تفاوت روش دلفی و گروه کانونی یکی از مباحث مهم در تحقیقات کیفی و کمی است. این مبحث در مطالعات مختلف علمی و اجتماعی به ‌طور گسترده ‌ای مورد استفاده قرار می ‌گیرد. این دو روش، اگرچه هدف مشابهی در جمع‌آوری داده‌ ها دارند، اما در فرآیند اجرایی، نوع مشارکت ‌کنندگان و نحوه تحلیل اطلاعات تفاوت ‌های اساسی با یکدیگر دارند. روش دلفی بیشتر بر جمع‌ آوری نظر های متخصصان و کارشناسان در یک زمینه خاص متمرکز است. از یک فرآیند چند مرحله‌ ای برای رسیدن به توافق یا پیش ‌بینی استفاده می‌ کند. در مقابل، گروه کانونی با تمرکز بر گروه‌ های غیر متخصص و با هدف دریافت دیدگاه‌ های عمومی و گسترده در مورد یک موضوع خاص، جلسات بحث و تبادل نظر برگزار می‌ کند. این تفاوت ‌ها باعث می ‌شود که هر یک از این روش‌ ها در موقعیت ‌های مختلف و با اهداف متفاوت، کاربرد های خاص خود را پیدا کنند.

تفاوت روش دلفی و گروه کانونی

امروزه استفاده از روش ‌های مختلف جهت جمع ‌آوری داده ‌ها و تحلیل اطلاعات امری رایج است. به همین دلیل بررسی تفاوت روش دلفی و گروه کانونی به شدت حائز اهمیت خواهد بود. دو از این روش‌ ها که به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند، روش دلفی و گروه کانونی هستند. این دو روش به منظور دریافت نظرات و دیدگاه ‌های افراد مورد استفاده قرار می‌ گیرند، اما از جنبه‌ های مختلف تفاوت ‌هایی دارند. بنابراین باید به بررسی تفاوت روش دلفی و گروه کانونی بپردازید. در رابطه با تفاوت این دو روش می توانید از تجربیات دکتر آریا پارسا استفاده کنید.

مفهوم و هدف کلی روش دلفی و گروه کانونی

روش دلفی و گروه کانونی هر دو تکنیک ‌هایی برای جمع ‌آوری و تحلیل داده‌ ها از گروه ‌های هدف هستند، اما هدف و روند اجرایی این دو روش متفاوت است. روش دلفی به طور عمده در تحقیقات پیش ‌بینی و جمع ‌آوری نظر های متخصصان به کار می‌ رود. علاوه بر این به صورت یک فرآیند تکراری و چند مرحله ‌ای می باشد. این روش به طور معمول در فواصل زمانی مختلف انجام می ‌شود. نظر های افراد از طریق پرسشنامه‌ ها جمع‌ آوری شده و به تحلیل ‌های بعدی پرداخته می گردد. در روش دلفی، به طور معمول گروهی از متخصصان در موضوع خاصی مشارکت دارند. هدف اصلی آن رسیدن به یک توافق یا پیش ‌بینی دقیق در مورد یک موضوع خاص است.

در مقابل، گروه کانونی، یک روش تحقیق کیفی است. در این روش گروهی از افراد به بحث و تبادل نظر در مورد یک موضوع خاص می ‌پردازند. این روش به طور معمول برای جمع‌ آوری اطلاعات در مورد دیدگاه‌ ها، عقاید و نگرش ‌های افراد در یک موضوع خاص استفاده می ‌شود. گروه کانونی به صورت جلسات باز و آزاد برگزار می گردد. هدف آن کاوش در عمق مسائل و دریافت پاسخ‌ های گسترده از شرکت‌کنندگان است.

شیوه اجرایی و زمان ‌بندی در روش‌ های دلفی و تکنیک گروه کانونی

یکی از بزرگ ‌ترین تفاوت روش دلفی و گروه کانونی در نحوه اجرای آن ‌ها و زمان ‌بندی جلسات است. در تکنیک گروه کانونی، همانطور که اشاره شد، فرآیند اجرایی به صورت چند مرحله ‌ای است. این مراحل شامل ارسال پرسشنامه، دریافت پاسخ ‌ها، تحلیل داده ‌ها و ارسال مجدد نتایج برای بازخورد می باشد. این روند ممکن است چندین بار تکرار شود تا زمانی که به یک توافق نسبی یا پیش ‌بینی قطعی برسند. بنابراین، روش دلفی به زمان بیشتری نیاز دارد و به طور معمول به صورت غیرحضوری و از راه دور انجام می‌ شود.

در تکنیک گروه کانونی، جلسات معمولا به صورت حضوری یا آنلاین برگزار می ‌شود. تعاملات مستقیم بین اعضای گروه در یک زمان کوتاه‌ تری اتفاق می ‌افتد. در این روش، یک گروه از افراد به مدت چند ساعت یا چند روز برای بحث و تبادل نظر در مورد موضوعی خاص گرد هم می ‌آیند. زمان ‌بندی این جلسات کوتاه ‌تر است و بیشتر بر مبنای تعاملات فوری و بحث‌ های گروهی استوار می باشد.

مشارکت ‌کنندگان و انتخاب نمونه در روش دلفی و تکنیک گروه کانونی

مشارکت ‌کنندگان در هر دو روش نقش بسیار مهمی در کیفیت و اعتبار نتایج دارند. در انواع روش دلفی، معمولا از متخصصان یا کارشناسان برجسته در یک زمینه خاص استفاده می‌ شود. این افراد به دلیل تخصص خود قادر هستند به طور دقیق ‌تری پیش‌بینی ‌ها و دیدگاه ‌های خود را ارائه دهند. بنابراین، نمونه ‌گیری در این روش بیشتر بر اساس ویژگی ‌های تخصصی و شایستگی‌ های علمی افراد است. اعضای گروه دلفی احتمال دارد از مناطق مختلف جغرافیایی یا حتی سازمان ‌ها و شرکت‌ های مختلف انتخاب شوند.

کاربرد ها و محدودیت‌ های روش دلفی و گروه کانونی

هر دو روش دلفی و تکنیک گروه کانونی در تحقیقاتی که نیاز به جمع ‌آوری نظرات و پیش ‌بینی ‌ها می باشد، کاربرد های زیادی دارند. روش دلفی به ویژه در پیش ‌بینی روند های آینده، توسعه سیاست‌ ها و تصمیم ‌گیری ‌های استراتژیک کاربرد دارد. به عنوان مثال، در پیش ‌بینی تغییرات اقتصادی یا تحلیل ریسک ‌های تکنولوژیکی، از این روش استفاده می ‌شود. علاوه بر این، چون اعضای گروه دلفی از تخصص بالایی برخوردار هستند، این روش به درستی می ‌تواند به بررسی موضوعات پیچیده و تخصصی پرداخته و نظر های دقیق و معتبر دریافت کند.

از سوی دیگر، گروه کانونی بیشتر در تحقیقاتی کاربرد دارد که هدف آن‌ ها بررسی نظرات و نگرش ‌های عمومی یا گروه ‌های خاص در مورد یک موضوع است. این روش برای بررسی نیاز های مصرف ‌کنندگان، بازخورد از محصولات جدید یا حتی مطالعه روند های اجتماعی بسیار مناسب می باشد. محدودیت عمده گروه کانونی این است که چون بحث ‌ها در یک جلسه محدود به زمان و مکان مشخصی برگزار می ‌شود، ممکن است به اندازه روش دلفی قابلیت تعمیم و دقت کمتری داشته باشد.

انتخاب بین روش دلفی و گروه کانونی بستگی به اهداف تحقیقاتی، نوع داده ‌های مورد نظر و منابع موجود دارد. هر دو روش دارای مزایا و محدودیت‌ های خاص خود هستند، اما با انتخاب مناسب می ‌توانند به جمع‌ آوری داده ‌های مفید و معتبر برای تحقیقاتی با اهداف خاص کمک کنند.