اهمیت مبلمان شهری
محمدرضا کاویانی کارشناس معماری
در حال حاضر، نقش مبلمان شهری در ارائه خدمات به شهروندان در هر شهر بسیار حائزاهمیت است. در بسیاری از موارد، بهدلیل تمرکز بر سرعت و حفظ زیبایی و هویت شهرها، مبلمان شهری تحتفشار قرار میگیرد و نمیتواند بهخوبی به نیازهای متنوع و روزمره شهروندان پاسخ دهد که این امر بر نیازهای اساسی و مهم آنها تاثیر میگذارد.
مبلمان شهری بهعنوان یکی از اجزای کلیدی فضاهای شهری، نقش بسیار مهمی در شکلگیری یک شهر زیبا و سالم ایفا میکند. شهری که در آن شهروندان احساس آرامش کرده و تمایل دارند در آن حضور داشته باشند، بهجای اینکه در خانه بمانند. این عناصر شهری، از جمله عوامل تاثیرگذار و حیاتی بر فضاها و نمای شهرها بهشمار میروند. آنها شامل مجموعهای وسیع از وسایل، تجهیزات، نمادها و عناصری هستند که در شهرها، خیابانها و فضاهای عمومی نصب شده و برای استفاده عمومی در دسترس قرار دارند.
سیمای شهری یکی از جنبههای کلیدی و حیاتی در اصول مهندسی و شهرسازی بهشمار میآید. در واقع، شهری که با سیمای نامناسب مواجه است، نمیتواند جذابیت و طراوت مورد انتظار را داشته باشد. تابلوهای شهری، پارکها و فضاهای سبز، نمای خارجی ساختمانها، عناصر شهری، خیابانها و معابر از جمله بخشهایی هستند که با بهرهگیری از معماری مناسب، میتوانند تصویری زیبا و دلنشین در ذهن عموم ایجاد کنند.
امروزه، زیباسازی شهری بهعنوان یک فرآیند هنری و ابزاری برای بهبود کیفیت زندگی در محیطهای شهری شناخته میشود که در آن فرهنگ، هنر، ارزشها و باورهای جامعه بهنمایش گذاشته میشود. در کشورهای پیشرفته، طراحی چهره شهرها براساس میراث فرهنگی، تاریخی و امکانات موجود در آنها انجام میگیرد. بهعنوان نمونه، شهرهای تاریخی دارای معماری خاص و منحصر به فردی هستند که نمیتوان آنها را با شهرهای صنعتی مقایسه کرد.
یکی از چالشهای اصلی شهرها در کشورهای در حال توسعه، نبود تناسب و هماهنگی مناسب در سیمای شهری است. این ناهماهنگی و ناهمگونی در چهره شهر بهوضوح در بسیاری از نواحی قابلمشاهده است. در این مناطق، محلهها و بافتهای شهری بهطوریکسان و متوازن از امکانات و عوامل رشد بهرهمند نشدهاند و این موضوع در طول سالها بر زیباییهای شهری تاثیر منفی گذاشته است. بهطورمشابه، همانطور که وضعیت ظاهری یک فرد در زندگی شخصیاش اهمیت دارد، سیمای شهری نیز در زندگی جمعی شهروندان از اهمیت ویژهای برخوردار است و معماران، هنرمندان و فعالان حوزه شهرسازی تلاش زیادی در طراحی و سبک شهری بهکار میبرند. زیباسازی چهره شهر یکی از عوامل کلیدی است که تاثیر زیادی بر تعاملات اجتماعی ساکنان شهرها دارد.
در میان کارشناسان حوزه شهری، زیباسازی شهر به دو جنبه کارکردی و بصری تقسیم میشود. جنبه کارکردی سیمای شهری به عناصر محیطی مانند المانها و مبلمان شهری میپردازد و بهطورکلی بر جسم شهروندان تاثیر میگذارد. در مقابل، جنبه بصری به موضوعاتی چون رنگ، فرم و ترکیب فضا و محیط توجه دارد و بیشتر بر جنبههای روحی و روانی تاکید میکند.
در حال حاضر، هنرهای مختلفی مانند نقاشی، معماری، گرافیک، تبلیغات محیطی، مبلمان شهری، کیفیت مصالح، نماهای ساختمانهای مسکونی، تجاری و اداری، نورپردازی، مجسمهسازی، نظافت شهر، تاسیسات زیربنایی و حتی میزان ترافیک، بهمنظور زیباسازی شهر بهکار گرفته میشوند. اگر این عناصر بهطورهماهنگ عمل کنند، میتوانند به افزایش آرامش و رضایت در ذهن شهروندان کمک کنند. بهطورکلی، این عوامل با هماهنگی مناسب، به توسعه روانشناختی و آرامش ساکنان شهر یاری میرسانند.
نمیتوان تاثیر کیفیت و کمیت خدمات بر احترام مدیریت شهری به شهروندان را نادیده گرفت. بهعبارتسادهتر، زیبایی، پاکیزگی و امکانات شهری نمایانگر توجه و احترامی است که مدیران شهری به شهروندان دارند. با این حال، در برخی موارد، گسترش بیرویه و نامنظم شهرها بهتدریج به چالشی برای مدیران مربوطه تبدیل شده است، زیرا حجم بالای نیازها و مسائل شهری چالشهای زیادی را بههمراه دارد.
با این وجود، نباید از نظر دور داشت که محیط شهری، محل زندگی شهروندان است و آنها بخش قابلتوجهی از وقت خود را در آن سپری میکنند. هرچه زیباییهای محیط شهری افزایش یابد، مسئولیت شهروندان در حفظ و رعایت قوانین و مقررات شهری نیز بیشتر خواهد شد و در نتیجه، شرایط مناسبی برای پویایی، تحرک و توسعه در این مناطق ایجاد میشود.