چشم‌بادامی‌ها معجزه نمی‌کنند
چندی پیش در دیدار وزیر راه‌وشهرسازی با وزیر مسکن چین بر امضای تفاهنامه همکاری در سفر قریب‌الوقوع رئیس‌جمهوری تاکید شد. محور اصلی گفت‌وگو در این دیدار مشارکت چین در مسکن اجتماعی و استیجاری بوده و بر اعطای تسهیلات به شرکت‌های چینی تاکیده شده است.
داستان ورود چینی‌ها به بازار ساخت‌وساز ایران نخستین‌بار در سال ۱۴۰۰ شنیده شد و حتی در سال ۱۴۰۲ اخباری مبنی بر ساخت استادیوم از سوی چینی‌ها در ایران منتشر شد، اما شواهد و قرائن پس از ۲ سال حاکی از آن است که مشارکت چشم‌بادامی‌ها در حد حرف بوده، چراکه ساخت‌وسازی دیده نشده است. بررسی کارنامه چینی‌ها نشان می‌دهد طی یک دهه گذشته در کشورهای فقیر و در حال توسعه نظیر لائوس، زامبیا و سریلانکا نپال سرمایه‌گذاری و صدها میلیارد دلار در قالب وام و پروژه‌های زیرساختی پرداخت کرده است، به‌طوری‌که در حال حاضر به بزرگ‌ترین طلبکار جهان تبدیل شده، زیرا بسیاری از کشورها توان بازپرداخت وام‌ها را نداشته‌اند و در مقابل زمین و پروژه به چینی‌ها واگذار شده است.
به‌گفته کارشناسان، از آنجایی که چینی‌ها کیفیت را فدای کمیت می‌کنند و دانش مهندسی چینی‌ها بسیار پایین‌تر از مهندسان ایرانی است، نباید وارد حوزه ساخت‌وساز ایران شوند، چراکه معجزه نخواهند کرد. از سوی دیگر، مشکل ساخت‌وساز در ایران کمبود نقدینگی است، نه دانش ساخت‌وساز.
صمت در گزارش امروز به بررسی ورود چینی‌ها به بازار ساخت‌وساز ایران پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
چینی‌ها کیفیت را فدای کمیت می‌کنند
در همین زمینه رضا میرزاهدی، کارشناس بازار مسکن به صمت گفت: تجربه نشان داده دولت هیچ‌وقت در ساخت مسکن موفق نبوده است، زیرا تبحری در مسائل فنی ـ مهندسی و مدیریت ندارد. همچنین دولت توانایی تامین نیروهای متخصص در این زمینه را هم ندارد. از سوی دیگر، سیستمی که دولت برای ساخت‌وساز پیاده می‌کند، بروکراسی پیچیده و گیرهای بسیار دارد.
وی با بیان اینکه آزموده را آزمودن خطاست، تاکید کرد: به‌همین علت، دولت نباید همان اشتباه‌های قبلی را تکرار کند، بلکه باید ساخت‌وساز را به بخش خصوصی واگذار کند و فقط برای تامین مالی فعالان این حوزه فکری کند.
میرزاهدی اظهار کرد: چینی‌ها در ساخت مسکن نشان دادند موفق هستند، اما تجربه نشان داده است کشورهایی که برای ساخت‌وساز وارد ایران شده‌اند مانند شرکت کوزو که در ساخت مسکن مهر مشارکت کرده، موفق نبوده‌اند. درست است چینی‌ها سرعت بالایی دارند و به تعهدات خود عمل می‌کنند، اما کیفیت را فدای کمیت می‌کنند و مسکنی که می‌سازند، کاملا در تضاد با آداب و رسوم و فرهنگ ایرانی است، در واقع این نوع مسکن منحصر به خودشان است.
چینی‌ها از نظر مهندسی ضعیف هستند
این کارشناس بازار مسکن اظهار کرد: در حال حاضر شرکت‌های بزرگ ایرانی که در ساخت‌وساز فعال هستند، کم نیستند. همچنین نیروی کار متخصص از مهندس گرفته تا معمار در ایران وجود دارد، بنابراین چرا باید از مهندسان چینی استفاده کرد که از نظر دانش مهندسی بسیار ضعیف‌تر از ایران هستند. از طرف دیگر، مشکلی در تامین مصالح ساختمانی و مواد اولیه نداریم و به‌اندازه کافی در ایران تولید می‌شود. تنها مشکلی که سازندگان ما دارند،کمبود نقدینگی است. اگر این چالش رفع شود، در ساخت مسکن حمایتی یا استیجاری، مشکلی نخواهیم داشت.
وی تصریح کرد: چینی‌ها برای رضای خدا در کشورمان دست به ساخت‌وساز نمی‌زنند و باید ایران در قبالش به آنها نفت بدهد، بنابراین بهتر است از نیروی مهندس و کارگر خودمان برای ساخت مسکن حمایتی یا استیجاری استفاده کنیم. در واقع مشارکت چینی‌ها در ساخت‌وساز، ضریب بیکاری و حتی تورم را بالا می‌برد و به‌ضرر اقتصاد کشورمان تمام خواهد شد.
کالاهای چینی قابل‌اعتبار نیستند
میرزاهدی خاطرنشان کرد: کشورهای کره، ایتالیا، فرانسه و حتی ترکیه در ایران ساخت‌وساز داشته‌اند، اما چینی‌ها تا به‌حال تجربه‌ای در این زمینه نداشته‌اند، ضمن اینکه کالاهای چینی در هیچ زمینه‌ای قابل‌اعتبار نیستند، چراکه کیفیت را فدای کمیت می‌کنند. در واقع ساخت ساختمان توسط چینی‌ها نظیر خودروهای‌شان است. در حال حاضر شاهد آن هستیم که خودروهای چینی ظاهر زیبایی دارند، اما کیفیت خوبی ندارند، به‌طوری‌که حتی خودروهای ایرانی، اعتبار بیشتری نسبت به چینی‌ها دارند.
این کارشناس بازار مسکن تاکید کرد: در صورت ورود چینی‌ها به بخش ساخت‌وساز،آنها از مصالح بی‌کیفیت استفاده خواهند کرد، همچنین مهندسان چینی از لحاظ فنی و مهندسی نسبت به کره‌ای‌ها و ژاپنی‌ها حتی ترک‌ها بسیار ضعیف‌تر هستند، اما کارگران بسیار ارزانی دارند، به‌همین‌علت موفق شده‌اند اقتصاد جهانی را تصاحب کنند.
وی در پاسخ به این سوال که همکاری ایران و چین موجب انتقال تکنولوژی و دانش مهندسی نخواهد شد، گفت: دانش مهندسی را ایران باید در اختیار چین بگذارد، چراکه در این زمینه ضعیف هستند و هیچ برتری نسبت به ایران ندارند. به‌طوری‌که مهندسان ما از لحاظ علمی بالای ۶۰ درصد، قوی‌تر از آنها هستند. تنها نفعی که چین می‌تواند برای ایران در بحث ساخت‌وساز داشته باشد، ورود کارگران چینی به ایران و واردات مصالح ساختمانی است.
مشارکت چینی‌ها به‌ضرر اقتصاد تمام می‌شود
میرزاهدی در پاسخ به این سوال که چرا دولت برای ساخت مسکن استیجاری یا حمایتی از انبوه‌سازان داخلی استفاده نمی‌کند، گفت: دولت فکر می‌کند اگر چینی‌ها وارد بازار ساخت‌وساز ایران شوند، معجزه رخ می‌دهد، در حالی که این‌طور نیست. در ازای نفتی که باید ۷۰ دلار پول بدهند، ۳۰ دلار بیشتر نمی‌دهند، بنابراین مشارکت‌شان به‌ضرر اقتصاد ما تمام خواهد شد.
فاجعه رخ خواهد داد
این کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه در صورت ورود چینی‌ها به حوزه ساخت‌وساز، فاجعه رخ خواهد داد، گفت: در حالی که مهندسان خبره‌ای در زمینه ساخت‌وساز داریم که حرفی برای گفتن نه‌تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر هم دارند، وزیر راه و شهرسازی به فکر جبران پولی است که در ازای نفت به چینی‌ها فروخته‌اند.
وی تاکید کرد: اگر قرار است دولت برای فروش نفت به چین دست به تهاتر بزند، چرا کالاهای دیگر وارد نمی‌کند و قصد دارد از شرکت‌های چینی دعوت کند تا دست به ساخت‌وساز بزنند، آن هم با اعطای حداکثر تسهیلات. این در حالی است که اگر از نیروی کار ایرانی برای ساخت‌وساز بهره ببرد، نه‌تنها این تدبیر، موجب اشتغال بسیاری از جوانان خواهد شد، بلکه مقداری از تورم مسکن نیز از دوش مردم برداشته خواهد شد.
مشارکت چینی‌ها درحد حرف باقی می‌ماند
همچنین مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس بازار مسکن به صمت گفت: مشکل تامین مسکن، تکنولوژی و دانش نیست، بلکه کمبود نقدینگی است. چون دولت با کمبود شدید بودجه مواجه است و بانک‌ها هم قادر به اعطای تسهیلات به سازندگان و خریداران مسکن نیستند، حتی اگر تسهیلاتی به متقاضیان اختصاص یابد،کافی نخواهد بود.
وی افزود: بنابراین مشکل بخش مسکن، تامین مالی است. اگر چین دست به تامین مالی می‌زند؛ قدم‌شان روی چشم. اما روشن است که چین موسسه خیریه ندارد که در قبال دریافت ریال دست به ساخت‌وساز بزند و باید ایران دلار پرداخت کند.
سطان‌محمدی اظهار کرد: اگر دولت قرار است برای ساخت‌وساز چینی‌ها دلار پرداخت کند، بهتر است سازندگان ایرانی را با ریال تامین مالی کند که دست به ساخت‌وساز بزنند. سازندگانی که از لحاظ دانش و علم مهندسی هیچ کم و کسری از چینی‌ها ندارند.
این کارشناس بازار مسکن تاکید کرد: سال‌هاست صحبت از همکاری ایران و چین در بخش ساخت‌وساز می‌شود، اما به جایی نرسیده است. به نظرم در این دوره هم دیدار وزیر راه‌وشهرسازی با وزیر مسکن چین در حد حرف باقی خواهد ماند.
مشکل اصلی، تامین مالی است
وی با بیان اینکه این دیدارها نتیجه‌ای نخواهد داشت، چون مشکل اصلی بخش ساخت‌وساز، تامین مالی است، گفت: در شرایطی که سرمایه‌گذار ایرانی امیدی به بازگشت سرمایه ندارد، چگونه سرمایه‌گذار خارجی وارد حوزه ساخت‌وساز شود. همچنین دولتی که در حال حاضر نمی‌تواند مایحتاج اساسی را تامین کند، چطور می‌خواهد منابع مالی را صرف مسکن کند.
سلطان‌محمدی تاکید کرد: خانواری که در تامین حداقل معیشت خود مانده‌اند، چگونه می‌توانند اقساط دلاری ناشی از ساخت مسکن اجتماعی را پرداخت کنند. دولت هم نمی‌تواند زیربار چنین تعهد سنگینی برود، چراکه تشنه منابع ارزی است. به‌عبارت دیگر، چرا باید ذخایر ارزی را صرف ساخت مسکن توسط چینی‌ها کند، در حالی که در بخش زیرساخت، لنگ منابع ارزی است.
این کارشناس بازار مسکن با تاکید بر اینکه در حوزه ساخت مسکن هیچ نیازی به دانش مهندسان چینی نداریم، گفت: در کشور مهندسان باسوادی داریم. فقط تنگنای بخش مسکن، تامین مالی است. البته نمی‌توان انتظار داشت دولت دست به تامین مالی بزند، چراکه طی چند دهه گذشته، سهم دولت از ساخت مسکن به ۵ درصد هم نرسیده و بالای ۹۵ درصد مسکن توسط خانوارها و بخش خصوصی ساخته شده است. الان هم سرمایه‌گذاران وارد حوزه ساخت‌وساز نمی‌شوند، چون فضای سرمایه‌گذاری مساعد نیست و باید دولت شرایط را بهبود ببخشد.
سخن پایانی
در حالی دولت به فکر مشارکت چینی‌ها در ساخت‌وساز مسکن اجتماعی و استیجاری است که مهندسان ایرانی از طراحی گرفته تا ساخت مسکن، هیچ کم و کسری از چینی‌ها ندارند. فقط مشکل‌شان در ساخت‌وساز، کمبود نقدینگی است که می‌طلبد دولت اقداماتی در این زمینه انجام دهد. در صورتی که چینی‌ها وارد حوزه ساخت‌وساز شوند، این امر فاجعه‌بار خواهد بود، چراکه از نظر دانش مهندسی، بسیار ضعیف‌تر از ایران هستند. از سوی دیگر، تبحر خاصی در سرسری‌سازی دارند، به‌گونه‌ای‌که کیفیت را فدای کمیت خواهند کرد. به‌همین علت، کارشناسان معتقدند نباید نفت باارزش و ذخایر ارزی کشور را در اختیار چینی‌ها در قبال ساخت مسکنی قرار دهیم که خودمان تبحر بیشتری نسبت به آنها در ساخت و ساز مسکن داریم. در واقع اگر جوانب به‌طورکامل برای مشارکت چینی‌ها در ساخت مسکن در نظر گرفته نشود، یک قرارداد برد ـ باخت خواهد بود که جز افزایش تورم و بیکاری، نتایج دیگری برای ایران نخواهد داشت. در واقع چنین تفاهنامه‌ای به‌نفع کشور چین خواهد بود، چراکه شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت‌های ساختمانی چینی، بدهی بالایی دارند و باید از راه‌های مختلف نظیر مشارکت در ساخت، آن را جبران کنند.
