آب خزر در راه تهران؟ جزئیات یک طرح جنجالی
یکی از کارشناسان حوزه محیط زیست با اشاره به طرح انتقال آب دریای خزر به تهران، درباره پیامدهای زیستمحیطی این پروژه توضیحاتی ارائه داد. وی تأکید کرد که اجرای چنین طرحهایی بدون بررسی دقیق آثار اکولوژیکی و منابع پایدار، میتواند تبعات جدی برای اکوسیستم منطقه و منابع طبیعی کشور بههمراه داشته باشد.

با تشدید بحران آب در تهران، طرح انتقال آب از دریای خزر به پایتخت بار دیگر بهصورت جدی در محافل کارشناسی و تصمیمگیری مطرح شده است؛ طرحی که به اعتقاد بسیاری از متخصصان، میتواند به یکی از پرهزینهترین و پرریسکترین پروژههای زیستمحیطی کشور تبدیل شود.
ابراهیم نجفی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، اخیراً اعلام کرده است که بخش قابل توجهی از آب شرب تهران از طریق حدود ۵۰۰ حلقه چاه زیرزمینی تأمین میشود؛ روشی که به گفته وی، خطر افزایش فرونشست زمین را بههمراه دارد. او هشدار داده است که اتکای همزمان به منابع زیرزمینی و بارندگیهای فصلی، پاسخگوی نیازهای آبی شهری با جمعیتی بیش از ۱۰ میلیون نفر نخواهد بود.
نجفی در ادامه، طرح انتقال آب از دریای خزر را تنها گزینه پایدار برای تأمین آب تهران دانسته و مدعی شده است که زیرساختهای لازم برای اجرای این پروژه تا حد زیادی فراهم شده است.
به گفته او، از نکا تا شهرری دو خط لوله نفتی وجود دارد که میتوان از همان مسیر برای احداث خطوط انتقال آب بهره گرفت. بر اساس مطالعات انجامشده در بنیاد آب خزر، حدود 80 درصد مسیر پروژه تاکنون تملک شده است. سناریوی پیشنهادی شامل انتقال سالانه 200 میلیون مترمکعب آب به تهران و بازگرداندن پساب تصفیهشده به دریاچه قم برای احیای آن است.
سطح آب دریای خزر بیصدا اما پیوسته در حال عقبنشینی است؛ حتی بدون کاهش محسوس در ورودی رود ولگا، مهمترین منبع تغذیه آن. این نشانهای روشن از برهمخوردن تراز طبیعی دریاچه است؛ جایی که گرمایش زمین و تبخیر فزاینده، نظم هزارساله بزرگترین پهنه آبی محصور در خشکی جهان را بههم زده است. این مورد باعث شده تا نگرانیهایی درخصوص فشار بیشتر بر خزر به دنبال انتقال آب وجود داشته باشد.
محسن موسوی خوانساری کارشناس محیط زیست میگوید: حجمی که برای انتقال در نظر گرفته شده است،100 تا 200 میلیون مترمکعب به صورت سالانه است که در مقابل حجم آب 78 هزار میلیارد مترمکعب دریای خزر مانند قطرهای از دریاست و عملا تاثیری بر حجم آب ندارد. لذا نگرانی در این خصوص نیست.
وی ادامه میدهد: نگرانی اصلی درخصوص آسیبی است که به محیط زیست منطقه وارد میشود، اگرچه قرار است این انتقال از محل خط لولهای که پیشتر برای گاز وجود داشته انجام شود اما در هر صورت آسیب آن به طبیعت بیشتر خواهد شد. این آسیب به ویژه در محدوده جنگلهای هیرکانی که ثبت جهانی شده است ممکن است نتیجه تلاش چندساله برای ثبت این اثر را از بین ببرد.
این کارشناس هشدار داد: مورد دیگر مربوط به تاسیسات و خطوط لوله است؛ با توجه به پسروی آب خزر اگر قرار باشد این انتقال آب به صورت پایدار انجام شود، قطعاً با مشکل مواجه خواهیم شد. به زبان عامیانه هرچه دریا عقبتر برود، لولهگذاری باید بیشتر امتداد پیدا کند که این موضوع میتوان هزینهآفرین شود و تخریبهای بیشتری به دنبال داشته باشد.