تغییرات اقلیمی و افزایش دمای کره زمین به‌دنبال انتشار بیش از حد گازهای گلخانه‌ای و به‌تبع آن آلودگی‌های زیست‌محیطی طی سالیان اخیر، حیات بشر را بیش از پیش به‌خطر انداخته و به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جوامع امروزی تبدیل شده است. بر همین اساس، دولت‌ها و صنایع مختلف به‌ویژه صنعت مادر و استراتژیک فولاد، بکارگیری استانداردها و فرآیندهای با آلایندگی کمتر را در دستور کار خود قرار داده‌اند و به‌دنبال کاهش هرچه بیشتر انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال‌های پیش‌رو هستند.

در حال ‌حاضر فولاد به دو روش عمده کوره بلند و کوره قوس‌الکتریکی در جهان تولید می‌شود که باتوجه به استفاده از زغال‌سنگ به‌عنوان ماده اولیه اصلی تولید این فلز پراهمیت در کوره‌های بلند، میزان آلایندگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای در این روش در مقایسه با کوره‌های قوس‌الکتریکی که در آنها از آهن‌اسفنجی و قراضه برای تولید فولاد استفاده می‌شود، بیشتر است.

میزان انتشار دی‌اکسیدکربن در تولید فولاد به روش کوره‌بلند، ۲.۳۳ تن به‌ازای هر تن تولید فولاد برآورد شده که این عدد در روش تولید فولاد با استفاده از آهن‌اسفنجی در کوره قوس‌الکتریکی، ۱.۳۷ تن و در روش تولید فولاد با استفاده از قراضه در همین کوره، ۰.۶۸ تن است. بر همین اساس می‌توان گفت، استفاده از قراضه، به‌مراتب آلایندگی کمتری در مقایسه با استفاده از زغال‌سنگ و آهن‌اسفنجی در تولید فولاد دارد. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، به‌طورعمده از روش کوره بلند در کارخانه‌های فولادی استفاده می‌کند که سهم یک میلیارد و ۱۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تنی از تولید فولاد جهان را در سال گذشته میلادی به خود اختصاص داد و از این‌رو می‌توان گفت تولید فولاد در این کشور با آلایندگی فراوانی همراه است. در چنین شرایطی، سایر کشورهای برتر فولادساز دنیا مانند ایالات‌متحده‌امریکا که سهم ۸۰ میلیون و ۷۰۰ هزار تنی از تولید این فلز را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داد، استفاده از ضایعات و قراضه بازیافتی را با هدف تحقق صنعت سبز و کاهش هرچه بیشتر انتشار گازهای گلخانه‌ای در دستور کار خود قرار داده است.

ایران به‌عنوان دهمین فولادساز بزرگ جهان نیز در حالی موفق به تولید ۳۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تن فولاد در این سال شد که بیش از ۹۰ درصد فولاد خود را به روش کوره قوس‌الکتریکی تولید می‌کند و از این‌رو به‌عنوان کم‌آلاینده‌ترین تولیدکنندگان فولاد شناخته می‌شود؛ این در حالی است که اگر استفاده از قراضه و ضایعات بازیافتی بیش از گذشته در برنامه تولیدکنندگان داخلی قرار بگیرد، سودآوری بیشتر و آلایندگی کمتری را برای آنها به‌همراه خواهد داشت و تولید فولاد در ایران اقتصادی‌تر و سبزتر خواهد شد. یکی از مزایای مهم فرآیند بازیافت را می‌توان عدم‌آسیب به محیط‌زیست و منابع‌طبیعی در مقایسه با روش معمول تولید فولاد که نیازمند استخراج سنگ‌آهن از معادن است، دانست. از طرفی، میزان مصرف سوخت و آلایندگی ماشین‌آلاتی که در معادن مورداستفاده قرار می‌گیرند، بالاست و نبود این مسئله در بازیافت نیز، یک مزیت مهم برای این فرآیند محسوب می‌شود. همچنین، میزان مصرف آب و سایر حامل‌های انرژی در فرآیند بازیافت به‌ترتیب ۴۰ و ۶۰ درصد در مقایسه با سایر فرآیندهای تولید فولاد کاهش می‌یابد و از آنجایی که فولاد یک صنعت انرژی‌بر محسوب می‌شود، بنابراین استفاده از بازیافت می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش مصرف آب و انتشار کربن داشته باشد؛ ضمن اینکه میزان دورریز و ضایعات حاصل از این فرآیند در مقایسه با سایر روش‌ها تقریبا نزدیک به صفر است که به‌هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با سایر فرآیندها نبوده و یک مزیت بزرگ برای بازیافت به‌شمار می‌آید.

بخش عمده بازیافت ضایعات فولادی در کشور ما مرتبط با خودروهای فرسوده است که باتوجه به سکانداری وزارت صنعت، معدن و تجارت در این حوزه طی چند ماه اخیر، خوشبختانه بازیافت با سرعت و پیشرفت قابل‌قبولی در مسیر رشد قرار گرفته است؛ اگرچه فعالان این صنعت کماکان با برخی چالش‌ها مانند عدم‌پرداخت کامل هزینه بازیافت توسط خودروسازان، زمانبر بودن تصویب و ابلاغ سیاست‌های کلی و… مواجهند که امید است با رفع این موانع، بازیافت ضایعات و در ادامه استفاده از آنها در صنعت فولاد کشور با استقبال بیشتری همراه شود.