سناریوی پر چالشی که هر سال تکرار می‌شود و علاوه بر تاثیر بر آلودگی هوا و تولید و نیروی کار بر سایر بازارها مانند بازار سرمایه نیز موثر است. هرچند که همچنان برخی از مدیران معتقدند مشکلی در تامین گاز نداریم.

مشکلی در تامین سوخت وجود ندارد

در حال ‌حاضر به‌دلیل افزایش بی‌سابقه مصرف گاز در بخش خانگی، محدودیت‌ها در سوخت‌رسانی به نیروگاه‌ها و صنایع عمده همچون سیمان آغاز شده تا از افت فشار گاز در شبکه سراسری جلوگیری شود، اما آن‌طور که سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرده محدودیتی برای تامین سوخت مایع ازسوی وزارت نفت وجود ندارد و کارخانه‌های سیمان می‌توانند حداکثر ظرف ۲ هفته مخازن سوخت خود را تکمیل کنند.

تامین سوخت موردنیاز صنایع، جزو وظایف وزارت نفت است اما به‌دلیل اینکه تامین گاز بخش خانگی در اولویت قرار دارد، سوخت‌رسانی به صنایع و نیروگاه‌ها از طریق سوخت مایع انجام می‌شود.

محدود کردن گازرسانی به صنایع ابتدا به صنعت سیمان و پتروشیمی و بعد از آن به صنایع فولاد رسید، اما تامین سوخت موردنیاز با سوخت جایگزین ازسوی وزارت نفت ادامه دارد تا توقف تولیدی در این صنایع اتفاق نیفتد.

صمتفاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در این باره به ایسنا گفت: در صورت قطع گاز، کارخانه‌های سیمان می‌توانند درخواست دریافت سوخت مایع موردنیاز خود را در سامانه سدف ثبت کنند.

وی با اشاره به اینکه به‌تازگی محدودیت برای صنایع ایجاد شده، اظهار کرد: به صنایع سیمان اخطار قطع گاز داده شده و برای اینکه آنها بتوانند سوخت مایع دریافت کنند باید حتما درخواست خود را در سامانه سدف ثبت کنند و شرکت ملی پخش نفت کوره را به‌صورت اعتباری با نرخ گاز طبیعی در اختیار آنها قرار می‌دهد.

وی با بیان اینکه به میزان ظرفیت مخازن سوخت مایع، سوخت در اختیار واحدهای متقاضی قرار می‌گیرد، گفت: صنایع مخازنی را برای ذخیره‌سازی‌سازی سوخت جایگزین در اختیار دارند که به همان میزان سوخت مایع در اختیار آنها قرار می‌گیرد. وی با تاکید بر اینکه هیچ مشکلی از نظر تامین سوخت مایع وجود ندارد، تصریح: صنایع حتما باید درخواست خود را ثبت کنند و بعد از آن سوخت در اختیار آنها قرار می‌گیرد.

صمتکرامت ویسی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز پیش از این گفته بود تسهیلاتی ایجاد شده تا صنایع بتوانند حتی در صورت تامین نشدن نقدینگی، سوخت را به‌صورت اعتباری خرید کنند. همچنین صنایع دیگری که امکان استفاده از سوخت دوم را دارند، امکان تامین آن در شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با همان نرخ یارانه‌ای وجود دارد.

تاثیر قطع گاز صنایع بر معاملات بازار سرمایه

روزبه شریعتی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ایران از نظر ذخایر گازی دارای رتبه دوم در دنیاست و بیش از ۱۷ درصد ذخایر گازی جهان به ایران اختصاص دارد، اظهار کرد: باتوجه به این موضوع و درحالی که باید ایران یکی از مهم‌ترین صادرکنندگان گاز در جهان باشد، انتظار نمی‌رود در زمینه گاز با مشکل مواجه شود.

وی ادامه داد: مهم‌ترین دلیلی که کشور در این زمینه به این نقطه رسیده، نبود سرمایه‌گذاری در صنعت گاز است. قاعدتا زمانی که سرمایه‌گذاری صورت نگیرد، نمی‌توان از ۳۰ میلیارد مترمکعب ذخایر گازی برداشت کرد. طبق آمارها، مصرف روزانه گاز در کشور ۷۰۰ میلیون مترمکعب است که بخش خانگی حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب از این رقم را به خود اختصاص می‌دهد و مصرف این بخش تقریبا ۶ برابر سرانه مصرف دنیا است.

این تحلیلگر بازار سرمایه با تاکید بر اینکه ایران همیشه ظرفیت صادرات گاز به کشورهای همسایه را داشته، گفت: از آنجایی که سرمایه‌گذاری مجدد در حوزه برداشت انرژی انجام نشده به نقطه‌ای می‌رسیم که نشانه‌های آن از سال گذشته کم‌کم مشهود شده و به‌نظر می‌رسد اگر سرمایه‌گذاری مجدد صورت نگیرد از سال ۱۴۰۴ عملا با کمبود گاز مواجه خواهیم شد. البته این عدم سرمایه‌گذاری در حوزه‌های دیگر از جمله آب و برق نیز قابل‌مشاهده است.

صمتشریعتی درباره اینکه چرا سرمایه‌گذاری مجدد وجود ندارد، توضیح داد: از یک طرف جذابیت سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی وجود ندارد و از طرف دیگر، از آنجایی که دولت نتوانسته نفت صادر کند، سرمایه اضافه برای سرمایه‌گذاری ندارد و فقط می‌تواند خرج روزمره کشور را تامین کند. در چنین شرایطی انتخاب مسیر درست از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ یعنی باید یارانه انرژی را حذف و افراد نیازمند را شناسایی کنند و این‌طور نباشد که گاز و برق و آب برای همه مردم ارزان باشد. باید از افرادی که پرمصرف هستند و درآمد بالایی دارند نرخ واقعی انرژی گرفته و به افرادی که ضعیف‌تر هستند یارانه نقدی داده شود. این کار باعث مصرف بهینه می‌شود.

وی افزود: بعضا کارخانه‌های فولاد که بسیار آب‌بر هستند، در استان‌هایی واقع شده‌اند که با بحران آب روبه‌رو هستند. از طرف دیگر برق در کشور از طریق نیروگاه‌های سیکل ترکیبی یا گازی تامین می‌شود؛ بنابراین اگر مشکل گاز پیدا کنیم مشکل برق هم پیدا خواهیم کرد. معمولا راه‌حل کوتاه‌مدتی که برای جلوگیری از قطع برق و گاز بخش خانگی اعمال می‌شود، این است که برق و گاز صنایع قطع شود. در واقع حاضر نیستیم در زمینه انرژی جراحی اقتصادی داشته باشیم.

این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به قطعی برق صنایع در فصل تابستان گفت: برق در تابستان برای صنایع فولادی و برخی صنایع سیمانی قطع شد که نتیجه آن طبق اعلام انجمن فولاد در ۲۳ شهریور امسال ضرر بیش از ۶ میلیارد دلاری به اقتصاد بود؛ چرا؟ زیرا کشوری که از کمبود ارز رنج می‌برد، برق تنها صنایع ارزآور خود را قطع می‌کند و باعث می‌شود ورود ارز به کشور کمتر شود.

الاکلنگ کاهش تولید و افزایش قیمت

شریعتی افزود: مشابه اتفاق مذکور در زمستان می‌افتد. لیستی برای قطعی گاز برخی صنایع فولادی و سیمانی تهیه شده و احتمالا دامنه آن به پتروشیمی‌ها هم می‌رسد؛ به‌عبارت دیگر در بازار سرمایه تحلیلگران به سمتی می‌روند که برای تولید یک شرکت به‌جای ۱۲ ماه، ۱۱ ماه را در نظر می‌گیرند. البته این اتفاق در مجموع احتمالا به درآمد شرکت آسیب جدی نمی‌زند، زیرا به همان میزانی که کمبود عرضه یا تولید رخ می‌دهد، نرخ محصولات رشد می‌کند.

وی درباره نرخ سیمان و فولاد توضیح داد: در تابستان که برق صنایع سیمانی قطع شد، نرخ سیمان پاکتی تیپ ۲ تا بیش از ۱۰۰ هزار تومان رشد کرد و حتی باعث اعتراض برخی شد که دلیل آن را عرضه سیمان در بورس کالا می‌دانستند، در حالی که مکانیسم بورس این‌طور است که اجازه می‌دهد عرضه و تقاضا نرخ را تعیین کند. به‌هر حال پیرو سیاست اتخاذ‌شده میزان تولید شرکت‌های سیمانی در تابستان کمتر شد که این اتفاق در زمستان نیز رخ می‌دهد؛ برای مثال کارخانه‌های اسفنجی‌زن تا شهریور هر تن آهن‌اسفنجی را ۸.۵ میلیون تومان می‌فروختند اما این رقم در هفته قبل به بیش از ۹.۵ میلیون تومان رسید، زیرا برخی کارخانه‌ها گازبر هستند و با کاهش تولید نرخ محصولات آنها افزایش می‌یابد. این موضع را در گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها می‌توان مشاهده کرد.

قطعی‌ها کارشناسی نیست

این تحلیلگر بازار سرمایه در ادامه با تاکید بر اینکه به‌نظر بورسی‌ها قطعی‌ها کارشناسی نیست، توضیح داد: طبق تحلیل‌هایی که وجود دارد، ارزش افزوده‌ای که صنعت فولاد ایجاد می‌کند، نسبت به ارزش افزوده‌ای که صنعت پتروشیمی دارد بیشتر است؛ در نتیجه گاز فولادی‌ها نباید قطع شود. فکر می‌کنم در قطعی‌ها این موضوع برآورد نمی‌شود که به ازای هر یک مترمکعب گازی که مصرف می‌شود چه مقدار ارزش افزوده خلق می‌شود. حتی بهتر است برای قطع بهینه برای مثال گاز یک بخش خانگی در استان تهران قطع شود تا یک کارخانه فولادی در استان سمنان بتواند تولید کند، اما سهمیه‌بندی‌ها به‌جای گزیده‌محور استان‌محور است.

سخن پایانی

قطعی گاز صنایع برای بازار سرمایه ریسک ایجاد می‌کند؛ هرچند این ریسک نسبت به بقیه ابهامات و ریسک‌هایی که بازار با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کند کم‌رنگ‌تر است، زیرا با کمبود تولید، نرخ محصولات افزایش می‌یابد. بااین همه نمی‌توان از این زیان گذشت. بسیاری از کارشناسان معتقدند احتمالا شرکت‌های فولادی، سیمانی و پتروشیمی به این سمت بروند که اورهال خود را با قطعی برق و گاز همزمان کنند، با این همه داستان این دومینو سیاه ادامه دارد.