سال گذشته چالش‌های ناشی از ناترازی‌های انرژی در فصول گرم و سرد سال را پشت سر گذاشته‌ایم، بیش از هر زمان دیگری روشن است که امسال نیز با ابعاد گسترده‌تری از این چالش‌ها مواجه خواهیم شد. مدیریت کلان کشور باید از فرصت باقیمانده تا گرم‌ترین روزهای سال استفاده و با پیش‌بینی‌های لازم، از قطعی برق، تعطیلی کارخانجات و توقف چرخ‌های صنعت و زندگی روزمره جلوگیری کند. بی‌گمان چالش ناترازی انرژی در شرایط کنونی از مهم‌ترین بحران‌های کشور است، اما این تنها ابرچالشی نیست که امروز صنایع با آن دست به گریبانند.یکی دیگر از چالش‌های کلان پیش‌رو، بهای تمام‌شده بالای تولید کالا در صنایع کشور است؛ معضلی که از شیوه‌های تولید قدیمی و بهره‌وری پایین ناشی می‌شود. این مسئله باعث شده است که حتی در شرایط برابر با نمونه‌های جهانی و با فرض رفع تحریم‌ها، محصولات تولیدی ما قابلیت رقابت چندانی نداشته باشند. این چالش نه‌تنها در صنایع نوپا، بلکه حتی در صنایعی با بیش از نیم قرن سابقه فعالیت نیز به آشکارا به چشم می‌آید.

چالش مهم دیگر تحریم‌های بین‌المللی است. با وجود تلاش گسترده در کشور برای کاستن از پیامدهای تحریم‌ها بر اقتصاد کشور، واقعیت این است که یکی از پیامدهای تحریم‌ها بر صنایع تولیدی، کاهش چشمگیر سرمایه‌گذاری در صنعت است؛ به‌گونه‌ای که در مواردی حتی شاهد فرار سرمایه‌ها از بخش تولید بوده‌ایم. این موضوع چالشی دیگری با عنوان «استهلاک سرمایه» را پدید آورده است و در بسیاری از صنایع، از راهسازی و سلامت گرفته تا نفت، گاز و پتروشیمی، میزان استهلاک دارایی‌ها از سرمایه‌گذاری سالانه پیشی گرفته است. این وضعیت نشان‌دهنده شرایط نامطلوب سرمایه‌گذاری، عدم تمرکز کافی بر پیش‌بینی روندها و اولویت نداشتن توسعه زیرساخت‌ها در کشور است که در مجموع خروجی چنین فرآیندهایی، خود را در سهم ناچیز بودجه عمرانی از بودجه کل کشور و همچنین بحران‌های حاصل از ناترازی‌ها نشان می‌دهد. این امر به‌تدریج و طی چند سال موجب از دست رفتن ارزش دارایی‌های تولیدی و از رده خارج شدن محصولات تولید شده در عرصه پررقابت بازار می‌شود.

در این شرایط، یکی از راهکارهای موثر برای عبور از محدودیت‌های مالی و مدیریت چالش‌های پیش‌رو، بکارگیری فناوری‌های روز و توسعه هوشمندسازی در صنعت است. این رویکرد امکان «مدیریت در زمان حضور» و «مدیریت در زمان عدم حضور» را با حداکثر اثربخشی فراهم می‌کند. تجربه دوران همه‌گیری کرونا و اجرای دورکاری نشان داد که اگرچه تمرکز مطلق بر دورکاری به تنهایی نمی‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد، اما در شرایط بحرانی مانند وضعیت کنونی، استفاده از فناوری‌هایی مانند حسگرها، اینترنت اشیا و راهکارهای ابری می‌تواند از تعطیلی کامل واحدهای صنعتی جلوگیری کند.

به دیگر سخن با بکارگیری این فناوری‌ها، حتی در شرایط سخت، امکان ادامه فعالیت واحدهای صنعتی (حتی با کارایی پایین‌تر) با مدیریت از راه دور فراهم می‌شود. این رویکرد نه تنها به مدیریت مصرف انرژی در روزهای اوج کمک می‌کند، بلکه کارایی عملیات، بهره‌وری و ایمنی را افزایش داده و بهای تمام شده محصولات را کاهش می‌دهد. همچنین، بهبود زنجیره تأمین و ارتقای رقابت‌پذیری صنایع از دیگر مزایای این رویکرد است. بطور خلاصه، حرکت به سمت هوشمندسازی صنایع و سازمان‌ها نه تنها پاسخگوی بخشی از بحران‌های پیشرو است، بلکه می‌تواند زمینه ساز تحولی بزرگ در صنعت کشور باشد. امید است با برنامه‌ریزی و اجرای دقیق این راهکارها، گام‌های موثری در راستای توسعه پایدار صنعتی برداشته شود.