تنها ۵ درصد مردم از هواپیما استفاده میکنند
محمدصادق کریمی- رئیس امور انرژی سازمان برنامهوبودجه
عدد مصرف سوخت هوایی در کشور بهطور متوسط، حدود ۴ تا ۴ و نیم میلیون لیتر در روز است و این عدد به شرکتهای هواپیمایی با نرخ ۶۰۰ تومان فروخته میشود و این قیمت در سال ۹۴ تعیین شد و از آن سال تاکنون با همین نرخ در حال فروش است و قیمت تمامشده باید براساس هزینه حمل، پالایش و... باشد. در واقع، دولت، فرآوردههای نفتی را از پالایشگاهها به قیمت صادراتی خریداری میکند؛ قیمتی که هرسال توسط وزارت نفت تعیینشده و به پالایشگاه ابلاغ میشود و این عدد حدود ۲۵ - ۳۰ هزار تومان است که قیمت نفت خام هم در آن لحاظ شده است؛ بنابراین عدمالنفعی که ناشی از عدد ۶۰۰ تومان سوخت هوایی است حدود ۲۴-۲۵ هزار تومان به ازای هر لیتر است. بر همین اساس، اگر ۴ یا ۴ و نیم میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم بهصورت سالانه، حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان ارزش عدمالنفع فروش سوخت هوایی به شرکتهای هواپیمایی است. دولت برای قیمتهای انرژی یک منطقی دارد که هدفش این است که بتواند یک کسبوکاری را شکل دهد و شرکتهای هواپیمایی هم برای اینکه بتوانند قیمت بلیت را بهصورت ارزان و قابلتحمل برای مصرفکنندهها عرضه کنند در سالهای گذشته این قیمت پایین تعیین شد تا قیمت نهایی بلیت برای مصرفکنندهها پایین تمام شود.
منتها در یک سال گذشته، بعد از اینکه یک رفتوبرگشتهایی شده، قیمت بلیت هواپیما از حالت دستوری و تعیین قیمت توسط دولت خارج شده است و شرکتهای هواپیمایی براساس قواعدی، مجموعه سازمان هواپیمایی و قوانین دیگری که بر قیمتگذاری بلیت حاکم است قیمت بلیت خود را تعیین میکنند؛ بنابراین چندماهی است که یک قیمت تعیینشده دولتی برای بلیت هواپیمایی وجود ندارد.
درنتیجه، در این فاصله عملا قیمت بلیت براساس تقاضای آن در بازار در فصلهای اوج و غیراوج تعیین میشود و قیمتهای بلیت بعد از اجازه آزاد فروختن، براساس قواعد فعلی افزایش داشتهاند؛ بنابراین عملا تصمیم داشتیم که سوخت را ارزان دهیم تا سفر هوایی ارزان شود و در این میان، با این سازکاری که در فروش بلیت است عملا محقق نمیشود.
باید حساب کنیم هر ساعت صندلی پرواز چقدر است و سهم سوخت در آنچه میزان است. عددهایی که در محاسبات ما وجود دارند حدود یکی دو درصد سهم سوخت در هزینه تمامشده شرکتهای هواپیمایی است. اگر از ۶۰۰ تومان به ۳۰ درصد خرید از پالایشگاهها که گذاشته شده، تعیین شود حدود قیمت بلیت به میزانی که افزایش پیدا کرده، حدود ۲۰ درصد خواهد بود. الان قیمت بلیت براساس تقاضای بازار تعیین میشود. یعنی ممکن است قیمت سوخت افزایش پیدا کند، اما در فصلی که تقاضای بلیت وجود ندارد، قیمت بلیت بالا نرود.
آمارهای ما از تعداد افرادی که از سفرهای هوایی استفاده میکنند حداکثر ۵ درصد است و مسئله ترکیب جمعیتی است که از آن استفاده میکنند و اکثر این ۵ درصد جزء سه دهک بالا هستند.
دولت در مقیاس کلان، برای حمایت از اقشار محروم و هدایت یارانه طرحها و برنامههایی دارد که کلیت آن در بودجه آمده و بقیه آن در حوزه و اختیارات دولت است و سیاست دولت این است که منابع و مصارف را یکپارچه کند و دولت اختیار تصمیمگیری و مدیریت این هزینهها را داشته باشد و در جاییکه تشخیص میدهد حمایت باید در آنجا اتفاق بیفتد و از منابعی که ایجاد میشود، استفاده کند؛ بنابراین کانالکشی مستقیمی وجود ندارد که این منابع را کجا مصرف کنیم.
مجموع فروش فرآوردههای داخلی و گاز داخلی در منابع عمومی بودجه قرار میگیرند و دولت مصرف یارانه نقدی و خرید گندم از گندمکاران و بهزیستی و دارو و... را دارد که همه اینها حوزههای حمایتی دولت هستند؛ بنابراین دولت با این منابع و براساس اولویتبندی که خواهد کرد از این اقشار حمایت میکند. میزان یارانهای که دولت به سوخت هواپیما خواهد داد تقریباً با عدد ۳۰ درصد، حدود ۹-۱۰ هزار میلیارد تومان است.