رقابت برای تامین بوکسیت بازار جهانی

اخیرا گینه صادرات بوکسیت خود را افزایش داد. همچنین، شرکت «Tianshan Aluminium» اعلام کرد، قصد دارد به‌صورت گسترده‌تر در بازار بوکسیت فعالیت کند. با این حال، این فعالیت‌ها تنها محدود به بخش استخراج بوکسیت نیست. در همین راستا، فعالان بخش فرآوری آلومینا و تولیدکنندگان آلومینیوم اولیه نیز اقداماتی گسترده در کل زنجیره ارزش این فلز همراه با تغییرات رشد بازار انجام داده‌اند.

آن‌طور که به‌نظر می‌رسد، رقابت برای تامین بوکسیت بازار جهانی روندی نزولی را تجربه نکرده است. طبق آخرین آمارهای ارائه‌شده، گینه از ابتدای سال ۲۰۲۵ تا سپتامبر همین سال حدود ۱۳۹.۲۱ میلیون تن بوکسیت را در بازار جهانی عرضه کرد که حدود ۴.۸۴ میلیون تن آن از طریق شرکت «Metro Mining» تامین شد. این شرکت فعال در ایالت کوئینزلند استرالیا نیز در گزارش ۹ماهه سال ۲۰۲۵ اعلام کرد در نیمه نخست سال ۲۰۲۵، میزان کل صادرات بوکسیت این شرکت به حدود ۹۹.۸ میلیون تن رسید. این رقم برای سه ماهه سوم امسال میلادی حدود ۳۹.۴۰ میلیون تن اعلام شد. این شرکت در نظر دارد به هدف‌گذاری ۱۹۹ میلیون تن صادرات بوکسیت برای کل سال ۲۰۲۵ برسد. باتوجه به اینکه ظرفیت بندری این شرکت نسبت به قبل حدود دوبرابر افزایش یافته و از 5 پایانه فعال به 9 پایانه رسیده است، دستیابی به این رقم چندان دور از دسترس نخواهد بود.

حجم واردات بوکسیت تا نیمه نخست سال ۲۰۲۵

طبق آخرین گزارش‌های ارائه‌شده، در حال‌ حاضر گینه و استرالیا همچنان تامین‌کنندگان عمده بوکسیت در سطح جهان به‌شمار می‌روند. در سال ۲۰۲۴، حجم صادرات بوکسیت گینه حدود ۱۲۳ میلیون تن گزارش شد، اما تا سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۵ این عدد به ۱۳۹ میلیون تن رسید. اگر این روند سرعت فعلی صادرات بوکسیت گینه تداوم یابد، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۵ میزان عرضه بوکسیت این کشور در بازار جهانی به بیش از ۱۷۵میلیون تن برسد.

براساس آمار ارائه‌شده از سوی اداره گمرک چین، حجم واردات بوکسیت تا نیمه نخست سال ۲۰۲۵ حدود ۱۰۳ میلیون تن اعلام شده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴ حدود ۳۳.۶ درصد افزایش را نشان می‌دهد. حجم واردات بوکسیت به چین در بازه زمانی مذکور از گینه ۷۹.۶۷ میلیون تن بوده که رشدی ۴۱.۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴ را به ثبت رسانده است.

فعالیت در صنعت آلومینا که ماده اولیه اصلی برای زنجیره آلومینیوم به‌شمار می‌رود نیز، هم‌پای بازار بوکسیت روند روبه‌رشدی را تجربه کرده است. در همین راستا، ساخت واحد جدید فرآوری آلومینا در منطقه اقتصادی چینگ‌دائو چین توسط شرکت «Almatis» آغاز شده است. با راه‌اندازی این واحد فرآوری، ظرفیت تولید آلومینای این شرکت در منطقه اقتصادی نامبرده در راستای تامین تقاضای صنایعی چون سرامیک‌های صنعتی، قطعات الکترونیک و خودروهای الکتریکی حدود دوبرابر افزایش خواهد یافت.

افزایش عرضه بوکسیت در حالی که تولید آلومینا و آلومینیوم اولیه در چین محدود شده است، باعث ثبت روند نزولی برای قیمت‌ها شده است. در همین رابطه، نرخ بوکسیت وارداتی از طریق کشتی‌های فله‌بر از گینه به چین در محدوده ۶۹ تا ۷۳ دلار به ازای هر تن در ماه اکتبر ۲۰۲۵ نوسان داشت و میانگین آن ۷۱.۸ دلار به‌ازای هر تن گزارش شد.

با ورود به ماه نوامبر امسال میلادی، حجم عرضه داخلی بوکسیت در چین به‌دلیل آغاز فصل بارندگی کمی محدود شده و به همین دلیل اختلالاتی در زنجیره تامین آن ایجاد شده است. با این حال، از آنجایی که واحدهای فرآوری آلومینا در چین موجودی انبار بالایی دارند، انتظار می‌رود نرخ بوکسیت همچنان روند نزولی خود را حفظ کند.

قیمت آلومینیوم اولیه در بورس «LME»

در نقطه مقابل، نرخ آلومینیوم اولیه در بورس «LME» روندی صعودی داشته است. نرخ این فلز در بورس مذکور در روز ۳۱اکتبر ۲۰۲۵ به 2 هزار و ۸۸۵ دلار در هر تن رسید و در ابتدای ماه نوامبر به 2 هزار و ۹۰۳ دلار به ازای هر تن صعود کرد. با این حال، طی روزهای بعد به 2 هزار و ۸۴۱ دلار در هر تن کاهش یافت. این افزایش نرخ آلومینیوم موجب بهبود وضعیت مالی بسیاری از تولیدکنندگان این فلز شده است.

برای مثال، شرکت «Century Aluminum» در گزارش خود اعلام کرده که افزایش نرخ آلومینیوم، منجر به ثبت عملکرد مالی مثبت در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۵ برای این شرکت شده است. سود عملیاتی این شرکت در سه‌ماهه مذکور به ۱۰۱ میلیون دلار رسیده؛ در حالی که در سه‌ماهه دوم، این رقم ۷۴ میلیون دلار بوده است. باوجود کاهش محموله‌های صادراتی آلومینیوم شرکت «Century Aluminum»، سود خالص شرکت به ۱۵میلیون دلار در مقابل ضرر 5 میلیون دلاری در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۵ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۴ رسید. همچنین شرکت «Vedanta» نیز در پایان سه‌ماهه منتهی به ماه سپتامبر ۲۰۲۵، رکورد جدیدی را برای سود عملیاتی خود به‌ثبت رساند.

در همین رابطه، درآمد عملیاتی این شرکت در این زمان به ۱.۳میلیارد دلار رسید که افزایش ۱۲درصدی را نسبت به دوره مشابه سال ۲۰۲۴ نشان می‌دهد. همچنین، ارزش کل درآمد این شرکت نیز در ۹ماهه سال ۲۰۲۵ به ۴.۴۹ میلیارد دلار رسیده که حاکی از رشد ۵.۹ درصدی نسبت به رقم اعلام‌شده برای مدت مشابه سال گذشته میلادی است.

افزایش نرخ آلومینیوم اولیه

افزایش نرخ آلومینیوم اولیه را می‌توان به عرضه محدود و تقاضای پایدار برای آن در بازار نسبت داد؛ اگرچه حجم زیادی از محموله‌های آلومینیوم در انبار بنادر ذخیره شده است، اما به‌دلیل تعرفه‌های وضع‌شده از سوی برخی کشورها، تعدادی از این محموله‌ها جابه‌جا نمی‌شوند. طبق گزارش ارائه‌شده در همین رابطه، حجم ذخایر انبارهای ثبت‌شده آلومینیوم بورس «LME» در بندر کلانگ مالزی در روز ۳۰ اکتبر ۲۰۲۵ افزایش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. با افزایش ۱۰۰هزار تنی محموله آلومینیوم در همین روز، مجموع ذخایر آن در این انبار به حدود ۳۶۶ هزار و ۸۵۰ تن رسیده است. بخش اعظم این افزایش ذخایر آلومینیوم به ارسال محموله‌های این فلز متعلق به شرکت «Trafigura» مربوط می‌شود. براساس آمارهای رسمی ارائه‌شده، شرکت «Tianshan Aluminium» از طریق شرکت زیرمجموعه خود یعنی «Jingxi Tiangui Aluminium»، موفق به دریافت مجوز بهره‌برداری «licença» از یک معدن بوکسیت با ظرفیت یک میلیون تن در سال در منطقه گوانگشی چین شده است. طی 2 تا 3 سال گذشته نیز این شرکت حضور خود را در بازارهای بوکسیت اندونزی و گینه گسترش داده است.

در اندونزی، شرکت «Tianshan» مالکیت کامل شرکت «PT Inti Tambang Makmur» فعال در زمینه استخراج بوکسیت را در ماه نوامبر ۲۰۲۴ به‌دست آورد. گفتنی است، شرکت مذکور یک سال پیش از این نیز به‌صورت غیرمستقیم ۵۰ درصد از سهام شرکت «Elite Mining Guinea S.A» را خریداری کرده بود.

آزادسازی ظرفیت بالقوه ذخایر عظیم بوکسیت

در هند، سیاست‌گذاران و کارشناسان صنعت آلومینیوم داخلی به دنبال آزادسازی ظرفیت بالقوه ذخایر عظیم بوکسیت در ایالت اودیسا هستند. آنها معتقدند؛ توسعه این ذخایر می‌تواند زمینه ایجاد ۲.۴ میلیون فرصت شغلی و توانمندسازی ۱۰هزار شرکت در مقیاس کوچک و متوسط (MSME) را از طریق توسعه ظرفیت تولید داخلی و ایجاد خوشه‌های صنعتی سبز فراهم کند. ناگفته نماند، چنین اقدامی می‌تواند نقش مهمی در تثبیت زنجیره تامین مواد اولیه صنعت آلومینیوم هند ایفا کند.

در حالی که فعالیت‌های استخراج و اکتشاف معدنی در بسیاری از نقاط جهان در حال توسعه یافتن است، دولت مالی بیش از ۹۰مجوز اکتشاف معدنی از جمله در بخش بوکسیت را لغو کرده است. براساس اعلام وزارت معادن این کشور، شرکت‌هایی که نتوانسته‌اند الزامات جدید قانونی را رعایت کنند، مجوزهای خود را از دست داده‌اند. طبق قوانین تازه به‌تصویب رسیده، دارندگان مجوز موظف به ارائه مدارک مشخصی هستند و بررسی‌ها نشان داده که بسیاری از شرکت‌ها به این شروط عمل نکرده‌اند.

این تحول بازتابی از روند مشابه در برخی کشورهای افریقایی، به‌ویژه گینه را نشان می‌دهد؛ جایی که دولت کنترل بیشتری بر بخش معدن اعمال کرده و تعدادی از مجوزهای اکتشاف معادن به‌علت عدم‌انطباق با مقررات تدوینی لغو شده است. دولت گینه هدف اصلی از وضع این سیاست‌گذاری‌های سختگیرانه را افزایش درآمدهای دولتی و حفاظت از منابع ملی عنوان کرده است.

در آن سوی کره‌ خاکی و در ایالات‌متحده امریکا، واحد فرآوری آلومینای شرکت «Atalco» به تخلیه پساب صنعتی در رودخانه می‌سی‌سی‌پی متهم شده است؛ موضوعی که نگرانی‌های تازه‌ای درباره نظارت محیط‌زیستی بر تنها واحد فرآوری فعال آلومینا در این کشور ایجاد کرده است. بررسی گزارش‌ها نشان می‌دهد تخلیه پساب صنعتی از واحد فرآوری آلومینای شرکت «Atalco» از یک خروجی مجاز انجام شده است، اما آزمایش‌های انجام‌گرفته، خلاف موارد مطرح‌شده را نشان می‌دهد. اسناد منتشرشده در سطح ایالتی، افزایش «pH» تا ۱۳.۴ را برای حدود ۱۴۴ ساعت در ماه سپتامبر ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که رقمی بسیار فراتر از حد مجاز 7 ساعت در ماه است.

تحولات مهم در زمینه تامین انرژی

در بخش پایین‌دست صنعت آلومینیوم، تحولات مهمی در زمینه تامین انرژی و مواد اولیه مشاهده می‌شود. واحد ذوب آلومینیوم «Bell Bay» وابسته به شرکت «Rio Tinto» در استرالیا، یک قرارداد جدید تامین برق منعقد کرده است که فعالیت آن را دست‌کم برای ۱۴ماه آینده تضمین می‌کند. این اقدام پس از تصمیم دولت ایالتی تاسمانی برای تمدید موقت قرارداد تامین انرژی انجام شده است و تولید پایدار واحد ذوب آلومینیوم را در حالی تضمین می‌کند که مذاکرات برای دریافت بسته حمایتی احتمالی دولت فدرال برای تامین انرژی آن در بلندمدت ادامه دارد. همچنین، توافق دیگری میان شرکت «Aluminium Bahrain B.S.C)» و شرکت «Epsilon Carbon Private Limited»، یکی از شرکت‌های پیشرو و یکپارچه در حوزه محصولات کربنی در هند منعقد شده است. براساس این توافق، دوطرف امکان ایجاد یک قرارداد بلندمدت برای تامین قطران زغال‌سنگ مذاب را بررسی خواهند کرد. این همکاری از یک‌سو امنیت روند تامین و بهره‌وری عملیاتی شرکت «Aluminium Bahrain B.S.C» را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر، از برنامه شرکت «Epsilon Carbon Private Limited» برای ایجاد یک واحد ذوب قطران زغال‌سنگ در بحرین حمایت می‌کند.

سخن پایانی

از معادن افریقا تا واحدهای ذوب و فرآوری آلومینیوم در آسیا و دیگر مناطق جهان، زنجیره ارزش آلومینیوم همچنان پویایی و سازگاری خود را حفظ کرده است و روزبه‌روز به‌سمت یکپارچه‌تر شدن پیش می‌رود. اگرچه چالش‌های قانونی و دغدغه‌های محیط‌زیستی، موانعی جدی در این مسیر ایجاد کرده است، اما روند کلی سرمایه‌گذاری، افزایش ظرفیت‌ها و همکاری‌های بین‌المللی نشان می‌دهد صنعت آلومینیوم در مسیر همسویی با اهداف رشد بلندمدت خود قرار دارد.