحات باید در قالب برنامه دیده شود و دولت هم بهدنبال برنامه پنجساله هفتم است، در آنجا میتوان دست به اصلاحات ساختاری زد که سیاستهای مالی و بازرگانی و مالیاتی را در برگیرد.