صنعت فولاد جهانی در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی خود قرار دارد. باتوجه به اینکه این صنعت بین ۷ تا ۸ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی را به خود اختصاص داده است، فشار فزاینده‌ای برای کربن‌زدایی این زنجیره مهم وجود دارد. این فشار نه‌تنها از سوی توافق‌های بین‌المللی و نهادهای نظارتی اعمال می‌شود، بلکه مصرف‌کنندگان و سرمایه‌گذاران نیز به‌طور فزاینده‌ای به‌دنبال محصولات سازگار با محیط‌زیست هستند. در این زمینه، انتقال به فولاد سبز که بدون استفاده از سوخت‌های فسیلی و با حداقل انتشار کربن تولید می‌شود، از یک هدف دوردست به یک ضرورت کنونی تبدیل شده است. آهن‌اسفنجی سبز، به‌ویژه نقش اساسی در این تحول ایفا می‌کند.

کاهش انتشار کربن

آهن‌اسفنجی که به‌عنوان آهن کاهش‌یافته مستقیم (DRI) نیز شناخته می‌شود، از طریق احیای مستقیم سنگ‌آهن با استفاده از گازهای احیاکننده مانند گاز طبیعی یا هیدروژن تولید می‌شود. این روش نسبت به روش‌های کوره بلند سنتی که مقادیر زیادی CO۲ منتشر می‌کنند، به‌طورقابل‌توجهی انتشار کربن را کاهش می‌دهد. تولید آهن‌اسفنجی سبز، به‌ویژه با استفاده از هیدروژن تولیدشده از منابع انرژی تجدیدپذیر، می‌تواند تولید فولاد با انتشار کربن تقریبا صفر را امکان‌پذیرسازد.

این تغییر نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی حیاتی است، بلکه از دیدگاه اقتصادی نیز به‌دلیل تشدید مقررات زیست‌محیطی در بازارهای بزرگ مانند اتحادیه اروپا، اهمیت زیادی دارد. تولید فولاد کم‌‎کربن به یک مزیت رقابتی کلیدی تبدیل شده است و به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا از مالیات کربن و محدودیت‌های تجاری جلوگیری کنند و به بازارهای آگاه از محیط‌زیست دسترسی یابند.

نقش ایران در تحول فولاد سبز

ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن‌اسفنجی در جهان، نقشی کلیدی در این تحول جهانی ایفا می‌کند. با تولید تقریبا نیمی از آهن‌اسفنجی جهان تا سال ۲۰۲۳، ایران توانسته است به یک بازیگر برجسته در زنجیره تامین فولاد به‌ویژه در مناطق خاورمیانه و شمال افریقا (MENA) و آسیای جنوب‌شرقی (SEA) تبدیل شود. این مناطق به‌دلیل مقررات جدید زیست‌محیطی و تقاضای بازار، به‌طورفزاینده‌ای به‌دنبال ورودی‌های کم‌کربن برای تولید فولاد هستند.

برای ایران، تغییر به‌سمت تولید آهن‌اسفنجی سبز نه‌تنها یک نیاز زیست‌محیطی بلکه یک ضرورت استراتژیک است. باتوجه به اینکه بازارهای بین‌المللی به‌سمت قوانین زیست‌محیطی سخت‌تر حرکت می‌کنند، ایران باید برای حفظ سهم بازار خود و پاسخگویی به تقاضای فزاینده برای محصولات فولادی پایدار، به‌سمت این فناوری‌های جدید حرکت کند.

آینده صنعت فولاد ایران

پیشتازی ایران در تولید آهن‌اسفنجی، به‌ویژه با استفاده از فناوری‌های نوآورانه مانند PERED، این کشور را به یک رهبر در گذار به فولاد سبز تبدیل می‌کند. این فناوری علاوه بر بهره‌وری انرژی بالاتر و انعطاف‌پذیری در استفاده از مواد اولیه، انتشار CO۲ کمتری را نیز به‌همراه دارد. با این حال، با تشدید مقررات جهانی پیرامون انتشار کربن، ایران باید به‌سمت تولید آهن‌اسفنجی سبز حرکت کند تا مزیت رقابتی خود را در صنعت فولاد حفظ کند. این تغییر به‌سمت تولید آهن‌اسفنجی سبز علاوه بر کاهش اثرات زیست‌محیطی محلی و بهبود کیفیت هوا و آب در مناطق صنعتی، می‌تواند به ارتقای جایگاه ایران در بازار جهانی فولاد نیز کمک کند.

فرصت اقتصادی برای ایران

حرکت به‌سمت آهن‌اسفنجی سبز نه‌تنها یک فرصت اقتصادی برای ایران است، بلکه یک ضرورت برای حفظ جایگاه این کشور در بازار جهانی فولاد است. با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های سبزتر و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، ایران می‌تواند به یکی از پیشروان جهانی در تولید فولاد پایدار تبدیل و از فرصت‌های فراوان موجود در این حوزه بهره‌مند شود.