تقویت انتظارات تورمی پس از حذف ارز ترجیحی و به‌دنبال آن افزایش بهای کالاهای اساسی، رشد نرخ ارز در بازار آزاد، روند رو به رشد بهای نفت در بازار جهانی و همچنین تثبیت نرخ فلزات در اوج، از مهم‌ترین عوامل مثبت و اثرگذار بر بازار سرمایه به‌شمار می‌روند که زمینه عبور شاخص از کانال ۱.۶ میلیون واحدی را فراهم کردند. در ادامه بی‌توجهی دولت نسبت به اعلام نرخ نفت خام، زمینه‌ساز قرمزپوشی گروه‌های نفتی در بورس شد و ازآنجاکه گروه‌های پالایشی لیدر بازار هستند این روند بر عملکرد کل بازار تاثیر منفی قابل‌توجهی داشت. در چنین شرایطی، عملکرد بازار در هفته پیش‌رو اهمیت بالایی دارد.

سال بازار سرمایه

مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت و در ارزیابی عملکرد بازار سرمایه در روزهای گذشته اظهار کرد: روند کلی بورس از ابتدای امسال مثبت ارزیابی می‌شود و حتی می‌توان به عبور مجدد شاخص بازار سهام از مرز یک میلیون و ۸۰۰ هزار واحدی نیز امید داشت. در واقع امسال را باید سال بازار سرمایه دانست، با این وجود، اهمال یا دخالت‌های دولت ضرر و زیان‌هایی را به این بازار تحمیل می‌کند که عموما هم قابلیت پیش‌بینی ندارند.

این کارشناس بازار سرمایه برگزاری مجامع و انتشار عملکرد و سود شرکت‌ها را در هفته‌های اخیر و پیش‌رو، یکی از محرک‌های اصلی و موثر بر بهبود عملکرد بازار سرمایه عنوان کرد.

وی در ادامه تورم و روند رو به رشد نرخ ارز را از دیگر عوامل مثبت و موثر بر عملکرد بورس دانست و افزود: با این وجود، اهمال دولت در تعیین نرخ نفت خام و همچنین افزایش ۰.۵ درصدی نرخ بهره بین‌بانکی از مهم‌ترین عوامل منفی موثر بر بازار سرمایه بودند. بدون تردید افت نرخ بهره بین‌بانکی بر جذابیت سرمایه‌گذاری در بورس می‌افزاید و امید می‌رود سیاست‌گذاران با دقت نظر روی این موضوع، مانع اعمال فشار بیشتر بر بازار سرمایه شوند.

صفاری در ارزیابی نرخ ارز و تاثیر آن بر عملکرد شرکت‌های بورسی اظهار کرد: نرخ ارز نیما بر عملکرد شرکت‌های بورسی به‌ویژه مجموعه‌های صادرات‌محور تاثیرگذار است. نرخ ارز نیما درحال‌حاضر در کانال ۲۵ هزار تومانی تثبیت شده است.

در حال‌حاضر دیگر امیدی به کاهش بیشتر نرخ دلار در بازار وجود ندارد؛ بنابراین صورت‌وضعیت شرکت‌های بورسی به‌ویژه شرکت‌های صادرات‌محور، مثبت ارزیابی می‌شود.

پالایشی‌ها علت قرمزپوشی بازار

این کارشناس بازار سرمایه در تشریح اخبار منفی درباره صنعت پالایش که به قرمزپوشی بازار سرمایه در روزهای اخیر منتهی شد، گفت: دولت بر عملکرد گروه پالایشی نظارت مستقیم دارد.

مواد اولیه موردنیاز این صنایع را دولت تامین و محصولات تولید شده توسط این واحدها را هم دولت خریداری می‌کند.

در همین حال، نرخ نفت خام نیز به‌عنوان مبنای سنجش عملکرد این شرکت‌ها از سوی دولت تعیین می‌شود؛ بنابراین می‌توان این‌طور ادعا کرد که دولت بر سودآوری یا ضرردهی این مجموعه‌ها تاثیر مستقیم دارد.

وی افزود: اهمال دولت در اعلام نرخ نفت خام برای احتساب صورت‌های مالی شرکت‌ها، به منزله سیگنال منفی برای گروه پالایشی تعبیر و به نزول کل بازار منتهی شد.

صفاری با اشاره به سابقه تکرار چنین مشکلاتی در سال‌های گذشته افزود: در چنین شرایطی، سهامداران بیم تکرار همان اختلافات قبلی و بروز اثرات منفی آن بر بازار سرمایه را دارند. با این وجود، همچنان عملکرد بورس در بلندمدت مثبت ارزیابی می‌شود.

انتظار برای روزهای خوش

رضا بهرامی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو باصمت اظهار کرد: شرایط بازار سرمایه به‌ویژه برای افرادی که نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری در این حوزه دارند، مثبت ارزیابی می‌شود. جریان سینوسی از نقل‌وانتقال پول در بازار وجود دارد و همین موضوع روند پایداری را در بازار شکل داده و رشد بازار را تقویت می‌کند.

این کارشناس بازار در ادامه گفت: با این وجود، ریسک‌هایی عملکرد بازار را تهدید می‌کند. به‌عنوان مثال، بازار سرمایه ما هنوز از افت نرخ برخی کالاها به‌ویژه فلزات در بازار جهانی متاثر نشده است. درنتیجه هر موضوعی که به ضعف در معاملات بازار سرمایه منتهی شود، فرصتی برای بروز این اثرات آشکار می‌کند. هرچند، این افت قابل‌توجه و ادامه‌دار نخواهد بود و بازار دوباره به روند صعودی بازخواهد گشت.

بهرامی افزود: افرادی که در حال‌حاضر در این بازار سرمایه‌گذاری کرده‌اند، می‌توانند امیدوار باشند که کمترین نرخ ناشی از افت و ریزش بورس در سال ۱۳۹۹ را پشت‌سر گذاشته‌اند و به بیان دیگر، کف نرخ ارزش هر سهم مشخص شده است؛ درنتیجه سرمایه‌گذاری در این بازار به‌مراتب روشن و شفاف می‌شود.

وی با اشاره به روند رو به رشد بهای دلار در بازار گفت: رصد نرخ ارز در ماه‌های گذشته حکایت از آن دارد که در حال‌حاضر کف نرخ دلار مشخص است. در ماه‌های گذشته این امید وجود داشت که اگر اخبار مثبتی از مذاکرات رفع تحریم به گوش برسد، نرخ دلار افت شدیدی را تجربه خواهد کرد اما اکنون این امید یا واهمه از بین رفته و تقریبا تمام تحلیلگران معتقدند ۲۵ هزار تومان کف نرخ دلار است. در همین حال برخی تحلیلگران نیز ۲۸ هزار تومان را کف نرخ دلار عنوان می‌کنند. علاوه بر این پیش‌بینی می‌شود نرخ ارز در آینده نه‌چندان دور در بازار آزاد به ۳۵ تا ۳۸ هزار تومان نیز برسد. در چنین شرایطی، روند رو به رشد نرخ دلار خود محرک قیمت‌ها در بازار است.

در واقع کف نرخ دارایی‌های دلاری، یا ارزش سهام شرکت‌های بورسی صادراتی، تضمین شده است. در چنین شرایطی هرچه هم شاهد ریزش در بازار سرمایه باشیم، این ریزش‌ها مقطعی خواهد بود.

بهرامی در ادامه، اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از واردات کالاهای اساسی را محرک دیگر بازار سرمایه دانست. در چنین موقعیتی توقعات تورمی زمینه تقویت خریداران را در بازار سرمایه فراهم کرده است. همزمان اثرات تورمی ناشی از رشد نرخ کالاهای اساسی در سایر بازارها نیز نمایان خواهد شد. بدین‌ترتیب باید ادعا کرد که پیوستگی تورم که در چند دهه اخیر بی‌سابقه بوده، زمینه‌ساز رشد بورس است، چراکه بازار سرمایه پیشقراول جهش‌های تورمی به‌شمار می‌آید و درحال‌حاضر اثرات آن را در بازار مشاهده می‌کنیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر وجود حباب در شاخص بازار سرمایه به‌ویژه در هفته پیش و پس از عبور شاخص از سد یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی گفت: به اعتقاد من در کوتاه‌مدت شاهد حبابکی در بازار بوده‌ایم اما هنوز این حباب نترکیده است.

در واقع ریزش‌هایی که در روزهای اخیر در بورس مشاهده کرده‌ایم، ربطی به ترکیدن این حباب کوچک ندارد. البته ترکیدن این حباب را هم نمی‌توان با شرایط ریزش بورس در سال ۹۹ یا تجربه‌های دیگر سقوط بورس در گذشته مقایسه کرد. بلکه تنها به یک فرصت چندماهه برای ریزش این حباب نیاز است.

بهرامی در ادامه ریزش سهام شرکت‌های پالایشی را علت اصلی افت بورس در روزهای اخیر دانست و افزود: از آنجاکه این گروه لیدر بازار هستند، تاثیر افت سهام آنها، بر عملکرد کل بازار، اثرگذارتر بود. بخشی از احتیاط معامله‌گران تحت‌تاثیر کوتاهی دولت در اعلام نرخ جدید نفت خام حاصل شده است. بدون تردید هرچه شفافیت بیشتری بر عملکرد گروه پالایشی حاکم باشد، خروج سرمایه از این بخش کمتر خواهد شد.

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اهمیت تحلیل بازار جهانی برای سرمایه‌گذاری در بورس اظهار کرد: نرخ نفت در بلندمدت صعودی ارزیابی می‌شود، تاجایی‌که حتی نرخ ۱۸۰ تا ۲۰۰ دلار به‌ازای هر بشکه نفت در سال ۲۰۲۳ قابل دسترس است. درنتیجه اثرات منفی یادشده ناشی از سیاست‌های اشتباه و ناکارآمدی دولت بر سهام شرکت‌های پالایشی گذرا خواهد بود.

بهرامی گفت: در موقعیت کنونی انتظار می‌رود تحلیلگران اهتمام بیشتری به رصد بازار جهانی داشته باشند. با توجه به سیاست‌های انقباضی اخذشده از سوی فدرال‌رزرو باید منتظر یک رکود تورمی برای یک بازه حدود یک‌ساله باشیم.

در همین حال رشد بهای نفت و نرخ فلزات همچون طلا، مس، روی و... نیز پیش‌بینی می‌شود. محرک رشد نرخ فلزات به‌قدری جدی هستند که انتظار می‌رود بهای فروش مس تا سال ۲۰۲۳ دست‌کم یک‌بار به کانال ۱۵ تا ۲۰ هزار دلار وارد شود. همین روند رو به رشد قیمتی نیز خود محرک اصلی بازار سرمایه در ماه‌های آینده خواهد بود. با این وجود، صورت وضعیت شرکت‌ها به‌‌طور مقطعی تاثیر منفی بر عملکرد بازار دارد.

سخن پایانی

عبور شاخص بورس پس از یک بازه زمانی ۲۰ ماهه از سد ۱.۶ میلیون واحدی، بیم‌وامید بسیاری در میان فعالان بازار سرمایه برانگیخت.

از یک‌سو با گذر این شاخص از سد مقاومت یادشده، امید به جان گرفتن دوباره بورس در سال جاری در میان سهامداران زنده شد و از سوی دیگر، شائبه سیگنال‌فروشی شنیده می‌شود.

از آنجا که هنوز خاطرات ریزش قابل‌توجه بورس در سال ۱۳۹۹ و متضرر شدن مردم و سرمایه‌گذاران بورسی زنده است، برخی فعالان بازار نسبت به تکرار شرایط هشدار می‌دهند. فارغ از واقعی یا غیرواقعی بودن شاخص بازار سرمایه باید تاکید کرد که روند صعودی بورس ادامه‌دار نبود.

از روز چهارشنبه گروه فرآورده‌های نفتی یکدست سرخپوش شد و شاخص کل را کاهش داد.

در طول ۳ ماه گذشته و به‌دنبال تجاوز نظامی روسیه به خاک اوکراین شاهد رشد قابل‌توجه بهای نفت در بازارهای جهانی بوده‌ایم.

به‌دنبال تداوم تنش در اروپای شرقی نرخ نفت در کانال ۱۰۰ دلاری تثبیت شده و در همین حال پیش‌بینی می‌شود نفت تا پایان سال جاری میلادی در همین محدوده قیمتی و حتی بالاتر به فروش برسد.

اما تعلل وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در اعلام نرخ جدید نفت، موجب‌شده صورت‌های مالی این صنعت براساس نرخ‌های قبلی اعلام شود. بنابراین گروه پالایشی که حکم لیدر بازار سرمایه کشور را دارد با فشار فروش مواجه شده است.

چالش یادشده موضوع جدیدی نیست و هر ساله مشکلاتی برای این گروه و صاحبان سهام آن ایجاد می‌کند و انتظار می‌رود تا زمان شفاف شدن گزارشات و به‌روز شدن آنها پس از اعلام نرخ نفت خام از سوی دولت ادامه یابد.

تحلیلگران بازار بر این باورند که چنانچه نرخ واقعی و به‌روزی از نرخ نفت اعلام شود، صنایع پالایشی می‌تواند سود مناسبی شناسایی کنند که بر عملکرد کلی شاخص بورس نیز تاثیرگذار خواهد بود.