اخبار ضدونقیض درباره احتمال بازگشت برندهای کره‌ای به ایران و ممنوعیت واردات این محصولات ازسوی رهبر معظم انقلاب اسلامی از مهم‌ترین خبرهای این صنعت در سال گذشته است. سال گذشته دفتر ریاست‌جمهوری با ارسال نامه‌ای به وزرای اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت، واردات تمام لوازم خانگی کره‌ای را ممنوع اعلام کرد. ممنوعیت واردات لوازم خانگی کره‌ای براساس درخواست برخی تولیدکنندگان از رهبر معظم انقلاب به‌منظور جلوگیری از وارد شدن لوازم خانگی به کشور شکل گرفت؛ بر همین اساس رئیس دفتر ریاست‌جمهوری خطاب به وزرای صمت و اقتصاد به‌طور رسمی موضوع جلوگیری از واردات لوازم خانگی کره‌ای به کشور را ابلاغ کرد. چندی پیش شایع شده بود، با پایان ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا انتهای سال ۱۴۰۰ و همچنین در راستای آزاد شدن پول‌های بلوکه ایران در کره جنوبی، برندهای معروف این کشور یعنی سامسونگ و ال‌جی دوباره وارد بازار لوازم خانگی ایران شوند. اما تاکنون هیچ خبر رسمی از لغو این ممنوعیت اعلام نشده و این روند همچنان ادامه دارد.

آمار و ارقام تولید لوازم خانگی

کارخانجات و واحدهای تولیدی داخلی در سال ۱۴۰۰ موفق به تولید بیش از ۶.۲ میلیون دستگاه لوازم‌خانگی بزرگ شامل تلویزیون، یخچال و فریزر، ماشین لباسشویی و کولر آبی شدند. بررسی آمارهای رسمی منتشرشده وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد از بین 4 قلم لوازم‌خانگی بزرگ یادشده، فقط تولید کولر آبی با افت اندکی مواجه شد و بقیه محصولات رشد داشتند. در سالی که گذشت در مجموع ۶ میلیون و ۲۷۳ هزار و ۶۰۰ دستگاه از اقلام یادشده تولید شد؛ آماری که در مقایسه با تولید 5 میلیون و ۸۳۲ هزار و ۴۰۰ دستگاهی این محصولات در سال ۹۹ رشد حدود ۸ درصدی را نشان می‌دهد. در سال ۱۴۰۰، تولید تلویزیون با ثبت رشد ۳.۶ درصدی به یک میلیون و ۳۰۵ هزار و ۴۰۰ دستگاه رسید، این در حالی بود که با مشکلات به‌وجود آمده به‌ویژه در تامین میکروچیپ‌ها که به یک معضل جهانی تبدیل شده بود، تامین قطعات به‌سختی انجام می‌شد. با این حال شرکت‌ها موفق شدند با پشت سر گذاشتن عقب‌ماندگی‌ها در تولید که تا آذر ادامه داشت، در نهایت تا پایان دی‌ تولید تلویزیون را با مدت مشابه سال ۹۹ برابر کنند و در ادامه رشد تولید را رقم بزنند. همچنین در سال ۱۴۰۰ کارخانجات و شرکت‌ها ۲ میلیون و ۲۶۵ هزار و ۳۰۰ دستگاه یخچال و فریزر تولید کردند. این آمار در هم‌سنجی با سال ۹۹ رشد ۸.۳ درصدی را نشان می‌دهد. در سال ۹۹ تعداد ۲ میلیون و ۹۱ هزار دستگاه یخچال و فریزر در کشور تولید شده بود. در بخش ماشین لباسشویی نیز رشد تولید ۲۰ درصدی به ثبت رسید و یک میلیون و ۴۵۶ هزار دستگاه از این محصول تولید شد، این در حالی است که در سال ۹۹ یک میلیون و ۲۱۳ هزار و ۶۰۰ دستگاه از این محصول از خط تولید کارخانجات خارج شده بود. در بخش کولر آبی شاهد افت تولید کارخانجات و شرکت‌ها بودیم. تولید یک میلیون و ۲۴۶ هزار و ۹۰۰ دستگاه از این محصول (در مقابل تولید یک میلیون و ۲۶۷ هزار و ۶۰۰ دستگاه کولر آبی در سال ۹۹) حکایت از کاهش ۱.۶ درصدی تولید آن دارد.

قاچاق، پدیده مخرب اقتصاد

حسین عماره- کارشناس اقتصاد: یکی از مسائلی که همواره بسیاری از صنایع تولیدی کشور را تهدید می‌کند، قاچاق است که یک پدیده مخرب برای نظام اقتصادی و روند توسعه پایدار در یک کشور در حال توسعه به‌‌شمار می‌آید.

افزایش سهم صنایع تولیدی کشور یکی از راهکارهای اصلی توسعه پایدار با نگاه ویژه به افزایش میزان صادرات و ارزآوری برای اقتصاد کشور است که قاچاق به‌عنوان یک پدیده مخرب از افزایش سهم تولیدکنندگان داخلی در شاخص مهمی به‌نام تولید ناخالص ملی جلوگیری می‌کند.

حمایت از تولید ملی و صنایع فعال داخلی نباید در حد حرف و نمایش باشد و بهتر است صنایع پیشران که در نقش لکوموتیوهای اقتصاد کشور عمل می‌کنند از حمایت‌های ویژه سیاست‌گذاری شده در حوزه‌های‌شان مثل مالیات، بیمه و... برخوردار باشند.

گزارش عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد، صنعت لوازم خانگی در ایران باوجود افزایش قاچاق در 6 ماه دوم سال ۱۴۰۰، رشد قابل‌توجهی داشته و نادیده گرفتن این رشد در فضای آلوده اقتصاد کشور، بی‌توجهی به حرکت جهشی در نظام اقتصادی است.

البته سیاست‌گذاری و استفاده از رویکردهای استراتژیک اقتصادی در مدیریت قیمت‌گذاری ازسوی شرکت‌های خصوصی یا دولتی فعال در این صنعت، یکی از الزامات اصلی پیشبرد اهداف اقتصادی در صنعت لوازم خانگی است و بی‌شک وزارت صمت باید دقت نظر بیشتری در این زمینه داشته باشد.

مراقب ایجاد رانت باشیم

مصطفی ایمانی‌پور- تحلیلگر اقتصاد و پژوهشگر صنایع ایران: صنعت لوازم خانگی همزمان با خروج ال‌جی و سامسونگ از کشور، چالش‌های اقتصادی و سیاسی مختلفی را پشت سر گذاشت و اکنون به یک بلوغ پایدار برای تصمیم‌گیری در بسیاری از موارد رسیده است؛ به‌عبارت دیگر خروج دو برند کره‌ای تولیدکننده محصولات لوازم خانگی از کشور، چالش‌های اقتصادی و سیاسی زیادی را برای وزارت صمت، بدنه اقتصادی دولت و تولیدکنندگان ایرانی به همراه داشت و خوشبختانه تلاش شبانه‌روزی تولیدکنندگان منجر به تامین نیاز داخلی در زمینه محصولات لوازم خانگی شد.

تولید در صنعت لوازم خانگی به‌گونه‌ای افزایش یافته که تولیدکنندگان ایرانی امروز نه‌تنها نیاز بازارهای داخلی را تامین می‌کنند، بلکه نقش مهمی در صادرات پیدا کرده و اطلاعات ارائه‌شده ازسوی وزارت صمت نشان می‌دهد سهم این صنعت از صادرات ایران بیش از 8 درصد است.

البته این فرصت به‌دست آمده برای تولیدکنندگان داخلی نباید منجر به ایجاد رانت و انحصار در این صنعت شود و متاسفانه این تجربه تلخ در زمینه صنعت خودرو وجود دارد. البته جلوگیری از ایجاد انحصار و رانت در این صنعت به‌آسانی ممکن است و قیمت‌گذاری و نظارت بر این روند از سوی شورای رقابت و سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان می‌تواند نقش مهمی در انحصارزدایی از صنعت لوازم خانگی ایران داشته باشد.

سخن پایانی

اطلاعات ارائه‌شده ازسوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نشان می‌دهد حجم واردات غیرمجاز و قاچاق برخی برندهای خاص لوازم خانگی در ماه‌های پایانی ۱۴۰۰ افزایش قابل‌توجهی داشته و همین موضوع منجر به وارد شدن ضربه‌های جدی به بدنه تولیدکنندگان داخلی این محصولات می‌شود. با این همه بسیاری از فعالان اقتصادی و کارشناسان معتقدند، محدودیت‌های ایجادشده برای لوازم خانگی فرصت خوبی برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرد تا در میان مردم محبوبیت و اعتبار کسب کنند. بسیاری از کالاهای ایرانی در بخش کیفیت با کالاهای خارجی برابری می‌کنند. البته شرکت‌های ایرانی هنوز محبوبیت و اعتماد کافی میان مردم ندارند. در برخی از این کالاها مزیت رقابتی خوبی ایجاد شده و صادرات قابل‌توجهی انجام می‌شود، اما در برخی از کالاها هم نیازمند واردات هستیم.