در زمینه ساختمان و ساخت‌وساز، استانداردها به تدوین بهترین شیوه‌های بین‌المللی و الزامات فنی کمک می‌کنند تا ایمنی ساختمان‌ها و سایر سازه‌ها تضمین شود. این استانداردها به‌طورمنظم با همکاری تمامی ذی‌نفعان از جمله معماران، طراحان، مهندسان، پیمانکاران، مالکان، تولیدکنندگان، نهادهای تنظیم‌کننده، سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان بروزرسانی می‌شوند تا با تغییرات آب‌وهوایی، جمعیتی و اجتماعی همگام شوند.

استانداردها به بهبود فرآیند ساخت‌وساز کمک کرده و صنعت را قادر می‌سازند تا با ایجاد مشخصات و فرآیندهای طراحی و ساخت موردتوافق بین‌المللی، کارآمدتر عمل کند. همچنین، این استانداردها بستری را برای فناوری‌ها و نوآوری‌های جدید فراهم می‌آورند که به صنعت کمک می‌کند تا به چالش‌های محلی و جهانی ناشی از تغییرات جمعیتی، بلایای طبیعی و تغییرات آب‌وهوایی پاسخ دهد.

مبانی طراحی سازه‌ها با تمرکز بر استانداردهایی که به اصطلاحات و نمادها توجه دارند، تضمین می‌کند که سازه‌ها به‌طور پایدار ساخته شوند و توانایی مقابله با نیروهای خارجی مانند حوادث شدید آب‌وهوایی و بلایای طبیعی را دارند.

 بحث استانداردسازی درباره انواع مصالح ساختمانی از الزامات اساسی به‌شمار می‌رود. براساس آیین‌نامه نظارت بر استانداردهای اجباری مصالح ساختمانی که به‌تصویب هیات‌وزیران رسیده، استفاده از محصولات ساختمانی استاندارد در فرآیند ساخت‌وساز الزامی است.

استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد در پروژه‌های عمرانی برای حفظ امنیت و ایمنی شهروندان از اهمیت بالایی برخوردار است. در زمینه نظارت بر استفاده از این مصالح در ساخت‌وسازها، نیاز به تلاش‌های بیشتری از سوی نهادهای مسئول، از جمله سازمان نظام‌مهندسی ساختمان، احساس می‌شود.

مهندسان باید به استانداردهای کیفیت مصالح در طرح‌های عمرانی و ساخت‌وسازها توجه بیشتری داشته باشند. تولید و استفاده از مصالح ساختمانی استاندارد موجب افزایش طول عمر مفید ساختمان‌ها می‌شود، در حالی که استفاده از مصالح غیراستاندارد می‌تواند به هدررفت سرمایه ملی و کاهش کیفیت منجر شود.

اهمیت توجه به استانداردها و مقررات ساختمانی

موضوع مسکن باکیفیت و استاندارد یکی از مسائل حیاتی کشورهای در حال توسعه، از جمله ایران، به‌شمار می‌آید. هرچند سرعت گسترش و ساخت‌وسازها تا حدی می‌تواند نیازهای کمی و مادی شهروندان را برآورده کند، اما غفلت از جنبه‌های کیفی می‌تواند منجر به بروز چالش‌های فراوانی شود.

باوجود اینکه نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران درباره تقسیم‌بندی کیفیت ساختمان‌ها و مسائل مرتبط با مسکن متفاوت است، اما واقعیت این است که کیفیت ساختمان‌ها یکی از عوامل کلیدی در بهبود کیفیت زندگی افراد در محیط‌های شهری به‌شمار می‌رود. سرپناه مناسب تنها به‌معنای وجود یک سقف بالای سر نیست، بلکه شامل آسایش، فضای کافی، دسترسی فیزیکی، امنیت مالکیت، استحکام سازه، بهداشت و آموزش و همچنین موقعیت مکانی مناسب نیز می‌شود که باید به آنها توجه ویژه‌ای صورت گیرد.

در حال‌ حاضر، بسیاری از سازندگان در پروژه‌های خود به مسائل کمی بیشتر توجه می‌کنند و از رعایت اصول و قواعد موجود غفلت می‌ورزند. متاسفانه در سال‌های اخیر، موجی از این نوع اقدامات به‌راه افتاده که منجر به کاهش تعداد ساختمان‌هایی شده است که از تمامی استانداردها و کیفیت‌های لازم برخوردار هستند.

استانداردها و مقررات ساختمانی شامل مجموعه‌ای از قوانین، دستورالعمل‌ها و مقررات هستند که به‌منظور ایجاد ساختمان‌های ایمن، پایدار و بادوام تعیین شده‌اند.

 این استانداردها شامل مواردی نظیر استفاده از مواد باکیفیت، رعایت مقررات بهداشتی و ایمنی و طراحی مناسب سازه‌ها و سیستم‌های مختلف ساختمانی است.

رعایت استانداردها و مقررات ساختمانی در صنعت ساخت‌وساز از اهمیت بالایی برخوردار است و به‌عنوان یک ضرورت اساسی شناخته می‌شود. ایمنی، دوام و کیفیت کلی یک ساختمان به‌شدت به پیروی از این رهنمودها و پروتکل‌ها وابسته است. این استانداردها به‌عنوان چارچوبی عمل می‌کنند که هدف آن تضمین امنیت، عملکرد و پایداری پروژه‌های ساختمانی است. آنها شامل مجموعه‌ای از راهنمایی‌ها و شیوه‌نامه‌ها هستند که معماران، مهندسان و پیمانکاران باید به آنها توجه کنند تا اطمینان حاصل شود که ساختمان‌ها از نظر سازگاری و استحکام سازه‌ای در سطح مطلوبی قرار دارند.

 در فرآیند ساخت‌وساز، توجه به این استانداردها و مقررات از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. این مقررات به ایجاد سازه‌های ایمن، پایدار و بادوام کمک می‌کنند و در نهایت به حفظ جان افرادی که از این ساختمان‌ها استفاده می‌کنند، یاری می‌رسانند.

کیفیت، شرط اول ساخت‌وساز

ناصر کاهه، کارشناس مسکن به صمت گفت: خوشبختانه در کشور ما مهندسان و معماران بااستعدادی وجود دارند. به‌عبارت دیگر، استعدادهای زیادی در صنعت ساختمان در این سرزمین وجود دارد که بسیاری از این افراد به کشورهای دیگر رفته و پروژه‌های بزرگ را مدیریت می‌کنند، اما متاسفانه، خروج سرمایه‌گذاری از صنعت ساختمان موجب شده است که کیفیت ساخت‌وساز نیز کاهش یابد و ما تنها به پروژه‌هایی با حداقل استانداردها اکتفا کنیم.

وی در ادامه توضیح داد: استانداردسازی یکی از جنبه‌های حیاتی در صنعت ساخت‌وساز است که متاسفانه مسئولان به‌طور عملی و اجرایی به آن توجه کافی نکرده‌اند. با ارتقای کیفیت در این حوزه، می‌توانیم بسیاری از حوادث احتمالی را پیش‌بینی کرده و از شدت خسارت‌های ناشی از آنها بکاهیم. این موضوع به‌ویژه در ساخت‌وسازهای شهرهای پرجمعیت از اهمیت بیشتری برخوردار است. ساخت‌وسازهای ایمن از نظر اقتصادی نیز شامل عواملی چون هزینه مجوزهای قانونی، نرخ مصالح ساختمانی، هزینه نهایی ساخت و میزان سودآوری همواره موردتوجه قرار گرفته‌اند. کیفیت فنی و اجرایی ساختمان‌ها باید به‌طورجدی در برنامه‌های مسئولان گنجانده و پیگیری شود. با اقدامات مقطعی و سلیقه‌ای نمی‌توان به نتایج مطلوب دست یافت. کیفیت، نخستین شرط در ساخت‌وساز است. این تحلیلگر بخش مسکن عنوان کرد: نظام اداری ساخت‌وساز که فرآیندهای طراحی، اجرا و کنترل ساختمان را براساس استانداردها و ضوابط معماری، شهرسازی و فنی بیان می‌کند، در حال ‌حاضر با اقدامات وزارت راه و شهرسازی برای تدوین اصلاحیه آیین‌نامه نظام اداری کنترل مقررات ملی ساختمان، در آستانه تغییرات اساسی قرار دارد. امید است که وزیر جدید وزارت راه و شهرسازی بتواند این موضوع را بهبود بخشد.

از تولید مصالح غیراستاندارد جلوگیری شود

کاهه افزود: هیچ‌کس نمی‌تواند انکار کند که ایران عزیز ما یکی از کشورهای پرحادثه در جهان است. این وضعیت طبیعی ایجاب می‌کند که تولید مصالح ساختمانی با استانداردهای ملی و بین‌المللی در اولویت بخش ساختمان قرار گیرد. وزارت راه و شهرسازی، سازمان ملی استاندارد و سایر نهادهای مرتبط با صنعت ساخت‌وساز باید به این موضوع مهم توجه ویژه‌ای داشته باشند و مانع از تولید مصالح غیراستاندارد و نامرغوب در کشور شوند. باتوجه به ظرفیت‌های موجود، چرا نباید از آنها بهره‌برداری کنیم؟

به‌گفته وی؛ استفاده از مصالح ساختمانی نامرغوبی که برای صنعت ساخت‌وساز مناسب نیستند، در میان برخی فعالان این حوزه رواج یافته است. این موضوع می‌تواند به کاهش عمر مفید ساختمان‌ها و افت کیفیت ساخت آنها منجر شود. کیفیت بالای مصالح و نحوه استفاده از آنها از جمله عوامل کلیدی در بهبود کیفیت ساخت‌وساز به‌شمار می‌روند. متاسفانه، بسیاری از مصالح ساختمانی مورداستفاده در این صنعت فاقد استانداردهای لازم و کیفیت مطلوب هستند که نتیجه آن کاهش عمر مفید ساختمان‌ها است.

این کارشناس معتقد است: یکی از راه‌های بهبود کیفیت ساختمان‌ها، جذب افراد متخصص به این حوزه است. همچنین، استفاده از مصالح با کیفیت بالا و افزایش نظارت‌های نهادهای مربوطه مانند شهرداری‌ها و سازمان‌های نظام‌مهندسی ساختمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لازم است که به‌طورمنظم کیفیت در تمامی جنبه‌های ساخت‌وساز ارتقا یابد. این مسائل موضوعات پیچیده و دشواری نیستند که نتوان در برابر آنها موضع‌گیری کرد.

وی ادامه داد: برای دستیابی به ساخت‌وساز ایمن و استاندارد در کشور، ضروری است که تمامی افرادی که در اجرای پروژه‌های ساختمانی نقش دارند، به‌طور تخصصی آموزش‌های لازم را دریافت کنند. این امر به کاهش زمان و هزینه‌های ساخت‌وساز کمک کرده و موجب استفاده بهینه از منابع و سرمایه‌های موجود خواهد شد. بدون شک، در چنین شرایطی شاهد ساخت ساختمان‌های باکیفیت خواهیم بود. باید درک کنیم که زمان آزمون و خطا به پایان رسیده و اکنون زمان عمل است.  نمی‌گویم که هیچ تلاشی برای بهبود کیفیت ساختمان‌ها انجام نگرفته، اما لازم است که نواقص موجود با سرعت بیشتری برطرف شوند.

وی در پایان گفت: باتوجه به پیشرفت‌های صنعتی در ایران و جهان، نیاز به ساخت اماکن و پروژه‌های ساختمانی به‌طورمداوم در حال افزایش است. این حوزه نیازمند مهارت‌های خاص و حرفه‌ای است، بنابراین ضروری است که اقدامات موثری در راستای ارتقای کیفیت سازه‌ها انجام شود. اگر متخصصان تمام توان خود را به‌کار گیرند و به‌طورمستمر دانش و مهارت‌های خود را بهبود بخشند، قادر خواهند بود در پروژه‌های بهتری مشارکت کنند.

سخن پایانی

اگرچه نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران درباره تقسیم‌بندی کیفیت ساختمان‌ها و مسائل مرتبط با مسکن متفاوت است، اما نمی‌توان انکار کرد که کیفیت ساختمان‌ها یکی از عوامل اساسی در بهبود کیفیت زندگی افراد در محیط‌های شهری به‌شمار می‌آید. سرپناه مناسب تنها به‌معنای داشتن یک سقف بالای سر نیست، بلکه شامل آسایش، فضای کافی، دسترسی فیزیکی، امنیت مالکیت، استحکام و دوام سازه، بهداشت و آموزش و همچنین موقعیت مکانی مناسب نیز می‌شود که باید به آنها توجه ویژه‌ای شود.

کارشناسان معتقدند به‌دلیل افزایش روزافزون جمعیت، تورم و سرعت بالای ساخت‌وساز، توجه چندانی به استانداردسازی ساختمان‌ها نمی‌شود. سازندگان در تلاش هستند تا با کاهش هزینه‌های ساخت، سود بیشتری کسب کنند. کنترل کیفیت در فرآیند ساخت‌وساز از اهمیت بالایی برخوردار است و اطمینان از کیفیت بالای ساختمان‌های ساخته‌شده، یکی از عوامل کلیدی در بهبود شرایط زندگی به‌شمار می‌آید. متاسفانه، امروزه بسیاری از مصالح ساختمانی که استفاده می‌شوند، از کیفیت پایینی برخوردار هستند و حتی حداقل استانداردهای کیفی را نیز رعایت نمی‌کنند.

استانداردسازی در صنعت ساختمان از جمله عوامل کلیدی به‌شمار می‌آید. با افزایش روزافزون جمعیت، تحولات چشمگیری در حوزه ساختمان‌سازی رخ داده است. با مدیریت مناسب، طراحی نقشه‌های پیشرفته و کنترل روش‌های اجرایی، می‌توان به اهداف موردنظر در زمینه استانداردسازی دست یافت.