کرمان در تنگنای آب و سرمازدگی
درحالی‌که آفت‌های مختلف محصولات کشاورزی را دچار خسارت می‌کند و تغییرات اقلیمی ضرر هنگفتی روی دست کشاورزان می‌گذارد اما بیمه توان جبران خسارت‌ها را ندارد.
کشاورزی مهم ترین محور اقتصادی خانوارهای کرمانی محسوب می شود و از جمعیت سه میلیونی این استان حداقل ۲ میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در این عرصه امرارمعاش می کنند، هرچند کرمان ازنظر منابع آبی در تنگنا است اما مردمان کویر طی سال های متمادی با تلاش خود استان کرمان را درزمینه تولید بسیاری از محصولاتی باغی و جالیزی پیش انداخته اند. با این همه کشاورزان این استان با مشکلات جدی در حوزه آب و سرمازدگی مواجه بوده و نیازمند حمایت دولت برای جبران آسیب سرمازدگی هستند.
پسته، خرما، گردو و انواع مرکبات محصولات باغی هستند که استان کرمان در تولید آنها رتبه اول و دوم کشور را دارد و در تولید ۱۰ محصول جالیزی در جنوب کرمان استان کرمان سرآمد است و نیاز بخش عمده ای از بازار را تامین می کند. اما طی سال های اخیر دیده ایم که شیوع آفت های متعدد در کرمان خسارت های جدی به مزارع زده است به طوری که پسیل پسته، سوسک خرطومی خرما، مگس مدیترانه ای محصول مرکبات و کرم خراط گردو استان را با خسارت جدی مواجه کرده است و گاه تا ۹۰ درصد از محصول در استان از بین رفته است. در کنار خسارت آفت های مختلف به کشاورزی کرمان که اکثرا هیچ راه علاجی نیز از سوی پژوهشگران کشاورزی برای دفع آنها پیشنهاد نشده است تغییرات اقلیمی خسارت های بسیار سنگینی به کشاورزان وازد کرده است. به طوری که در امسال ۹۰ درصد پسته کرمان به دلیل سرمازدگی بهاره از بین رفته و بسیاری از کارگاه های فرآوری نیز بسته شده اند، همچنین خشکیدگی خوشه های خرما به دلیل گرمای شدید و کمبود رطوبت ۵۰ درصد از محصول شرق و جنوب کرمان را از بین برده است.
خسارت سرمازدگی
خسارت سرمازدگی به محصول پسته امسال معادل ۱۰ درصد اقتصاد کرمان عنوان شده که بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود. این رقم جدای از خسارت به نخلستان ها، باغ های مرکبات و خسارت های سیل به کشاورزان رفسنجان، انار و دیگر شهرستان های استان است. انتظار می رود در کنار خسارت های شدید آفت ها و تغییرات اقلیمی، عاملی به عنوان بیمه بخش قابل توجهی از مشکلات کشاورزانی که با افزایش قابل توجه نهاده های کشاورزی مواجه هستند را پوشش دهد؛ اما عملا بیمه با رقم های اندکی که پرداخت می کند نتوانسته جایگاه حمایتی خود را حفظ کند و با افزایش نرخ نهاده های تولید، تاخیر در پرداخت و عدم تناسب پرداخت ها با زیان وارده، شاهد کمرنگ شدن نقش بیمه در کشاورزی کرمان هستیم.
افزایش ریسک کشاورزی
کارشناسان معتقدند؛ در شرایط کنونی که ریسک کشاورزی در کرمان در حال افزایش است، حمایت های بیمه ای برای حفظ ظرفیت ها و ظرفیت های کشاورزی در استان کرمان ضرورتی انکارناپذیر است. بااین وجود، کشاورزان همیشه یکی از مشکلات خود را تاخیر در پرداخت، اندک بودن خسارت های پرداختی و عدم پوشش بیمه برای برخی از خسارت ها عنوان کرده اند. نکته جالب توجه اینکه شدت خسارت ها در برخی از سال ها به کشاورزان به حدی است که حتی توان پرداخت حق بیمه را هم ندارند.
لرزه تنش بر تن درختان پسته
یکی از کشاورزان پسته کار رفسنجانی در گفت وگو با مهر بیان کرد: متاسفانه در فصل اردیبهشت افت دما به حدی بود که سرشاخه های درختان پسته خشک شدند و همه محصول در ابتدای سال از دست رفت؛ به این ترتیب تنها ۱۰ درصد برخی از باغ ها قادر به ادامه حیات شدند و برداشت محصول داشتند که همین محصول نیز ریز و بی کیفیت بود. محمد بهبودی بیان کرد: میزان خسارت ها آنقدر زیاد بود که برخی درختان به شدت دچار تنش شدند و بعید است در سال آینده نیز بتوانیم محصول خوبی داشته باشیم. وی بااشاره به افزایش سرمازدگی در سال های اخیر گفت: باوجوداین خسارت ها و پیگیری های کشاورزان هیچ کمکی از سوی ددولت و پرداخت خسارت از سوی بیمه صورت نگرفته است. این کشاورز گفت: مسئولان هر از چند گاه از کمک هایی برای بازپرداخت وام ها سخن می گویند که شامل عدم پرداخت دیرکرد و تنفس در بازپرداخت می شود که با این حجم از خسارت ها همخوانی ندارد. وی گفت: بسیاری از کشاورزان به دلیل وضعیت موجود ترجیح می دهند دلالی پسته کنند و از روند تولید خارج شوند و یا به مناطق دیگر کوچ کنند که همه این موارد یعنی تشدید خسارت به سرمایه های کشاورزی رفسنجان.
مشکلات نخلداران شرق کرمان
محمد گلومکی یکی از کشاورزان نخلدار بم است که می گوید: امسال ۴۰ درصد از نخلستان های این استان دچار ریزش خرما شده ضمن اینکه سوسک خرطومی هم در نخلستان ها بیداد کرد و نخل ها را از بین برد.
وی گفت: بیمه در مقابل این خسارت ها باید حمایت واقعی کرده و پای کار باشد چون کشاورزان در صول سال به امید جبران خسارت در زمان آسیب، حق بیمه پرداخت می کنند. وی بیان کرد: هرسال شاهد بروز این خسارت ها هستیم اما در مقابل مسئولان فقط سکوت می کنند و پرداخت های بیمه ای هم بخش کوچکی از خسارت ها را جبران می کند. این کشاورز گفت: ماه به ماه نهاده های تولید گران می شود اما این نوع حمایت از کشاورزان، پاسخگو وضعیت بازار نیست.
خسارت های فراوان باغ های مرکبات
محمد شعبانی نیز در شهرستان جیرفت باغ مرکبات دارد که به مهر می گوید: کشاورزی سرمایه استان کرمان است؛ اما هرسال یک آفت عجیب می آید و خسارت های زیادی به بار می آورد و کسی هم چاره ای برای مبارزه با آن ندارد. وی به بروز آفت مگس مدیترانه ای در سال جاری اشاره کرد و گفت: این مگس عملا به کشاورزی جنوب کرمان خسارت جدی وارد کرده است اما راهکاری برای مقابله با این آفت نیست و حتی محصولات جالیزی را هم از بین می برد. وی گفت: کشاورزان باید در مقابل چنین آفت هایی حمایت شوند و مرکز تحقیقات کشاورزی هم برای مبارزه با این آفت وارد عمل شوند. یک فعال حوزه کشاورزی کرمان نیز با انتقاد از نحوه فعالیت صندوق بیمه کشاورزی در کرمان گفت: این صندوق در حال از دست دادن کاربرد خود است و باید برای رفع این مشکل چاره اندیشی شود.
محمد حسین اکبری به مهر گفت:اگر میزان پرداخت خسارت ها را چک کنیم کاملا مشخص است که در مقابل حجم بالای خسارت هایی که به کشاورزان وارد می شود پرداخت ها بسیار اندک است و مشکلات کشاورزان را جبران نمی کند. وی گفت: باید توانمندی صندوق بیمه کشاورزی افزایش یابد تا بتوان از داشته های کشور در بخش کشاورزی محافظت کنیم و اشتغال پایدار و تولید در این زمینه دچار مخاطره نشود. اکبری عنوان کرد: در شرایطی که کشاورزان دچار خسارت و مشکلات متعدد به دلیل تغییرات اقلیمی، آفات و مشکلات صادراتی می شوند دولت باید از کشاورزان حمایت جدی و عملی کند.
وی کاهش معافیت های مالیاتی کشاورزان، افزایش تعرفه های صادراتی، افزایش نرخ نهاده های تولید را موجب کاهش مزیت های تولید در بخش کشاورزی دانست.
پسته داران خسارت نگرفتند
رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان نیز وضعیت کشاورزی کرمان را به دلیل سرمازدگی و شیوع آفت ها نامناسب دانست و گفت: باید برای رفع این مشکلات ورود جدی شود و بحث تحقیقات و اقدامات علمی با توجه به حجم بالای بیکاران در بخش کشاورزی افزایش یابد. سید مهدی طبیب زاده گفت: امسال ۹۰ درصد پسته استان کرمان از بین رفته است و عملا تاکنون حمایتی از کشاورزان نشده است. وی عنوان کرد: پرداخت های محدودی انجام شده که بسیار اندک است و به هیچ عنوان خسارت ها را پوشش نمی دهد. رئیس اتاق بازرگانی استان کرمان خواستار توسعه خدمات بیمه ای شد و گفت: کشاورز اگر بداند بیمه در صورت خسارت های مختلف خسارت ها را کامل جبران می کند در کنار پرداخت حق بیمه، سرمایه گذاری بهتری برای افزایش تولید انجام می دهد.
سخن پایانی
با وقوع حوادث و بلایای طبیعی، خشکسالی و سرمازدگی شاهد ازبین رفتن محصولات کشاورزی بوده و هستیم و در این سال ها به دلیل تغییر اقلیم، سرمازدگی باغات نمود بیشتری داشته است. بیمه محصولات کشاورزی به عنوان یک راهکار برای مقابله با بلایای طبیعی، خشکسالی، تغییر اقلیم و آنچه محصولات کشاورزی را تهدید می کند و در نتیجه برای کاهش خسارت کشاورزان موردتوجه و تأکید قرار گرفته است؛ اما مشاهده می شود که کشاورزان از این بیمه استقبال نمی کنند.
