یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، تامین انرژی موردنیاز برای این خودروها در آینده است. کشور درحال‌حاضر با کسری قابل‌توجه برق روبه‌رو است که پیش‌بینی می‌شود این کسری در سال‌های آینده افزایش یابد. این وضعیت نه‌تنها بر هزینه‌های دولت تاثیر می‌گذارد، بلکه مانع از استقبال عمومی از خودروهای برقی نیز می‌شود. مردم به‌وضوح نگران تامین سوخت خودروهای خود هستند و این نگرانی ناشی از ناترازی انرژی در کشور است. کارشناسان معتقدند در چنین شرایطی، پرداختن به واردات یا مونتاژ خودروهای برقی می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند و منطقی به نظر نمی‌رسد. علاوه بر این، سیاست‌های جاری در حوزه واردات خودروهای برقی، با چالش‌های متعددی مواجه است. بازار داخلی هنوز آمادگی لازم برای پذیرش این نوع خودروها را ندارد و حتی برندهای معتبر جهانی نیز نتوانسته‌اند استقبال قابل‌توجهی را جلب کنند. از سویی هم برخی این‌گونه مطرح می‌کنند که نباید در تولید خودروهای برقی از دنیا عقب بمانیم و باید در این بخش همراه با جهان پیش برویم.  در این گزارش در گفت‌وگویی با کارشناسان حوزه خودرو نگاهی دارد به روند آینده تولید خودروهای برقی در کشور که در ادامه می‌خوانید.

ورود ناموفق به عرصه خودروهای برقی

حسین برخورداری، کارشناس حوزه خودرو در ارزیابی خود از نحوه ورود کشور به عرصه خودروهای برقی و برنامه‌های آینده در این بخش به  اظهار کرد: خودرو برقی مانند یک تئاتر بدون صحنه‌های متصل و داستان مشخص در ایران پیش می‌رود. شعارهای در پس آن بسیار زیاد است، اما در عمل، روند متمرکز و با برنامه‌ای برای آن پیش‌بینی نشده است. در جهان خودروهای برقی با استاندارد تعداد شارژر و میانگین فاصله شارژرها رده‌بندی می‌شوند، اما در ایران تاکنون تنها چند مورد محدود ایستگاه شارژر راه‌اندازی شده که به تعداد انگشتان یک دست است و تعداد زیادی خودرو با هدف تاکسی وارد شده که در نهایت به صورت شخصی فروخته شده و حتی تامین شارژر خانگی برای آنها سخت است. همچنین بدون بستر شارژ حتی در پارکینگ منازل مسکونی، شارژرهای خانگی نیز کارآمدی لازم را نخواهند داشت. به هر حال، قطار خودروهای برقی به حرکت درآمده و بدون برنامه‌ریزی هم ادامه پیدا می‌کند، اما بدون برنامه مدون و مشخص، نحوه طی مسیر این قطار مشخص نیست و قطعا این مسئله منجر به سوخت سرمایه بسیاری از مردم عادی خواهد شد که ابزار پیشرفت خودروهای برقی برای آیندگان خواهند شد.

حرکت بی‌برنامه و لاک‌پشتی در انتظار واکنش وزیر جدیدصمت

برخورداری ادامه داد: شرکت‌ها با وجود سختی فراوان همکاری با خودروسازان مطرح جهان، کم‌وبیش به سراغ خودروهای برقی رفته‌اند و حتی با هدف شوآف در برابر مقامات دولتی، خودروهای نسبتا مناسبی را برای ورود به کشور انتخاب کرده‌اند، اما در دوران وزارت صمت دولت جدید، اگر وزیر به این مسئله علاقه‌ای نشان ندهد، این مسیر کند می‌شود و در عوض خودروهای هیبریدی که همچنان بیشتر از برق به بنزین تکیه می‌کنند، عرضه خواهند شد که عمر عرضه آنها احتمالا کمتر از ۵ سال خواهد بود و در نهایت این خودروهای برقی هستند که آینده چند دهه را در اختیار خواهند گرفت. احتمالا تا ۵ سال آینده شمار کل خودروهای برقی وارد شده به بیش از ۱۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید و شرکت‌ها به مرور اهمیت بالای شبکه خدمات پس از فروش متخصص واقعی این حوزه را درک خواهند کرد و وجود خودروهای برقی، توسعه زیرساخت را نیز سرعت می‌بخشد و احتمالا در ۵ محور اصلی مواصلاتی کشور شاهد نصب و راه‌اندازی شارژر، البته به صورت محدود خواهیم بود.

هنوز بنزین داریم!

کارشناس حوزه خودرو به ویژگی‌های مثبت خودروهای برقی اشاره و اظهار کرد: خودروهای برقی، ساختار فنی بسیار ساده‌ای دارند، سنگین‌تر از خودروهای با سوخت فسیلی هستند و هزینه نگهداری به مراتب کمتری دارند. اگر تامین باتری‌ها و امکان تعمیرات به خوبی صورت بگیرد، نگرانی از هزینه بالای تعویض باتری کاهش پیدا می‌کند، اما در نهایت هنوز به بحران اتمام بنزین نزدیک نشده‌ایم که بگوییم همه به‌ناچار به سمت خودروهای برقی حرکت می‌کنند. در حقیقت مشتری نهایی، هنوز دلیل قوی و قطعی برای حرکت به سمت خودروهای برقی ندارد و تا زمانی که این دلیل به صورت عمومی گستردگی پیدا نکند، نمی‌توان انتظار جنبش واقعی خودروهای برقی را در کشور داشت.

هنوز در مرحله تئوری هستیم

برخورداری با بیان اینکه صنعت خودرو ما آمادگی نسبی برای تولید خودروهای برقی را دارد، گفت: با این حال به غیر از حرکات معدودی از کرمان موتور، هنوز خبری از حرکت قوی و هدفمند بخش خصوصی در این بخش وجود ندارد. از این نظر، قطعا عقب‌ماندگی زیادی نسبت به کشورهای دارای صنعت خودرو داریم و به دلیل تیراژ محدود تولید خودرو در کشور، نمی‌توانیم آینده پرفروغی در بخش صنعت برای خودروهای برقی متصور شویم. در ایران حتی جامعه الیت و کارشناسان و فعالان ارشد نیز آگاهی لازم نسبت به خودرو برقی را ندارند و بدون این آگاهی نمی‌توانیم در حوزه خودروهای برقی به بلوغ لازم برسیم. در حقیقت تاکنون تنها جامعه دانشگاهی در مسیر خودروسازی برقی قدم جدی برداشته که براساس تجربه، عملکرد این قشر بیشتر تئوریکال است تا عملگرا و تا زمانی که خودروسازان عملگرای واقعی با جدیت وارد حوزه خودروهای برقی نشوند، نمی‌توان از جدیت این برنامه اطمینان پیدا کرد.

کارشناس حوزه خودرو در پایان تاکید کرد: در ایران ورود حاکمیت و دستگاه‌های کلان به یک حوزه، همواره می‌تواند زمینه‌ساز توسعه آن بخش باشد، اما در زمینه خودروهای برقی، این همکاری و ایفای نقش در حداقل ممکن بوده و پروپاگاندای پیرامون آن در وضعیت حداکثری، بنابراین تا زمانی که حاکمیت از خودرو برقی استقبال نکند، بخش خصوصی برای شادی بخش دولتی و حاکمیت با جدیت در این مسیر قدم بر نمی‌دارد. این حقیقت تلخ و تاریک است، اما حقیقت واضحی برای صنعت خودرو ماست.

سرمایه‌گذاری روی خودروهای برقی اقتصادی نیست

در ادامه مسیح فرزانه، کارشناس حوزه خودرو نیز به وضعیت برقی‌سازی در صنعت خودرو اشاره کرد و به  گفت: برق به‌عنوان پاشنه آشیل صنعت، با کسری جدی در کشور مواجه است. در سال ۱۴۰۲، کسری برق به ۱۵ هزار مگاوات رسید و در تابستان ۱۴۰۳، این عدد به ۲۰ هزار مگاوات افزایش یافت. پیش‌بینی می‌شود سال ۱۴۰۴، کسری برق به ۲۵ هزار مگاوات برسد؛ بنابراین پرداختن به صنعت خودروهای برقی، نه تنها هزینه‌بر است، بلکه با استقبال کم مواجه خواهد شد.

با توجه به چالش‌های جدی که صنعت خودروهای برقی در ایران با آن مواجه است، به‌ویژه در زمینه تامین انرژی و زیرساخت‌ها، لازم است که یک ارزیابی جامع از وضعیت این صنعت انجام شود. درحال‌حاضر که کشور با کسری قابل‌توجه برق مواجه است و پیش‌بینی می‌شود این کسری در سال‌های آینده افزایش یابد، این وضعیت نه‌تنها بر هزینه‌های دولت تاثیر می‌گذارد، بلکه مانع از استقبال عمومی از خودروهای برقی نیز می‌شود. این شرایط نشان می‌دهد پرداختن به صنعت خودروهای برقی و واردات این خودروها، نه تنها برای دولت هزینه‌بر است، بلکه برای مصرف‌کنندگان نیز بار مالی سنگینی به همراه خواهد داشت. با توجه به این چالش‌ها، اولویت‌دهی به خودروهای هیبریدی به جای خودروهای برقی منطقی‌تر به نظر می‌رسد. خودروهای هیبریدی می‌توانند به کاهش مصرف سوخت و آلودگی کمک کنند بدون اینکه فشار زیادی به زیرساخت‌های انرژی وارد کنند.

زیرساخت‌ها فراهم نیست

فرزانه در ادامه به بازار خودروهای برقی در ایران اشاره کرد و افزود: پیش‌بینی آینده بازار خودروهای برقی در ایران نیز با توجه به شرایط موجود نگران‌کننده است. با زیرساخت‌های فعلی و استقبال پایین از این نوع خودروها، احتمالا شاهد یک طرح شکست‌خورده خواهیم بود. خودروسازان بزرگ دنیا نیز به این نتیجه رسیده‌اند که سرمایه‌گذاری در حوزه خودروهای برقی بازگشت اقتصادی مناسبی ندارد و اکنون به سمت فناوری‌های جدید مانند خودروهای هیدروژنی حرکت کرده‌اند. در آلمان، فروش خودروهای برقی امسال نسبت به سال گذشته ۶۷ درصد کاهش یافته است. این نشان‌دهنده تغییرات در تقاضا و نیاز مصرف‌کنندگان است؛ بنابراین ایران نمی‌تواند از روند جهانی جدا باشد و باید با دقت بیشتری به منابع انرژی خود نگاه کند. برای رقابت بین خودروهای برقی و سوخت فسیلی، نیاز است که سیاست‌گذاری‌ها تغییر کند. مشوق‌هایی مانند کاهش مالیات برای خریداران خودروهای برقی در کشورهای توسعه‌یافته مؤثر بوده‌اند، اما در ایران، سیاست‌های مالیاتی فعلی مانع از توسعه بازار خودروهای برقی شده است. درحال‌حاضر، مالیات‌های سنگین بر خودروهای بالای سه و نیم میلیارد تومان در کشور وجود دارد که با سیاست‌های دیگر در تضاد است.

نیازمند تغییرات بنیادین

کارشناس حوزه خودرو ادامه داد: تا زمانی‌که نوع سیاست‌گذاری‌ها در حوزه صنعت خودرو تغییر نکند، مشکلات ادامه خواهد داشت. در نهایت، برای موفقیت در صنعت خودروهای برقی، نیاز است که رویکردها و سیاست‌ها بازنگری شوند تا بتوان شرایط مناسبی برای توسعه این صنعت فراهم کرد. بدون تغییرات بنیادین در ساختار اقتصادی و مدیریتی، آینده صنعت خودروهای برقی در ایران تحت‌تاثیر چالش‌های جدی قرار خواهد گرفت.

فرزانه به مشکلات صنعت خودرو کشور اشاره کرد و افزود: با توجه به چالش‌های جدی که صنعت خودروهای برقی در ایران با آن مواجه است، ضروری است که به زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری‌های مرتبط با این صنعت توجه ویژه‌ای شود. در حال‌حاضر، کشور با ناترازی قابل‌توجهی در تامین سوخت مواجه است که این موضوع به‌طور مستقیم بر نگرانی‌های عمومی درباره تامین سوخت خودروها تاثیر می‌گذارد. مردم به وضوح نشان می‌دهند در شرایط کنونی، به سمت پمپ‌بنزین‌ها هجوم می‌آورند تا از تامین سوخت مطمئن شوند. این واقعیت بیانگر این است که بخش عمده‌ای از خودروها هنوز هم به سوخت بنزینی وابسته‌اند و هرگونه حرکت به سمت واردات یا مونتاژ خودروهای برقی در چنین شرایطی می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند.

واردات راهکار مناسبی نیست

کارشناس حوزه خودرو درباره واردات خودروهای برقی نیز گفت: این رویکرد مناسب به نظر نمی‌رسد و با چالش‌های متعددی مواجه است. بازار داخلی هنوز آمادگی لازم برای پذیرش این نوع خودروها را ندارد و حتی برندهای معتبر جهانی نیز نتوانسته‌اند استقبال قابل‌توجهی را جلب کنند. در این راستا، پیشنهاد می‌شود توجه بیشتری به واردات خودروهای هیبریدی معطوف شود.

خودروهای هیبریدی که دارای سیستم سوخت موازی هستند، مانند مدل‌های مختلف تویوتا و هیوندا، می‌توانند گزینه‌ای منطقی‌تر برای بازار ایران باشند و در کنار آن، به‌تدریج زمینه را برای پذیرش خودروهای برقی فراهم کنند.

این رویکرد نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت فسیلی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از فشار بر زیرساخت‌های انرژی کشور نیز بکاهد. در نهایت برای موفقیت در صنعت خودروهای برقی و رقابت‌پذیری آن با خودروهای فسیلی، نیاز است که سیاست‌گذاری‌ها بازنگری شوند و تمرکز بیشتری روی توسعه زیرساخت‌ها و فناوری‌های نوین باشد. تنها با اتخاذ رویکردهای منطقی و علمی می‌توان به آینده‌ای پایدار و موفق در این صنعت دست یافت.

فرزانه در پایان تاکید کرد: پیشنهاد می‌شود به جای تمرکز بر خودروهای برقی، اولویت با خودروهای هیبرید باشد. با توجه به زیرساخت‌های موجود، پیش‌بینی می‌شود استقبال از خودروهای برقی بسیار کم شده و این طرح به یک شکست ختم شود. خودروسازان بزرگ دنیا نیز به این نتیجه رسیده‌اند که سرمایه‌گذاری در خودروهای برقی توجیه اقتصادی ندارد و در حال حرکت به سمت تولید خودروهای هیدروژنی هستند.

سخن پایانی

بنا براین گزارش و آنچه بر صنعت خودرو گذشته، ورود کشور به عرصه خودروهای برقی با چالش‌های متعددی روبه‌رو خواهد بودکه از کمبود برق تا نبود سیاست‌گذاری‌های منسجم و عدم‌استقبال بازار را در برمی‌گرد. این وضعیت در بلندمدت مانع از توسعه پایدار و موفق خودروهای برقی می‌شود. برای دستیابی به موفقیت در صنعت خودروهای برقی، نیاز است که سیاست‌گذاری‌ها بازنگری شوند و همکاری مؤثری بین نهادهای دولتی و خودروسازان برقرار شود. تنها با اتخاذ رویکردهای علمی و منطقی می‌توان به آینده‌ای پایدار در این صنعت دست یافت. تغییرات بنیادین در ساختار اقتصادی و مدیریتی ضروری است تا بتوان مشکلات موجود را حل کرده و زمینه را برای توسعه زیرساخت‌ها و فناوری‌های نوین فراهم کرد. بدون این تغییرات، آینده صنعت خودروهای برقی در ایران تحت‌تاثیر چالش‌های جدی قرار خواهد گرفت و امکان دستیابی به اهداف بلندمدت وجود نخواهد داشت.