آدرس‌دهی غلط، نتیجه‌بخش نیست
کمتر از ۲ ماه از شروع امسال نگذشته که تامین آب، دوباره به‌عنوان بحران مطرح شده است. این بحران موضوع جدیدی نیست و انتظار می‌رود در سال‌های آتی نیز ادامه یابد. بنابراین باید به فکر راهکاری اساسی برای رفع این مشکل بود.
با وجودی که مصرف آب در بخش صنعت، به مراتب محدودتر از کشاورزی است، اما از فعالان صنعتی انتظار می‌رود، بیش از قبل نسبت به مصرف آب، حساس باشند.
منصور یزدی‌زاده، در گفتگو با صمت عضو هیات‌مدیره شرکت ذوب‌آهن اصفهان در گفت‌وگو با عنوان کرد: بحران آب این روزها به چالشی فراگیر در کشور بدل شده است. راه‌حل‌های رفع این چالش از سوی نهادهای مختلف همچون مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری و... برگزار می‌شود. در همین حال نظرات خبرگان و فعالان صنعت فولاد نیز در این مورد خواسته شده است. با این وجود باید تاکید کرد که در تشریح مشکلات آبی کشور، آدرس غلط داده می‌شود.
وی افزود: صنایع فولاد برخلاف ادعاهایی که می‌شود مصرف آب قابل‌توجهی ندارند، اما جزو صنایع اصلی مصرف‌کننده انرژی برق و گاز به‌شمار می‌روند. بنابراین اگر مصرف برق و گاز در این صنایع کنترل شود، قدمی مثبت در راستای کنترل مصرف آب نیز برداشته خواهد شد؛ یعنی چنانچه گلوگاه‌های اصلی توسعه صنعتی شناخته شود، می‌توان برای بهبود آن قدم برداشت، اما آدرس‌دهی اشتباه، مشکلی را مرتفع نمی‌کند.
یزدی‌زاده در ادامه خاطرنشان کرد: هرگاه صحبت از کم‌آبی به‌میان می‌آید، انگشت اتهام به سمت صنایع و فولادسازان گرفته می‌شود. این در حالی است که حتی اگر فعالیت صنایع فولادی به‌طورکامل هم متوقف شود، مشکلات کم‌آبی کشور مرتفع نخواهد شد. البته تمامی حوزه‌ها از جمله صنایع موظف هستند، مصرف آب خود را به‌حداقل ممکن کاهش دهند. صنایع فولاد نیز موظفند در مسیر کاهش مصرف آب و ارتقا سیستم‌های بازچرخانی و... گام بردارند یا به موضوع اصلاح کولینگ‌تاورها (برج‌های خنک‌کننده) ورود کنند.
وی گفت: در طول سال‌های اخیر قدم‌های مثبتی در این بخش برداشته شده است. بسیاری از فولادسازان سهم قابل‌توجهی از مصرف آب خود را از طریق بازچرخانی تامین می‌کنند. در همین حال با بهره‌مندی از روش‌هایی همچون تصفیه پساب‌ها، گام‌های مثبتی را برای به‌حداقل رساندن مصرف آب، برداشته‌اند. شرکت ذوب‌آهن نیز پروژه‌های بزرگی را آغاز کرده و امید می‌رود امسال به‌بهره‌برداری برسد. این شرکت با خریداری پساب شهرهای اطراف این واحد صنعتی، به‌دنبال جایگزینی پساب با آب‌خام است. گفتنی است، همزمان بسیاری دیگر از فولادسازان نیز به این مسیر ورود کرده‌اند.
وی افزود: با این وجود برای رفع بحران‌های آبی در کشور، شناسایی مقصر اصلی اهمیت دارد. براساس آمار و ارقام رسمی، بیشترین سهم مصرف آب در کشور به بخش کشاورزی تعلق دارد. البته این جمله بدین‌معنا نیست که کشاورزان مقصر شرایط کم‌آبی کشور هستند، بلکه باید اعتراف کرد که در طول دهه‌های اخیر صنعت کشاورزی ما آن‌طور که باید موفق نبوده است.
در طول دهه‌های اخیر هیچ استراتژی مشخصی برای توسعه صنعت کشاورزی در کشور وجود نداشته است. هیچ برنامه‌ای برای استفاده بهینه از آب وجود نداشته است. استفاده از روش آبیاری قطره‌ای آن‌طور که باید موردتوجه نبوده و روی آن سرمایه‌گذاری نشده است.
وی افزود: در همین حال انتظار می‌رود روی موضوع هدررفت آب نیز بیشتر از قبل کار شود. سهم محدودی از آب باران در کشور مصرف می‌شود و مابقی آن هدر می‌رود. تنها ۲۵ درصد از منابع آبی در کشور مصرف می‌شود، مابقی آن هدر می‌رود. یعنی نتوانسته‌ایم منابع آبی را در کشور مدیریت کنیم. البته درحال‌حاضر مدیران و سیاست‌گذاران این بخش با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های مرتبط به‌دنبال آن هستند که این سهم ۲۵ درصدی را ۵۰ درصد افزایش دهند.
یزدی‌زاده در پایان گفت: از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که در طول دهه‌های گذشته از موضوعات مهمی غافل شده‌ایم و اکنون چالش‌های این بی‌توجهی نمایان می‌شود، هرچند هنوز فرصت برای رفع این مشکلات باقی مانده است.
شناخت مقصر، گام نخست اصلاح
بهادر احرامیان، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با اظهارکرد: بررسی آمار و ارقام مصرف آب در کشور مبین وضعیت موجود است و علت اصلی بحران کم‌آبی را در کشور مشخص‌می‌کند.
براساس آمارهای منتشرشده از سوی مراجع رسمی، عمده مصرف آب کشور به کشاورزی تعلق دارد و در این میان، سهم صنعت و تولید فولاد از مصرف آب کشور بسیار محدود برآورد می‌شود؛ بنابراین مقصر دانستن صنایع و فولادسازان برای توجیه بحران کم‌آبی در کشور اشتباه است. در چنین شرایطی، راهکار درست برای بهبود کمبودهای آبی، اصلاح نظام آبیاری در بخش کشاورزی است.
احرامیان در ارزیابی احداث واحدهای فولادی در مناطق خشک کشور گفت: در همین استان‌های کم‌آب، شاهد کشت برنج یا یونجه به‌روش غرقابی هستیم؛ بنابراین بحران کم‌آبی حتی در مناطق خشک کشور نیز از روش‌های اشتباه کشت و کشاورزی نشأت می‌گیرد. علاوه بر این، ارزش‌افزوده تولید در حوزه صنعت و فولاد به‌مراتب بیشتر از محصولات کشاورزی یادشده است.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اهمیت اصلاح الگوی آب در صنایع و به‌ویژه از سوی فولادسازی‌ها گفت: بدون‌تردید اصلاح و ارتقای سطح مصرف آب در صنایع نیز ضروری به‌نظر می‌رسد؛ هرچند بسیاری از فولادسازان در طول این سال‌ها در مسیر کاهش مصرف آب، بازچرخانی آن و همچنین استفاده از پساب‌ها و... گام برداشته‌اند. این فعال صنعت فولاد در پایان اظهار کرد: چنانچه برای رفع چالش کم‌آبی بر همین مسیر اشتباه و متهم کردن صنایع اصرار شود، نتیجه‌ای جز از بین رفتن منابع کشور را به‌دنبال نخواهد داشت.
سخن پایانی
تولید بدون آب، معنی و تداوم ندارد. بنابراین برای رفع بحران‌های آبی باید مقصران اصلی در این شرایط شناخته شوند و در ادامه برای رفع این مشکلات برنامه‌ریزی شود. فولادسازان نیز بسته به توان و سهم خود، در رفع این مشکلات سهیم باشند؛ یعنی با بهره‌گیری از سیستم‌های بازچرخانی و همچنین با تکیه بر تصفیه پساب‌ها، کمبودهای حاکم بر این بخش را مرتفع کنند.
