کافی است در مترو پایتخت، روی سکو یک گوشه بایستید و آدم‌هایی را مشاهده کنید که با چه شتابی خودشان را به درهای باز قطاری که تازه توقف کرده، می‌رسانند. اگر مسافر هر روزه مترو تهران باشید اتفاقات و رفتارهای عجیبی را می‌بینید که از عهده تحلیل آن برنمی‌آیید؛ رفتارهایی که تنها با آموزه‌های جامعه‌شناسی و رفتارشناسی قابل‌تحلیل هستند. قطار پیش از رسیدن به سکو با بوقی ممتد اعلام ورود می‌کند و شتاب عده‌ای که هنوز روی پله‌های برقی هستند بیشتر می‌شود. این آدم‌های عجول روی پله برقی شروع به دویدن می‌کنند و سر راه خود دو سه نفری را بی‌توجه به سن‌وسال‌شان هول می‌دهند تا اولین نفری باشند که وارد قطار می‌شوند. بدون‌شک در این مسیر اخلاق در مراتب نازل‌تری قرار می‌گیرد. آنچه مسافران هر روزه مترو از آن به‌عنوان آداب متروسواری یاد می‌کنند چیزی است که جامعه‌شناس شهری آن را به‌عنوان اخلاق در مترو مطالعه می‌کند. آنچه در میانه شتاب حمل‌ونقل و عبور و مرور شهری رنگ می‌بازد اخلاق است. شتاب و سرعت بخشی از زندگی روزمره ساکنان شهرهای بزرگ است. در این شتاب هر وسیله نقلیه که شما را زودتر به مقصد برساند انتخاب می‌شود. قطارهای زیرزمینی معمولا به‌دلیل سرعت جابه‌جایی و هزینه کمتر اولویت نخست مسافران هر روزه شهرهای بزرگ هستند. سوالی که از خودمان می‌پرسیم مربوط به همین از بین رفتن اخلاق شهروندی در ترافیک شهری و در میان جمعیت‌های میلیونی است که هر روز در قطارهای زیرزمینی جابه‌جا می‌شوند؛ ویژگی‌ای که نمی‌دانیم خاص کشور ما است یا ویژگی تمام مسافران کلانشهرهای جهان. این روند در صف‌های خطوط تاکسیرانی و اتوبوسرانی هم دیده می‌شود؛ انواعی از حمل‌ونقل که باید ایستادن در صف و رعایت نوبت بخشی از فرهنگ مسافران آن باشد. جنجال معمولا از جایی شروع می‌شود که فردی با این حکم شخصی که نسبت به بقیه عجله بیشتری دارد، بدون رعایت حقوق شهروندی وارد وسیله نقلیه می‌شود. به تمام این اتفاقات که بخشی از انرژی مسافر هرروزه وسایل حمل‌و‌نقل عمومی را می‌گیرد، خرابی و فرسودگی ناوگان حمل‌و‌نقل شهری را هم اضافه کنید. پله‌برقی خراب، تصفیه هوای ناکارآمد، خرابی سیستم سرمایشی و گرمایشی در فصول گرم و سرد سال و ازدحام جمعیت. همه اینها برای بروز رفتاری که گاهی مشاهده می‌کنیم و همه‌مان را شوکه می‌کند، کافی است. حمل‌ونقل عمومی و جامعه هدف هر روزه این سیستم بخش مهمی است که نادیده گرفته می‌شود. از این رو گزارش تصویری این شماره صمت را با موضوع حمل‌ونقل شهری تنظیم کرده‌ایم. 3