صنعت پرنوسان
سعید قصابیان کارشناس حوزه حمل‌ونقل
حمل‌ونقل ریلی به‌عنوان یک صنعت، در حال حاضر با نوسانات زیادی مواجه است؛ بنابراین، ضروری است که بدون هیچ‌گونه تعصبی به توسعه و پیشرفت این صنعت کمک شود. باتوجه به گسترش این بخش و نیاز فزاینده سایر حوزه‌ها به خدمات آن، بخش خصوصی باید بیش از پیش از این فرصت بهره‌برداری کند تا با سرمایه‌گذاری و بروزرسانی شبکه ریلی، به اقتصاد کشور یاری رساند.
اگر دولت بخواهد به‌طورانحصاری و از طریق یک نهاد قانونی به فعالیت بپردازد و همزمان در امور سرمایه‌گذاری نیز دخالت کند، این امر به‌نفع بخش خصوصی نخواهد بود. در صورتی که توازن در بازار برقرار نشود و شرکت راه‌آهن بخواهد به‌عنوان نهاد تنظیم‌کننده، تمامی فعالیت‌های بخش ریلی را تحت‌کنترل خود درآورد، نه‌تنها سودی حاصل نخواهد شد، بلکه بخش خصوصی نیز از فعالیت ناامید شده و بهره‌وری کاهش می‌یابد.
قانون‌گذاری در حوزه حمل‌ونقل باید توسط نهادی انجام شود که خود بازیگر اصلی این بازار نیست، به‌گونه‌ای که سیاست‌گذاری‌ها را بدون در نظر گرفتن منافع خاصی پیاده‌سازی کند. در حال حاضر، نهاد مستقلی که بتواند بین بخش‌های دولتی و غیردولتی تنظیم‌گری کند، وجود ندارد.
وظیفه و ماموریت تعیین‌شده برای شرکت راه‌آهن، باتوجه به موضوع خصوصی‌سازی، تسهیل حمل‌ونقل بار و مسافر است؛ به‌طوری که راه‌آهن باید نقش داور و رگولاتور را ایفا کرده و مدیریت حمل‌ونقل بار و مسافر را برعهده بگیرد. با این حال، باید اشاره کرد که چه در زمان‌هایی که راه‌آهن خود متولی این امر بود و چه اکنون که شرکت‌های دیگری وارد عرصه شده‌اند، بزرگ‌ترین چالش ما، بهره‌وری پایین حمل‌ونقل ریلی است.
در حوزه‌های اقتصادی، حقوقی، فنی، ایمنی و زیست‌محیطی، نیاز به تصویب قوانین مرتبط وجود دارد. همچنین، قانون‌گذار باید باتوجه به شرایط موجود، نسبت به اصلاح، تدوین و اجرای قوانین جدید اقدام کند، زیرا بروزرسانی قوانین براساس وضعیت روز از اهمیت بالایی برخوردار است. در این راستا، دولت باید بر تعامل بازیگران بازار نظارت داشته باشد و از دخالت در امور داخلی شرکت‌های خصوصی خودداری کند.
اگر شرکت راه‌آهن از فعالیت در زمینه بار و مسافر کناره‌گیری کند و در این بازار ذی‌نفع نباشد، می‌تواند به‌عنوان نهاد تنظیم‌گر بازار حمل‌ونقل ریلی عمل کند و نظارت و داوری رقابت میان ذی‌نفعان غیردولتی را برعهده گیرد. بنابراین، دولت می‌تواند به‌عنوان نماینده‌ای دیگر در نقش تنظیم‌گری فعالیت کند. به‌جای رها کردن تصدی‌ها و دخالت در بازار، دولت می‌تواند در جایگاه تسهیلگر، به رشد بخش‌های مختلف کمک کند.
